Kültür Bakanlığı 13 Eylül'de Topkapı, Ayasofya, Efes gibi en çok gelir getiren müze ve ören yerlerinde gişeleri özelleştirmek için ihaleye çıkıyor. Pamukkale, ihale dışı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, en çok gelir getiren müze ve ören yerlerinin gişelerinin özelleştirilmesi için 13 Eylül'de ihaleye çıkıyor. İhaleyle çıkacak müze ve ören yerleri, Türkiye'deki tüm müze ve ören yeri gelirinin yüzde 85'ini sağlıyor. Ancak Ayasofya Müzesi, Topkapı Sarayı Müzesi, Efes Örenyeri gibi Türk turizminin marka yerlerini kapsayan ihalede Pamukkale yer almadı. En çok gelir getiren müze ve ören yerleri arasında dördüncü sırada yer alan Pamukkale, devletin elinde kaldı.
Sebep: Kültür Bakanlığı ile Denizli Valiliği arasında Ocak 2008'de imzalanan protokol.
Protokol gereği Pamukkale Ören Yeri'nin işletmesi, 2016 yılına kadar, yıllık 100 bin lira bedelle Denizli İl Özel İdaresi'ne verildi. Denizli İl Özel İdaresi, protokol gereği, ören yeri gelirinin yüzde 50'sini bakanlığa veriyor.
Protokol, Denizli İl Özel İdaresi'ne de devlete de ‘iyi kazandırdı':
Pamukkale Ören Yeri İşletmeleri Genel Müdürü Nevzat Sallıo'nun verdiği bilgiye göre Denizli İl Özel İdaresi, Ocak 2008'den bu yana yaklaşık 32 milyon lira gelir elde etti. Bu gelirin yarısını bakanlığa gönderdi. Kalan yarısı Pamukkale'nin güzelleştirilmesi başta İl Özel İdaresi yatırımlarında kullanıldı. Pamukkale Ören Yeri'ni geçen yıl 1.3 milyon kişi gezdi. Bu yıl 1.5 milyon turist bekleniyor.
Kültür Bakanlığı, müzelerdeki gişe yerlerinden önce, satış noktalarını (kafetarya, hediyelik eşya satışı gibi) özelleştirmişti. Kültür Bakanı Ertuğrul Günay, satış noktalarındaki özelleştirme sayesinde müzelere aktarılan gelirlerin arttığını, şimdi sıranın gişelere geldiğini, bu yolla elde edilen gelirin de müzelerin altyapısına harcanacağını söylüyor.
Bakanlığın gişe özelleştirmesinde ‘hedef'leri şöyle: Müze ve ören yerindeki giriş sistemlerinin özel sektör eliyle yeni teknolojilerle donatılması, şu anda 1.5 milyon satış rakamına ulaşan Müzekart'ın daha etkin pazarlanması, cep telefonu ve internetten satış, Şehirkartlar'ın oluşturulması, gişede yabancı para ve kredi kartıyla satış yapılması, ziyaretçilerin gerçek zamanlı kaydının tutulması.
Gişe satışını daha modern hale getirmesi istenen yükleniciler, müze yönetiminde söz sahibi olamayacak. Gişe tahsilatları doğrudan DÖSİMM (Döner Sermaye İşletmesi Merkezi Müdürlüğü) hesaplarına yatırılacak. Yükleniciye haftalık olarak ‘hak ediş‘ ödemesi yapılacak. İhale 13 Eylül'de. Sözleşme süresi altı yıl olacak. Bakanlık, puanlama sistemi ile yapacağı ihalede, yüklenici payını en düşük veren şirketi ‘gözetecek'.
İhalede Türkiye'deki müze ve ören yeri gelirlerinin yüzde 85'i söz konusu. Bu paydan yüzde kaçını bakanlığın, yüzde kaçını yüklenici firmanın alacağı henüz belli değil.
Hangileri özelleştirilecek?
Özelleştirilecekler 48 müze ve ören yeri arasında şunlar da yer alıyor: İstanbul Topkapı Sarayı, Harem Dairesi, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Ayasofya, Göreme, Kariye, İstanbul Arkeoloji, Alanya Kalesi, Bodrum Sualtı, Noel Baba Müzesi, Anadolu Medeniyetleri, Antalya ve Hatay müzeleri. Efes, Aspendos, Troia, Akropol, Myra, Perge Örenyeri, Phaselis, Asklepion, Sedir Adası, Side, Olympos, Afrodisias, Zelve, Patara, Kaunos, Didim, Assos, Knidos, Kaunos , Milet, Simena , Termessos ören yerleri.
Dünyada müze vakıfları var
Doç. Dr. Necmi Karul (Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi Başkanı): Biz dernek olarak bu özelleştirmeye karşıyız. Çünkü bunlar kamu malı, üzerinden özel bir şirketin kâr etmesini doğru bulmuyoruz. Dünyada bu iş devletin kontrolündedir. Büyük müzelerin vakıfları vardır, geliri orası için kullanılır.
Türkiye'de mesela Troya'yı 1 milyon kişi geziyor, 1 lirası bile oraya dönmüyordu. Son yıllarda DÖSİMM kazılara daha çok para veriyor, ama yine de katkı ören yerlerinin gelirleriyle orantılı değil.
Para basıyorlar
İhaleye çıkan yerler, Türkiye'de toplam müze ve ören yeri gelirlerinin yüzde 85'ini sağlıyor. İhale dışı kalan Pamukkale ise bu listede dördüncü. Pamukkale bu yıl 1.5 milyon ziyaretçi bekliyor.