 İlk olarak Kanuni Sultan Süleyman döneminde gündeme gelen kanal projesi için yazılan fermanı Tarihçi İsmail Hakkı Uzunçarşılı 1940 tarihli Belleten dergisinde yayınlamıştı. Kanal projesinin kamuoyunda "Sokullu'nun hayali" olarak tanıtılmasının ise doğru olmadığını belirten Prof. Engin Meriç, "Sokullu'nun projesi Don ve Volga nehirlerini birleştirerek Hazar Denizi'ne uzanmaktı" dedi. |
Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım tarafından geçtiğimiz hafta açıklanan ve ilk olarak Kanuni'nin ünlü veziri Sokullu Mehmet Paşa tarafından gündeme getirildiği belirtilen Karadeniz'den Marmara'ya ikinci boğaz fikrinin tarihi aslında çok eskilere dayanıyor. Hatta açılması planlanan kanal bir fikir olmaktan da öte çok eski çağlarda doğal olarak mevcuttu. Sakarya nehri ve Sapaca gölünü birleştirerek Karadeniz ve İzmit Körfezi arasında bir kanal açma fikrini yaklaşık 15 yıl önce gündeme getiren ve konuyla ilgili bilimsel bir araştırmaya imza atan Türkiye'nin yetiştirdiği en önemli jeoloji profesörlerinden Engin Meriç, İstanbul Boğazı'nın oluşumundan binlerce yıl önce Sakarya, Sapanca ve İzmit Körfezi'ni Karadeniz'e bağlayan bir boğaz olduğunu söyledi. Meriç'e göre bu bölgedeki arazi yapısı çok genç olduğu için kolaylıkla bir kanal açılabilir. Meriç, "Yapılacak olan şey bir zamanlar doğal yollarla oluşmuş bir boğazı yeniden açmaktır" dedi.
Kanal 80 Bin Yıl Önce Kapandı
Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, geçtiğimiz hafta TBMM'nde, teknelere vergi kolaylığı getiren yasa görüşülürken, İstanbul Boğazı'nın yükünü azaltmak için Karadeniz'den Marmara'ya yapay kanal açılmasının gündemde olduğunu söyledi. İstanbul Boğazı'nın yükünü azaltmak için Karadeniz'i Sakarya nehri ve Sapanca gölü üzerinden Marmara'ya bağlayacak kanalın toplam uzunluğunun 140 km. olması planlanıyor.
Bölgenin jeolojik yapısı ve tarihi ile ilgili bilgi veren Prof. Engin Meriç şunları söyledi: "Marmara Denizi ile Karadeniz arasında, İstanbul Boğazı'ndan önce bir suyolu olduğu iddia ediliyordu. Jeolojik bulgularımız gerçekten böyle bir suyolunun varlığını bilimsel olarak kanıtladı."
İstanbul Boğazı'nın yaklaşık 8 bin yaşında olduğunu söyleyen Meriç'e göre, Marmara ve Karadeniz arasında İstanbul boğazından çok önce "İzmit Kanalı" adı verilen ve bugün tekrar açılması gündeme gelen bir suyolu vardı. Bu yolun 900 bin yıl içinde depremlerle üç kez açılıp kapandığını belirten Prof. Meriç, "Kanal son olarak 80 bin yıl önce doğal olaylar nedeniyle kapandı" diyor.
İzmit Körfezi'nde yaptıkları analizlerde 2 milyon yıllık Akdeniz kökenli mikro organizmalar bulduklarını belirten Meriç, "Bu durum bize Karadeniz'den Marmara'ya açılan farklı boğazlar olduğunu gösterdi. Bu boğazlardan biri şimdi kanal açılması tasarlanan Sakarya Sapanca diğeri ise Küçükçekmece ve Terkos üzerinden Karadeniz'e bağlanan farklı bir boğazdı. Birinden geriye Küçükçekmece ve Terkos gölleri diğerinden Sapanca gölü kaldı" dedi.
İstanbul Boğazı'nı Kurtarmak Zorundayız
İzmit kanalı açılırsa İstanbul boğaz trafiğinin rahatlayacağını söyleyen Meriç sözlerine şöyle devam etti: "İstanbul mega bir şehir ve büyümeye devam edecek. Boğazın bu kadar trafiği kaldırması artık mümkün değil. Bu çalışmayı ve önerimi 1998'de Çankaya Köşkü'nde de anlattım. O dönemin hükümetlerinin 20 yıllık planlarında da bu kanal fikri bir proje olarak yer almıştır. Ancak o zamandan beri gündeme gelmemişti."
Süveyş kanalının da tıpkı Sakarya ve Sapanca gibi göl ve nehirlerden geçtiğini vurgulayan Meriç, Türkiye'nin günümüz teknolojisini kullanarak çok daha avantajlı bir çalışma yapabileceğini söyledi. İzmit çevresinin coğrafi olarak da Süveyş'e göre daha avantajlı olduğunu belirten Meriç, "Çünkü bu bölgede nehir göz ve deniz arasındaki yükseklik farkı 30 metredir. Dolayısıyla geçen gemileri 30 metre yükseltmek yeterli olacaktır. Oysa bu yükseklik Panama kanalında ya da Süveyş kanalında 90 metreyi buluyor" dedi.
Geçtiğimiz yıl gündeme gelen İzmit Körfezi'ne yapılacak köprünün mutlaka altından gemi geçebilecek yükseklikte olması gerektiğine dikkat çeken Meriç, "Sapanca, Sakarya, İzmit kanalı mutlaka açılacaktır. Bu sebeple köprü yapımında dikkatli olmak gerekir" dedi.
Ahmet Vefik Alp: Yalnızca küçük gemiler geçebilir
İstanbul için geliştirdiği hayal projeleriyle gündeme gelen ünlü mimar Ahmet Vefik Alp, yalnızca küçük yük gemilerinin geçebileceği böyle bir kanal için büyük inşaat maliyetlerinin altına girmeye gerek olmadığını söyledi. Avrupa'da kanal projesinin çok yakında başlayacağına inanan bazı inşaat şirketlerinin kanal civarında evler yapmak için kendisiyle temasa geçtiklerini belirten Alp şunları söyledi: "Kanalla beraber İstanbul boğazındaki gibi konut ve turizm mekânları yapmak isteyen Avrupalı girişimciler türedi hemen. Burada sorun doğanın rahatsız edilmesi. Diğer yandan bu kanaldan İstanbul Boğazı için risk oluşturan dev tankerler geçemez. Yalnızca küçük gemiler geçebilir.
Sapanca'da hayat biter
Çevreci kuruluşlar ise gündeme kanal projesinden rahatsız. Projenin gerçekleşmesi durumunda Sapanca gölündeki doğal hayatın biteceğini vurgulayan uzmanlar içme suyu da sağlanan bu bölgede deniz suyuyla göl suyunun karışmaması için çok ciddi bir çalışma yapılması gerektiği görüşünde.