Fotoğraftakiler (soldan sağa): DLH Marmaray Bölge Müdürü Dr.Müh. Haluk İbrahim Özmen ve Proje Müdürü Hüseyin Belkaya

İstanbul'un bitmek bilmeyen projelerinden biri olan Marmaray Projesi, 11 Nisan Pazartesi günü DLH Marmaray Bölge Müdürü Dr.Müh. Haluk İbrahim Özmen ve Proje Müdürü Hüseyin Belkaya tarafından Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde masaya yatırıldı.

Marmaray Projesi güzergahı

Proje Müdürü Hüseyin Belkaya projenin başlangıcından günümüze dek olan süreçteki çalışmaları ve gelişmeleri dinleyicilere aktarmak üzere bir sunum gerçekleştirdi. 2002 yılında tohumları atılan bu proje halen daha devam etmekte olup, ne zaman biteceği tam olarak bilinmiyor. Projenin güzergahları doğrultusunda Yenikapı, Sirkeci ve Üsküdar'da yeni yeraltı istasyonları inşa edilecek ve demiryolu teknolojisi, modern sistemler ve demiryolu araçları kullanılarak iyileştirileceği planlanıyor. Projeye, banliyö demiryolu sisteminin altyapısında yapılacak yenilemeler ile birlikte bu hatlar entegre olacak. Bu şekilde gerçekleşecek yolculuk süreleri Halkalı'dan Gebze'ye, Sirkeci'den Haydarpaşa'ya feribotla geçiş dahil olmak üzere, tipik koşullar altında 185 dakika sürerken, iyileştirilmiş banliyö demiryolu sistemi hizmete açıldığında, bu yolculuk 105 dakika sürecek.



Yukarıda belirtilen güzergahlara ek olarak, yolculuk süresi ile ilgili diğer örnekler, aşağıda liste halinde sunuluyor:
- Gebze ve Halkalı arası 105 dakika
- Bostancı ve Bakırköy arası 37 dakika
- Söğütlüçeşme ve Yenikapı arası 12 dakika
- Üsküdar ve Sirkeci arası 4 dakika

Projenin mühendislik açısından kurgusunu anlatan Belkaya, depreme yönelik oldukça fazla önlem alarak projeyi gerçekleştirdiklerini belirtti. "Deprem zamanında keşke bu tünelde olsak" diyen Belkaya, yapılan sismik haritalar ve fay hatlarının belirlenmesi ile 7,5 büyüklüğündeki depreme dayanaklı bir sistem tasarladıklarını vurguladı. Ayrıca tünellerde yer alacak "erken uyarı sensörleri" ile depremi önceden tayin edip, Kandilli Rasathanesi'ne bildirileceğini ve rasathaneninde tüm İstanbul'a ileteceğini ifade eden Belkaya, daha sonra projenin inşa detaylarından bahsetti.

Batırma Tünellerin imalatı

Tünellerin üretimleri DLH'nın özel üretim yerlerinde, kuru havuzlarda yapılıyor. Yapılan batırma tüneller, yüzer şekilde Büyükada yakınlarında deneme batırmaları yapılarak su alıp almadığı test ediliyor. Yapılan revizyonlar sonrasında da güzergahlara getirilip, içleri su dolu tanklarla batırılıyor ve yerleştiriliyor.

Belkaya daha sonra kazılar sonucu ortaya çıkan kültürel mirastan söz etti. Yenikapı Theodosius Limanı'nı istasyon alanı olarak özellikle seçtiklerini belirtti. Bunun nedeni olarak da liman buluntularını mimari buluntulara göre daha kolay kaldırabilmek olduğunu söyledi. Yenikapı İstasyonun'daki şantiyeden ve orada çıkan tarihi eserlerden, buluntulardan söz eden Belkaya, arkeologların buradaki çalışma sürecini uzattığından yakındı. Çalışma saatlerinin yoğun olmadığından, onların istemiş oldukları saatlerde çalışmak istemediklerinden ötürü projenin yavaşladığını ve bu nedenle projede 2 sene kayıp olduğunu belirtti. Belkaya, kazıların daha hızlı gerçekleşmesini istediklerini fakat bu durumun arkeoloji bilimine ters olduğunu ve bu bilimin tam olarak ne olduğunu çözemediğini sözlerine ekledi. Bu nedenle de Arkeoloji Müzesi ile zaman zaman anlaşmazlıkların ortaya çıktığını anlamak mümkün.

Arkeologlara olan bu sitemlerden sonra Yenikapı kazısında çıkan tarihi eserlerin görsellerini dinleyicilerle paylaşan Belkaya, kazıda çıkan gemi buluntularını UNESCO tarafından koşul tutulan 8 tane uzmandan birine inceletme yaptıklarını ve istenilen her şeye uyulduğunu söyledi. Yenikapı Bölgesi'nde M.Ö. 6500 yıllarına ait buluntular çıktığını, bunların kentimiz açısından çok önemli olduğunu ifade ederek sözlerini tamamladı.

Sunum ardından sorulara geçilerek, proje hakkında dinleyicilerin merak ettikleri cevaplandı. İlk olarak dinleyicilerden bir kişi şu soruları yöneltti: "Radikal Gazetesi'nde proje nedeni ile Topkapı Sarayı'nın zarar gördüğü yazılmıştı. Bunun doğruluk payının olup, olmadığını öğrenebilir miyim? Bugüne kadar şantiyelerde herhangi bir iş kazası, ölüm oldu mu?"

İlk soruya Haluk İbrahim Özmen, böyle birşeyin gerçek olmadığını sadece Gülhane Duvarı'nda çatlak olduğunu, onun da nedeninin bu proje olmadığını ama yine de bu konuda çok dikkatli davrandıklarını belirtti. Çalışmalarını üniversitelerden ve Kültür Varlıkları Koruma Kurulu'ndan gelen raporlar doğrultusunda gerçekleştirdiklerini vurguladı. İkinci sorunun cevabını ise Hüseyin Belkaya vererek, şimdiye kadar şantiyelerde 2 kişinin hayatını kaybettiğini, çok ağır şartlarda çalışmalarını sürdürdükleri için sürekli denetlemelerin yapıldığını söyledi.

Sözü daha sonra 2010 İstanbul Kültür Ajansı'ndan Korhan Gümüş aldı. Korhan Gümüş bu tip büyük projelerin yönetim modellerinin önemine dikkat çekti. Gümüş, projenin sadece ulaşım projesi olarak ele alındığını oysa ki kentsel planlama ve tasarım açısından beraber ele alınması gerektiğini vurguladı. Bu nedenle de sanki Bayındırlık Bakanlığı ile Ulaştırma Bakanlığı arasında bir koordinasyon olmadığı gibi göründüğünü, proje iyi yönetilirse çok başarılı bir proje olabileceğini ifade etti. Kentsel tasarım açısından özellikle projede yapılacak istasyon binalarının mimari açıdan iyi tasarlanması gerektiğini ve bu nedenle iyi mimarlar ile çalışmasının önemini vurguladı. Korhan Gümüş, projenin sahilde gerçekleşmesi yatırımların maliyetini çok daha fazla arttırdığını ve ayrıca bu şekilde ulaşımın dikeyleştiğini belirterek, acaba bu proje E-5'de olamaz mıydı diyerek kafalarda soru işareti yarattı. Bu eleştirilerin üzerine Haluk İbrahim Özmen, Bayındırlık Bakanlığı ile herhangi bir anlaşmazlık olmadığını, projenin ulaşım projesi olduğunu söyledi. Kentsel anlamda İBB tarafından Yenikapı ve Üsküdar İstasyonları'na yönelik kentsel tasarım projelerinin gerçekleştirildiğini, proje kapsamına arkeolojik park alanları, müze alanları yaratmak istediklerini vurgulayarak kentsel planlama açısından da çalışmalar yaptıklarını belirtmek istedi. Yönetim modeli olarak da dinamik bir çalışma sistemine sahip olduklarını, fikir ve görüş alarak çalışmalarına devam ettiklerini söyledi. Projenin de merkezi yönetimin bir projesi olduğu için başka yönetim modellerinin olabileceğini fakat ona karar verecek olan birimin kendileri olmadığını vurguladı.

İMP Kentsel Tasarım ve Yarışmalar Bölümü Yürütücüsü Murat Vefkioğlu, Yenikapı İstasyonu'na yönelik açılacak yarışmayı kendilerinin hazırladıklarını ve şartname hazırlarken Yenikapı'nın potansiyellerinin kente nasıl kazandırabileceklerini düşünerek hareket ettiklerini söyledi. Fakat DLH'nın şartnamenin hazırlanması sürecinde görüşlerini yadırgadıklarını belirten Vefkioğlu, "Biz böyle yaptık, böyle... Siz de ona göre yapın" gibi bir tutum sergilediklerini söyledi. Vefkioğlu bir diğer sitemini proje müdürü Hüseyin Belkaya'ya arkeologlar hakkındaki görüşlerinden ötürü yaptı. Kentin mirasının geleceğe taşınmasında arkeologların çok önemli bir role sahip olduğunu vurgulayan Vefkioğlu, kurumlar arası koordinasyonun ve çalışmaların projenin başlangıcından beri mi yoksa proje sonrasında duruma göre mi geliştiğini sorarak sözlerini bitirdi.

Murat Vefkioğlu'nun görüşlerine ve sorusuna yönelik Haluk İbrahim Özmen söz aldı. Proje hakkındaki ön çalışmaların 2002 yılı itibari ile tamamlanmış olduğunu söyledi. Arkeologlar konusunda da öyle bir düşünce içinde olmadıklarını sadece kendilerinin çekirdek bir kadro oldukları için İBB'den daha hızlı ilerlediklerini vurguladı. Hüseyin Belkaya da arkeologların çok önemli meslek adamları olduklarını, onlara çok şey borçlu olduklarını, sadece projenin yavaşlaması nedeni ile onlara sitem ettiğini belirtti.

Dinleyicilerden gelen bir diğer soru da, Avrasya Tüneli Projesi ile bu proje arasında bir bağlantı olup olmadığı sorusuydu. Bu soruya Özmen, kendileri bu konuyla ilgili birim olmadığını, detaylar hakkında fazla bilgisi olmadığı cevabını verdi.

Haluk İbrahim Özmen son olarak da Marmaray Projesi'nin ne zaman hayata geçirileceği sorusuna yanıt vererek, projenin %70'nin tamamlanmış olduğunu ve 2013 yılı 29 Ekim'de test sürüşlerinin yapılmasını umduklarını söyledi.