TEMA Trabzon İl Temsilcisi Yrd. Doç. Dr. Coşkun Erüz, taşkın debisi hesaplarına dayalı planlama ve dere ıslahlarının 100-500 ve bin yıl sonrası planlanarak yapılması gerektiğini söyledi.
Erüz, Doğu Karadeniz Çevre Platformu üyeleriyle yaptığı açıklamada, Karadeniz'de ve Marmara'da büyük yıkım ve can kaybına neden olan sel ve su baskınlarının nedeninin, dere yatağı ıslahı ve taşkın alanlarının doğal yapıya uygun ve bilimsel verilere dayalı hesaplamalarla belirlenmesi olduğunu savundu. Özellikle son yılarda küresel ısınma ve buna bağlı iklim değişimlerinden dolayı aşırı ve düzensiz yağışın görülme sıklığının tüm dünyada artış gösterdiğine işaret eden Erüz, "20-50 yıllık olası taşkın debisi hesaplarına dayalı planlama ve dere ıslahı yerine, 100-500 ve bin yılda bir olması muhtemel taşkınlar göz önüne alınmalıdır. 100-500 yılda bir oluşacak aşırı yağışın birkaç yıl arayla tekrarlama olasılığı her zaman mevcuttur." dedi.
'Dere akar yatağını bulur' atasözüne atıfta bulunan Erüz, "Taşkın anında ihtiyaç duyduğu boyutta yatak arayan derelerin, doğal olarak eski yataklarını geri almak üzere çevresini tahrip ederek yatağını bulmasıdır. Bu durumda oluşacak felaket doğal değil, dere yatağının bozulmasına ve doldurularak yapılaşmasına izin veren yetkililerin felaketidir." diye konuştu.
Erüz, Doğu Karadeniz'in de topografik yapısı nedeniyle hem cephesel ve hem de orografik etki ile oluşan sağanak yağışlara bağlı taşkınlar, toprak yapısı ve eğime bağlı heyelanların sıkça görüldüğü bir bölge olduğuna dikkat çekti. Dere yataklarının daraltılması yüzünden bölgedeki birçok yerleşim yerinin tehlike altında olduğunu kaydeden Erüz, kıyı yerleşimlerinde oturan vatandaşların dikkatli olmasını istedi.
Erüz şu uyarılarda bulundu: "Bazı kıyı yerleşimleri Karadeniz Sahil Yolu tarafından baraj benti gibi kapatılması ve suyu tahliye edecek menfez olmadığı için risk altındadır. Sürmene, Araklı, Rize, Ardeşen'de taşkınlar, Giresun'da olduğu gibi mal ve can kaybı tehlikesi taşımakta. Bölgemizde yamaçlarda toprak ve denge etüdü yapılmadan inşa edilen yollar ve diğer açma faaliyetleri nedeniyle eğimli yamaç üzerindeki yerleşimler, sağanak yağmur sonrası büyük boyutlu heyelan riski altında. Dere yatağı daraltılarak yapılan yollar ve bu yollarda seyahat eden araçlar da risk altındadır."
Bölgeye radar erken uyarı sistemi kurulmalı
Erüz, bölgede can ve mal kaybı olmaması için yapılması gerekenleri ise şöyle sıraladı: "Bulut yoğunluğu ve aşırı yağış tespiti yapılmasını sağlayan radar erken uyarı sistemlerinin bölgenin tamamını kapsayacak şekilde yerleştirilmeli. İl ve ilçelerde erken uyarı sistemi ile koordineli olarak çalışacak kurtarma birimleri oluşturulmalı. Halk, sel, taşkın ve heyelan anında yapması gerekenler ve bölgedeki riskli yerler konusunda bilgilendirilmeli. Belediyeler ve valilikler dere ve nehir yataklarına yerleşimin önlenmesi konusunda titizlik göstermeli. Dere yatakları ve denize çıkış noktaları sürekli temizlenerek olası tıkanma ve taşmalar önlenmeli. Kent merkezlerinden geçen sahil yoluna su baskınlarını önleyecek yeterli sayıda menfez yapılmalı. Heyelan risk haritaları oluşturularak, yüksek riskli yerleşimler boşaltılmalı ve yağış dönemlerinde gerektiğinde halkın güvenli bölgelere yerleştirilmesi sağlanmalı."