ABD açısından baktığımızda, Türkiye'nin Rusya ile enerji konusunda imzaladığı belgelerden çok hoşnut olduğunu sanmıyoruz. Washington, Avrupa'nın aksine, konuya bölgedeki stratejik askeri ve siyasi çıkarları açısından bakıyor.
Bu nedenle, Moskova'nın özellikle Kafkaslardaki konumunu güçlendirmesinden kaygılı. Rusya'nın tam bir yıl önce Gürcistan'a karşı gerçekleştirdiği başarılı askeri operasyonun sonuçları da zaten Washington'da hâlâ yankılanıyor.
Bu nedenle, Nabucco projesine güçlü destek veren ABD'nin, Türkiye'nin, Rusya'nın Güney Akım projesine ucundan bile olsa katılmasına olumlu bakması mümkün değil. ABD'de bu konularda bir "erken uyarı sistemi" görevi yapan muhafazakâr Hudson Enstitüsü'nün Putin'in ziyaretiyle ilgili değerlendirmesi de zaten bunu gösteriyor.
Avrupalılara Türkiye Uyarısı
Enstitünün önde gelen Türkiye araştırmacısı Zeyno Baran, "EuObserver.com" internet gazetesinin sorularını yanıtlarken, Güney Akım projesinin gerçekleşmesinin Nabucco'nun sonunu getireceğini savunan ifadeler kullanmış. Şunları belirterek baklayı ağzından çıkarmış:
"Nabucco sadece Avrupa'nın talepleri açısından bir çeşitlendirmeyi ifade etmiyor. Aynı zamanda, Orta Asya ve Kafkaslardaki ülkeleri Rusya'nın elinden kurtaracak olması nedeniyle önemli. Türkiye ise şimdi bu ülkelerin akıbetiyle değil, sadece gaz için bir transit noktasına dönüşmekle ilgili olduğunu gösteriyor."
Baran, Avrupalıları, kendilerinden uzaklaşıp Rusya'ya yaklaşan Türkiye'de "nelerin olup bittiğini çok iyi anlamaları" konusunda da uyarıyor. Bu sitemkâr görüşlerin, sadece ABD'deki muhafazakâr çevrelerin değil, bu konuda çok da farklı düşünmeyen yönetim çevrelerinin görüşlerini de yansıttığını söyleyebiliriz.
Rusya'dan Alınan Destek
ABD konuya Ortadoğu ve İran politikaları açısından da bakıyor. Nabucco'nun gerçekleşmemesinin, Irak gazının Avrupa'ya ulaştırılmasını da zorlaştıracağını biliyor. Bunun ise Irak'ın savaş sonrası kalkınması açısından ciddi kaynak kaybı anlamına geleceğini görüyor.
ABD, Nabucco'nun Güney Akım'a rağmen devam etmesi halindeyse, bunun için İran gazına duyulan ihtiyacı artıracağını da hesaplıyor. Zira Güney Akım gerçekleşire, Rusya Nabucco'ya gidecek Azeri gazının önemli bir bölümünü de buna çekebilecek.
AB'deki bakış ise daha karışık. Financial Times'dan Ed Crooks'a göre "Güney Akım aslında Türkiye'nin stratejik çıkarlarıyla çelişiyor." Crooks, buna rağmen ve bizce çelişkili olarak Başbakan Erdoğan'ın bu pazarlıktan kârlı çıktığını belirtiyor.
Bu çerçevede Erdoğan'ın, Güzey Akım'ı kısmen de olsa desteklemekle, Rusya'dan sadece Samsun-Ceyhan petrol hattı için değil, diğer önemli enerji projeleri için de destek aldığına işaret ediyor.
Türkiye, Gazın Kalbi Oluyor
Alman Deutsche Welle yayın kuruluşu ise konuyla ilgili yorumunda, Nabucco'nun yanı sıra Güney Akım'ın da olmasının AB'nin yararına olacağını savunuyor. Baltıklardan geçen Kuzey Akım hattı ile birlikte, bu alternatiflerin hepsinin Avrupa'nın enerji ihtiyacının karşılanması açısından gelecekte önemli olacağını vurguluyor.
AB Komisyonu'ndan yapılan açıklamalar da bu doğrultuda. Özetle Güney Akım ile Nabucco, Avrupa'da herkes tarafından rakip projeler olarak görülmüyor. Geleceği düşünen birçok Avrupalı, "gaz ne kadar çok kanaldan gelirse o kadar iyi" diyor.
Öte yandan Deutsche Welle, Crooks'un da dile getirdiği bir gerçeğin altını çiziyor. Alman yayın kuruluşuna göre Türkiye enerji arzı açısından en önemli transit ülkelerden biri haline geliyor.
Crooks ise Türkiye'yi, "Avrupa'nın gaz konusundaki umutlarının kalbindeki ülke" olarak tanımlıyor. Özetle enerji konusunda Türkiye'nin "dayanılamaz yükselişine" tanık oluyoruz. Bununla ilgili diplomasinin de çok boyutlu, esnek ve rasyonel bir zemine oturması gerekeceği ise ortada.