Suriye'nin Halep kenti, Türkiye'de ticaret merkezi olarak bilinse de Orta Doğu ülkelerinde taş işçiliği konusunda geniş bir üne sahip.
Halep'i ziyaret edenler, ünlü taş villaların yanı sıra taş işçiliğinin örneklerini cami, apartman ve kamu binalarında görebiliyor.
Halk arasında Halep taşı veya sarı taş olarak bilinen ve Halep yakınlarındaki taş ocaklarından çıkarılan taşlardan inşa edilen evler, süslemeleri ile dikkati çekiyor. Çok katlı taş evler, villalar sahibinin isteğine göre yapılıyor. Bazı evler, Arap mimarisine uygun dikdörtgen yapısı ve kubbeleri ile dikkati çekerken, batı mimarisi esas alınarak inşa edilmiş yüksek ve çok sayıda sütunun kullanıldığı evler de bulunuyor.
Halep taşı evin kaba inşaatının yanı sıra dış cephe süslemelerinde de kullanılıyor. İnce işçilikle üzüm ve yaprak gibi desenlerin yanı sıra doğuya özgü hilal, yıldız veya çiçek motifleri şeklinde işlenen taşlar, dış cepheleri ve balkonları süslüyor.
22 yıllık taş ustası Ahmet Hindavi, bazı villalarda duvar tablosu yerine villa sahibinin istediği desenin taşlara işlendiğini ve duvarlara yerleştirildiğini söylüyor. "Taş işçiliğinin çok zor ve dikkat gerektiren bir iş olduğunu" vurgulayan Hindavi, "Taşa şekil vermek zordur. Zahmetlidir. Taşı ve taşa şekil vermeyi sevmeniz gerekiyor" diyor.
Hindavi, Halep'te inşa edilen taş ev ve villaların Arap ülkelerine ihraç edilenlerin yanında çok sade kaldığını söylüyor. Hindavi, Kuveyt, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerden gelen siparişler için dekoratif amaçlı hazırlanan taş duvar veya zemin süslemelerinin altın ve mermer gibi malzemelerle birleştirildiğini anlatıyor.
Bir villa için binlerce parça taş işleniyor
Taş işleme atölyesi bulunan 25 yıllık taş ustası Mustafa Halebi ise taş villa inşaatının çok pahalı olduğunu ve çoğunlukla Arap ülkelerinden gelen siparişler üzerine çalıştıklarını belirtiyor.
Siparişte istenen villanın birçok bölümünün Halep'teki taş işleme atölyelerinde hazırlandığını anlatan Halebi, "Siparişi aldıktan sonra parçalar halinde hazırlıyoruz. 4 metre yüksekliğindeki bir sütunu 4 parça halinde hazırlayıp istenen deseni, süslemeyi yapıyoruz. Bütün parçalar hazırlandıktan sonra numaralandırılıyor ve sipariş verilen ülkede parçalar bir araya getiriliyor" diyor. Halebi villanın büyüklüğü, oda sayısı ve süslenmiş kısmın oranına göre, bir villa için binlerce parça hazırlandığını kaydediyor.
Halebi, ev içinde kullanılmak üzere koltuk, masa, fıskiye, gömme dolap, şömine gibi eşyaları da taştan hazırladıklarını ve süslemesini el işçiliği ile yaptıklarını söylüyor.
Halep içinde, orta düzeyde bir villanın inşaatı yaklaşık 500 bin dolara malolurken, işleme ve süslemesi ile kullanılan taşın özellikleri maliyeti birkaç milyon dolara yükseltebiliyor.
"Suphi'yi vazgeçiremedik"
13 yaşındaki Suphi Halebi taş işçiliğine merak salmış usta adaylarından biri ve aynı zamanda Mustafa Halebi'nin yeğeni. Mustafa Halebi, yeğenini vazgeçirmek için zor işleri verdiklerini ancak Suphi'yi vazgeçiremediklerini söylüyor. Mustafa Halebi, "Taş işçiliği, ustalığı çok zordur. Suphi'yi vazgeçirmek için çok zor işleri ona verdim ama usta olmak için 4 yıl gerekirken Suphi, 2 yıl içinde usta olacak gibi görünüyor" diyor.
Taş işçiliği usta-çırak ilişkisi ile devam ederken, Halep'te yaklaşık 400 taş ustası bulunuyor. Son yıllarda "Avrupa tipi" villaların tercih edilmesiyle birlikte taş ustaları da ikiye ayrılmaya başlamış. Ustaların bir kısmı, el işçiliği ile evi oluşturan taşları hazırlarken, bir kısmı da bu parçaların birleştirilmesi için çalışıyor. Taş ustalarının aylık gelirleri 3 bin ile 5 bin dolar arasında değişiyor.