Fotoğraf: AFP/Getty Images

14 Ekim’de Orhan Pamuk’un Türkiye’deki internet yasaklarından dem vurduğu konuşmasıyla açılan ve bir hafta boyunca dünyanın dört bir yanından yüzlerce yayıncıyı, yazarı, çevirmeni, çizeri aynı çatı altına toplayan Frankfurt Kitap Fuarı biteli neredeyse 2 hafta oluyor. Türkiye’nin bu sene onur konuğu olduğu fuar ile ilgili basında birçok haber yayınlandı. Bu yazıların çoğu, -Gündüz Vassaf’ın Radikal’deki 26 Ekim tarihli yazısında bahsettiği gibi- Türkiye’nin fuardaki başarısı ile sınırlı kalsa da, Frankfurt Kitap Fuarı, aslında, Pakistan’dan Küba’ya yüzlerce yayıncının ve çizgi romandan edebiyata birçok konu başlığında kitapların yer aldığı dev bir organizasyon olarak gerçekleşti. 4 gün boyunca izleyici olarak katıldığım fuarla ilgili olarak burada ele alacağım yazı ise fuar alanının önemli bir kısmını kaplayan sanat, mimarlık, tasarım yayıncılığı ve bu alanlarda en son çıkan kitaplarla ilgili.


Fotoğraf: Reuters Pictures

Öne Çıkan Yayınevleri
Frankfurt Kitap Fuarı’nın birbirine koridorlarla, geçitlerle bağlanmış ve her biri içinde barındırdığı konulara göre numaralanmış 5 büyük yapısından biri “Sanat” başlığı altında toplanan kitaplara ayrılmıştı. Bu alanda görsel kültürü yönlendirebilecek güçteki büyük yayınevlerinin yanı sıra az sayıda kitaplar üreten küçük ve bağımsız yayınevlerinin de stantları yerleşmişti. Fuarın en renkli kitaplarının görülebileceği bu bölüm, özellikle mimarlık üzerine yayınladıkları kitaplarla öne çıkan yayınevlerini de barındırmaktaydı. Bu uluslararası alanda 85 yıllık geçmişiyle ve çoğu alanında devrim yaratan kitaplarıyla “Phaidon”un standı hemen farkediliyordu.

Phaidon Yayınevi’nin fuarda tanıtımını yaptığı ve geçtiğimiz yıllarda çıkmış “The Phaidon Atlas of Contemporary World Architecture”ın devamı olan, “The Phaidon Atlas of 21st Century World Architecture” yaşadığımız çağın mimari pratiğini özetleyen en önemli kaynaklardan biri olarak öne çıkıyordu. Dev boyutlu (31x45cm) bu kitap, 2000 yılından itibaren dünyanın önde gelen mimarlarınca projelendirilmiş, 1.000’in üzerinde yapıyla ilgili bilgileri içeriyor. Daha detaylı incelemeler için yayınevi özel bir web sitesi de hazırlamış, http://www.phaidon.com/21stcenturyatlas/ adresinden bu çok kapsamlı kitabın sayfalarının bir kaçına göz gezdirilebiliyor.



Phaidon’un standındaki bir diğer önemli mimarlık yayını, modernizmi en çok etkileyen mimarın; Le Corbusier’in ismini taşıyordu. “Le Corbusier Le Grand” 2000’den fazla görsel ve daha önce yayımlanmamış fotoğraflarla beraber, Le Corbusier ile ilgili en kapsamlı eser olmaya aday, dev bir kitap.









Görsel kültüre dair önemli kitaplar yayınlayan bir diğer yayınevi olan Alman “Taschen”de fuarda en son çıkardığı kitaplarla gövde gösterisi yapıyordu. Bunlar içinde Fransız mimar Jean Nouvel’in bütün işlerini bir araya toplayan ve pleksiglas bir kutunun içinde toplam 898 sayfalık iki cilt olarak yayınlanan kitap en dikkat çekici olanıydı. 1.000 adet basılan ve 500 Euro fiyat biçilen bu özel edisyonun meraklısı oldukça çoktu.

Taschen son zamanlarda dünyaca ünlü tasarım ve mimarlık dergilerinin eski sayılarını ciltler halinde yayınlamaya başlamıştı. Bu seri içinde en son çıkan Domus Vol.1, İtalyan Domus dergisinin 1928-39 yılları arasında yayınlanan sayılarını içeriyor ve tasarım tarihi meraklılarını zamanda yolculuğa çıkarıyor.






İsmini “Activity” ve “Architecture” kelimelerinin ilk harflerinden alan “Actar” özellikle mimarlık alanında yayınladığı yenilikçi kitaplarıyla bilinen Barcelona merkezli bir yayınevi. Mimarlıkla ilgili görsel özelliği öne çıkan kitapların yanında mimarlık teorisi, analizi ve tarihine dair basımlar da yapan Actar Yayınevi’nin en son gözdesi Çinli mimarlar. Fuardaki standında bu konuya dair hazırladıkları 2 yeni kitap ziyaretçilere sunuluyordu. “MAD Dinner” Pekinli mimarlık ofisi MAD hakkında hazırlanmış bir ilk kitap.

“Positions” ise aralarında MAD’in de bulunduğun 13 Çinli mimarlık ofisinin 2003-2008 yılları arasında gerçekleştirilen 40 projesi üzerinden giderek yeni nesil Çinli mimarlara derinlikli bir bakış açısı sunuyor.




Frankfurt Kitap Fuarı’nın İngilizce konuşan ülkelere ayrılan kısmında da mimarlık alanında önemli kitaplar yayınlayan, çoğunluğu üniversitelere bağlı yayınevleri bulunuyordu. Bunlar içinde Columbia ve Princeton Üniversiteleri Yayınları es geçilmemesi gerekenler. Orhan Pamuk’un da halen “Kelimeler ve Renkler” başlıklı bir seminer dersi vermekte olduğu Columbia Üniversitesi’nin yayınladığı “Modernism and the Architecture of Private Life” domestik mekânlar ile modern edebiyat, mimarlık ve tasarımın ilişkisine dair oldukça ilginç bir perspektif sunuyor. Yazar Victoria Rosner mimari planlama üzerinden giderek orta sınıf hayatlardaki biçim, fonksiyon ve estetik anlamların keşfine çıkmış.





Princeton Üniversitesi’nin de yaklaşık 25 senedir mimarlık, tasarım, fotoğraf, peyzaj ve görsel kültür üzerine kitaplar yayınlayan bir yayınevi var. Buradan güncel akımlara dair, oldukça yenilikçi, grafik tasarımı özenli kitaplar çıkıyor. 600 yayınlık bir liste içinde fuardaki 2 kitap özellikle dikkat çekiciydi. “More Mobile: Portable Architecture for Today” giderek yersiz-yurtsuzlaşan bir dünyada daha çok ihtiyaç duyulacak taşınabilir mimarlık sistemlerini analiz ediyor.

“Building (in) the Future” ise günümüz mimarlığında vazgeçilmez hale gelmiş olan bilgisayar kullanımı, mimarinin insan emekli bir üretimden zamanla uzaklaşmasının etkileri ve bilgisayar destekli tasarımın çağdaş mimarlık pratiği üzerindeki dönüştürücü rolü üzerine yazılmış benzersiz bir kitap olarak meraklılarını bekliyor.