Türkiye'nin dört bir yanındaki metruk hamamlar, bir bir restore edilip kafe yapılıyor. Su şırıltısı, sabun kokusu ve dost muhabbetiyle hayat bulan 'hamam' kavramı artık bu yapıların sadece adında ve tarihinde yer alıyor. Görmüş geçirmiş neslin çocukluk hamamlarından geriye bir dost muhabbeti baki kalıyor.

Bir zamanlar sıcak buharların yükseldiği kubbelerin altında, doğal kaynak sularıyla temizlenme mekânıydı hamamlar. Erkeklerin dinlenme, kadınların sosyalleşme, kayınvalidelerin gelin bulma yeriydi yüzyıllar boyu. Zaman değişti. Alışkanlıklar da. Tabii hamamlar da... Selçuklu'nun, Osmanlı'nın Türk İslam motifleriyle kurduğu hamamların pek çoğu önce çarpık kentleşmenin, duyarsızlığın, hoyratlığın kurbanı oldu. Kimi yıkılıp gitti, kimi depo oldu.

Tarihî mirasa hep kötü eller uzanacak değil ya! Türkiye'nin dört bir yanında hırpalanmış, terk edilmiş hamamlar, farklı alanlarda hizmet vermesi için bir bir restore edildi, ediliyor. Su şırıltısı, sabun kokusu ve dost muhabbetiyle hayat bulan 'hamam' kavramı artık bu yapıların sadece adında ve tarihinde yer alıyor. Görmüş geçirmiş neslin çocukluk hamamlarından geriye bir dost muhabbeti baki kalıyor. Koca kubbenin lale ya da hilal desenli minik deliklerinden sızan ışıkların altında, artık Türk kahvesi yudumlanıyor, nargile fokurduyor, yöresel yemekler yeniyor, kültürel faaliyetler düzenleniyor. Çarşı, pazar yürüyüşlerinin ferahfeza durağı, şehir hengâmesinde boğulan hayatların soluklanma mekânı... Öyle bir de doğal serinliği var ki; yaz sıcağından bunalıp da kendini eski hamam yeni kafeye atanların değmeyin keyfine. Hem bu keyif, bir değil, her yerde. İstanbul'da, Bursa'da, Gaziantep'te, Erzurum'da...

Tahtakale Hamamı'nda İstanbul Kahvehanesi
Tahtakale Hamamı, İstanbul'un en büyük ve en eski hamamı. Tabii şimdilerde hamam değil. Bir kısmı han olarak kullanılan hamamın tam merkezinde İstanbul Kahvehanesi bulunuyor. Uzun yıllar asıl işlevinin dışında kullanılmış Tahtakale Hamamı. 1980'li yıllarda soğuk hava deposu olarak İstanbul'un buz ihtiyacını karşılamış. 1988'de Azmi Sebat Grubu satın almış burayı. Restorasyonunu da Prof. Dr. Doğan Kubat'a yaptırmış. Restorasyon beş yıl sürmüş. Tarihî hamamdan 700 kamyon moloz çıkarıldığını söylersek restorasyon süresinin neden bu kadar uzun olduğu anlaşılır herhalde. Ardından hamamın bir kısmı dükkân olarak kiralanmış. Fakat beş yüz yıllık Tahtakale Hamamı'nın asıl yüzü, İstanbul Kahvehanesi.

Eminönü'ndeki Mısır Çarşısı'nın allı morlu dükkânlarını aşıp Rüstem Paşa Camii'ne ulaşınca sola dönüp minik bir arayı aşınca 'Bu koca hamam buraya nasıl sıkışmış?' dedirten heybetiyle karşılıyor Tahtakale Hamamı. İçeri ilk adımı atmak ferahlamak için yetiyor yaz sıcağında. Sağlı sollu dükkanlar, tam karşıda İstanbul Kahvehanesi... Türk sanat musîkisinin ruh okşayan tınılarıyla gelen hoş davete kim icabet etmez ki? İşlemeli sehpalar, sedirler... Duvarları Osmanlı padişahlarının, Safiye Sultan'ın resimleri süslüyor. Bir köşeye oturup kubbeyi, ortadaki havuzu, sütunları seyre dalıyoruz. Klima yok, ama ortam gayet serin. Sipariş verdiğimiz Türk kahvesi geliyor bu arada. Kahveyi getiren Başak Özdemir'le muhabbet ediyoruz biraz. Konyalı Ahmet Cizrelioğlu işletiyormuş İstanbul Kahvehanesi'ni. Kardeşi Mithat ile Londra'da yaşarken bir internet sitesinde Tahtakale Hamamı'nı görmüşler. 'Burayı değerlendirelim.' deyip altı yıl önce İstanbul Kahvehanesi'ni açmışlar. Daha çok turistler geliyormuş buraya. Türk kahvesi ve sandviçleri ünlüymüş. Türk kahvesi, Başak'ın dediği kadar var.

Gaziantep Cafe Şehzade
Gaziantep'in Şahinbey ilçesindeki Keyvanbey Hamamı da eski hamam, yeni kafelerden. 1161 yılında Selçuklular tarafından yaptırılan hamam, yaklaşık 30 yıl öncesine kadar asıl işlevini sürdürmüş. Ardından mobilya galerisi olmuş tarihî hamam. Sonrasında da boş kalmış, bir süre depo olmuş. İşte bu sırada İstanbul'da kebapçılık yapan Mehmet Ciğerli, memlekete dönüş kararı almış. Bakmış ki Alaybey Mahallesi'ndeki Keyvanbey Hamamı, yatırım için uygun bir yer. Kiralamış hemen. Aslına uygun olarak restorasyonunu yaptırmış. Tadilata başladığında çevre esnaftan 'Döktüğün paraya yazık' eleştirileri gelmiş. "Epey gülen oldu ama Mevla'm nasip etti." diyor Mehmet Ciğerli. Böylece Keyvanbey Hamamı'nı 2000 yılında Cafe Şehzade olarak yeniden hizmete açmış. Hamamın iç dekorasyonunu eski saray döşeme tarzına uygun yaptırmış. Ağaç işçiliği kullanılmış mobilyalarda. Sıcak Gaziantep günlerini kapı dışında bırakıp doğal serinlikte çay ya da kahve yudumlamanın mekânı olmuş böylece.

Amasra Hamam Kafe
Bartın'ın Amasra ilçesinde de kafeye dönüştürülen tarihî bir hamam var. Deniz kıyısındaki tarihî Sağır Osmanlar Hamamı, yaklaşık 20 yıl boyunca kapalı tutulduktan sonra 2000'de Aysel Uyan tarafından kiralanmış. Aysel Hanım, "İzbe bir yerdi. Orijinalini bozmadan ayağa kaldırmaya çalıştık." diyor. Çevre illerden dahi müşterilerinin olduğunu söylüyor Aysel Hanım. Rağbetin büyüklüğünü anlatırken, "Her türlü ürün elimden çıkma da ondan." diyor. Özellikle Aysel Hanım'ın lokma tatlısı çok ünlü. "Lokmamın Türkiye'de eşi benzeri yoktur." diye sözlerine ekliyor. Tabii İskele Caddesi'ndeki Hamam Kafe'ye gitmişken Amasra mantısını tatmadan ayrılmamak gerek.

Bursa Ördekli Hamamı
Bakımsızlıktan yaklaşık 100 yıldır kaderiyle baş başa kalan tarihî Ördekli Hamamı'na Bursa Osmangazi Belediyesi el attı. Hamamı 20 yıllığına Vakıflar Bölge Müdürlüğü'nden kiralayan belediye, hızla restorasyona başladı. Tarihi 1400'lü yılların başına dayanan hamam, böylece Bursa'da 'yıkık hamam' olarak anılmaktan kurtuldu. Tarihî Ördekli Hamamı, artık bir kültür merkezi. Yaklaşık iki bin metrekarelik alana sahip hamamda sergi ve toplantı salonları bulunuyor. Hatta tiyatro oyunlarının sergilenebileceği oditoryum tarzı bir salonu bile var. Hamamın hol ve odaları ise hat, ebru, minyatür ve tezhip gibi geleneksel el sanatlarının icra edilebileceği şekilde düzenlenmiş. Abdal Mehmet Mahallesi'ndeki Ördekli Hamamı, şimdilerde kültürel faaliyetlere ilgi gösteren Bursalıların uğrak yeri.

Yeni hamam kafeler geliyor
Yüzyıllık hizmetlerini veremez olunca kaderlerine terk edilen birçok hamam, bugünlerde kafe olarak işletilmek üzere restore ediliyor. Kocaeli'ndeki Süleymanpaşa Hamamı bunlardan biri. Orhan Gazi döneminde yapılan hamam, kısa bir süre sonra kafe olarak Kocaelililere hizmet verecek. Isparta Hükümet Konağı'nın yakınında bulunan tarihî Bey Hamamı'nın restorasyon çalışmaları devam ediyor. Ordu'nun Eskipazar köyündeki tarihi iki Osmanlı hamamı, valiliğin isteğiyle Ordu Belediyesi tarafından kafe olarak işletilmek üzere restore ediliyor.