İstanbul Boğazı'nın tarihî açıdan çok önemli bir noktasındaki Yoros Kalesi'nde ilk kez arkeolojik kazı yapılıyor. Kazı Başkanı Prof. Dr. Asnu Bilban Yalçın, kazıların şehrin Bizans ve Osmanlı dönemi hayatına ve inanç sistemine ışık tutacağını ifade ederek, limanda su altı çalışması da yapmak istediklerini kaydetti.

İstanbul'daki tek Bizans kalesi olan Yoros Kalesi'nde devam eden arkeolojik kazı çalışmaları kapsamında cami ve tapınak kalıntılarına ulaşılması hedefleniyor. Kazı başkanı İstanbul Üniversitesi (İÜ) Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Asnu Bilban Yalçın, çalışmalardan önce kalenin bakımsız bir durumda olduğunu söyledi. İÜ adına Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izniyle 2005 yılından itibaren bir arkeolojik yüzey araştırması başlattıklarını anlatan Yalçın, "Bu araştırmanın amacı, Boğaziçi'nin antik ve ortaçağdaki topografyasını ortaya çıkarmak. Yoros Kalesi ve bu bölgedeki Hz. Yuşa Tepesi'nde bulunan ortaçağa ait bir yapının da kazısını yapmak üzere görevlendirildik." şeklinde konuştu.

Yalçın, çalışmalara yaklaşık bir ay önce başladıklarını ifade ederek gelecek dönemlerde bu noktadan Boğaz'a gerildiği söylenen tarihi zincir başta olmak üzere gemi kalıntılarına ulaşmak amacıyla su altı çalışmaları da yapmak istediklerini dile getirdi.

Yalçın, Hieron (Yoros) burnunun arkaik dönemden itibaren bir tapınakla kayda geçtiğini anlatarak, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Bütün tarihi kaynaklar bize bu tapınaktan bahsediyor. '12 Tanrı Tapınağı' olarak geçiyor. Bu tapınak arkaik klasik dönemlerde ve daha sonra Helenistik ve Roma dönemlerinde oldukça faal bir tapınakmış. Karadeniz'e açılan denizcilerin kurban kestikleri ve iyi rüzgarlarla sağ salim yolculuk etmek için dua ettikleri bir yermiş burası. Hatta bazı kaynaklar buradaki limanın 300 gemi kadar kapasitesi olduğunu belirtiyor. Demek ki burada gemiler uygun hava şartını bekleyerek Karadeniz'e açılmaktaydı."

Kalenin yapılış tarihinin tam olarak bilinmediğini aktaran Yalçın, "Ümidimiz, yaptığımız çalışmalarla kalenin yapılış tarihini de ortaya çıkarmak." dedi.

Yalçın, kalenin Yıldırım Beyazıt'ın akınlarıyla Türklerin eline geçtiğinin tahmin edildiğini anlatarak, "Burası artık bu dönemden itibaren Türk garnizonunun yerleşim yeri olmuş. 18. yüzyılın sonuna kadar biz burada bir Türk garnizonu olduğunu düşünüyoruz. Osmanlı seyyahı ve tarihçi Eremya Çelebi, buranın 24 haneli bir köy görünümünde olduğunu, bir cami ve hamam bulunduğundan bahsediyor." diye konuştu.

Kaleyle ilgili çalışmalara başladıkları andan itibaren yurtdışından yoğun bir ilgi gördüklerini ifade eden Yalçın, şunları kaydetti:

"Uluslararası bilim camiası bu konuda bizden verilerimizi bekliyor. Buradaki çalışmalar çok önemli. Osmanlı ve Bizans dönemindeki hayatla, '12 Tanrı' veya 'Zeus Tapınağı' ile ilgili bilgilere ulaşabilirsek o zaman ilk Grek kolonilerinin Karadeniz'e açılmasındaki tartışmalı tarihçenin de belki değişmesine yol açacağız. Dolayısıyla bütün bilim camiası, bizden bu tarihlendirmeyi bekliyor."

Yalçın, kazı çalışmalarının İÜ'nün kentte yürüttüğü tek sistemli arkeolojik kazı olma özelliğini taşıdığını sözlerine ekledi.

Restoratör Uğur Genç de çalışmalara çevre temizliği yaparak başladıklarını belirterek, bu kapsamda kalenin dış cephesinde duvarların içinde istenmeyen otsu ve odunsu oluşumları uzaklaştırdıklarını ve istenmeyen duvar yazılarının bir bölümünü temizlediklerini kaydetti.

İkinci hafta daha çok düşme tehlikesi olan taş blokları sağlamlaştırma çalışmaları yaptıklarını belirten Genç, "Orijinalinde kullanılmış olan horasan harcını tekrarlayarak bu onarımları gerçekleştirdik." diye konuştu.

Arkeolog Çiğdem Sözen ise çalışmalar kapsamında şu ana kadar Osmanlı dönemine ait seramik, gülle, ibrik, lazımlık, sikke ve pipo parçaları elde ettiklerini aktardı.