Bugün itibariyle tüm Türkiye, Başbakanımızın "Çılgın Projesi"ni öğrenmiş oldu. Aslında bu proje yeni bir proje değil. Osmanlı Dönemi'nde yapılması istenmiş fakat teknolojik yetersizlikten ötürü yapılamamış. Daha sonra da Bülent Ecevit bu projeyi gündeme getirmişti. Peki bu proje nedir? "Kanal İstanbul" olarak kamuoyuna açıklanan bu proje ile Avrupa Yakası'nda İstanbul'a yeni bir boğaz daha açılarak, kent iki yarımada, bir ada şeklini alacak. Kanalın açılacağı yer tam olarak açıklanmasa da Silivri yakınlarında, Terkos'un ve Büyükçekmece'nin batısında gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

Marmara Denizi ile Karadeniz'i birbirine bağlaması öngörülen kanalın uzunluğu 40 kilometreyi bulacak, derinliği 25 metre, genişliği ise 150 metre olacak. Kanalın üzerinden de yapılması düşünülen "3. Köprü" geçicek. Planı Türkiye'nin ve Osmanlı'nın liderlerinin yüzyıllardır kurduğu bir "hayal" olarak nitelendiren Başbakan, projenin İstanbul'u güçlendireceğini ve şehirdeki gemi kazaları ihtimalini azaltacağını belirtti.

Basın açıklamasında projeyle ilgili bir simülasyon sunumu gerçekleştirilerek, projenin nasıl bir kanal olacağı canlandırılıyor. Simülasyona bakılırsa kentin batısında ve kuzeyinde yapılaşmanın artacağı aşikar. Doğal kaynakların toplandığı ve kentin nefes aldığı bölgenin tam kalbine yapılacak böyle bir projenin deprem bölgesi olan bir kente uygulanması ne kadar uygun olur o da tartışılacak olan önemli bir boyut. Tüm bunların ötesinde kenti ve hatta tüm dünyayı etkileyebilecek bu çaptaki projenin ciddi bir araştırma ve çalışmaya dayandırılması gerekli.

Projenin ayrıca dünyanın önemli kanalları olan Panama ve Süveyş kanallarından daha büyük çapta olacağı belirtiliyor. Projeyle karşılaştırılan bu kanallar ve diğer önemli kanallar şunlar:

Panama Kanalı:



Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus'u birbirine bağlıyor. 77 km uzunluğunda. Kanal 1904-1914 arasında inşa edildi.1935'de bir baraj inşa edilerek Madden Gölü oluşturuldu. Kanalın uzunluğu 81.300 m, genişliği en dar yerinde 91 m, en geniş yerinde 300 m, derinliği ise 12,5-13,7 m arasında. Her yıl 14 binden fazla gemi buradan geçiyor.

Süveyş Kanalı:



Akdeniz ile Kızıldeniz'i birbirine bağlayan yapay su yolu. Dünyada kapakları olmayan en uzun kanal, 163 kilometre uzunluğunda ve en dar yerinde 300 metre genişliğinde. Derinliği 11-12 m. 1869'da açıldı. 1951 yılında trafiği kolaylaştırmak amacıyla el-Kantara ile el-Firdan arasında 13,5 km'lik bir yan geçit yapıldı. Genişlemelerden sonra kanal 193,30 km uzunluğunda, 24 m derinliğinde ve 205 metre genişliğnde oldu.

Kiel Kanalı:
Kuzey ve Baltık Denizleri arasında. Genişliği 103 m, derinliği 11 m olan kanalın üzerinde yaklaşık 42 m yükseklikte yedi köprü bulunuyor. Kanal, 1887-95 arasında yapıldı. 1907-14 arasında savaş gemilerinin geçişi için genişletildi.

Bilim İnsanları Ne Diyor?
Projenin bugün açıklanmasının ardından bilim adamları görüşlerini ve tepkilerini ifade ettiler. Arkitera Mimarlık Merkezi olarak proje hakkındaki görüşlerini bildirmeleri üzere konuyla ilgili bilim insanlarının görüşlerini aldık.

Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Başkanı Tayfun Kahraman ve Başkan Sekreteri Akif Burak Atlar
Oda Başkanı Tayfun Kahraman, "Olumlu bir proje olarak Başbakanımız tarafından lanse edilse de aslında eksileri çok fazla. Kentte su yolunun değiştirilmemesi lazım. Kentin tüm yeşilleri, endemik bitkileri bu alanda yer alıyor. Buraya yeni bir yapılaşma önerilerek, tüm bu hayatı yoketmiş oluyorsunuz. Amaç yeni yapılaşmayı sağlamak gibi duruyor, bunu yapabilmek içinde kanal öneriliyor. Alanın tam olarak neresi olduğu açıklanmasa da emlakçılar bunu biliyor gibi. Geçtiğimiz Pazartesi günkü Aksiyon Dergisi'ndeki emlakçıların yorumlarına bakılırsa, nerelerde arazi değerlerinin artacağı onlar tarafından çoktan biliniyormuş gibiydi." dedi.

Başkan Sekreteri Akif Burak Atlar ise, "Projenin tanker kazalarının önlemesi ve geçişlerin rahatlaması amaçlı yapıldığı belirtiliyor ama ortada bir de deprem gerçeği var. Kanalın geçmesi öngörülen bölge tarımsal niteliği olan ve su havzalarımızın olduğu bölge. Ayrıca projenin bu şekilde gündeme gelmesi de ilginç. 2,5 dakikalık bir video kaydı ile proje açıklanıyor, başka hiçbir çalışma yok. Bu tür projeler yapılabilir, ama mevcut bir yapılaşması olmayan bölgelerin cazibe noktası oluşturulması amaçlı olur. Oraya böyle bir proje yapılır ve istihdam artar, arazi değerlenir. Ama burası İstanbul. Tarihi ve kültürel değerlere sahip, tüm dünyanın göz bebeği bir kent. Bu açıdan böyle bir projeye ihtiyacı yok. İstanbul'un gerçek sorunlarına yönelik çözümlere ihtiyacı var.

Bu projeye yönelik bizim odamızdan herhangi bir görüş alınmadı. 3. Köprü ile ilgili bir raporumuz olmuştu, onu bile inceletmeyi başaramadık" dedi.

İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nden Prof.Dr. Murat Güvenç
"İstanbul ölçeğindeki bir kente bu ölçekteki bir projenin "çılgın proje" olarak açıklanması hem proje hem de kent açısından çok talihsiz bir durum. Kente illa bir kanal açılması gerekiyorsa bunun bölgesel planlamalar sonrası gerçekleşmesi gerekir. Ama şimdi bakıyoruz böyle bir plan yok, mevcut planlarda da böyle bir proje geçmiyor. İstanbul açısından hiç verimli bir yol değil. Bir şehrin planlanmasına bu tür terimlerle yaklaşılmaması lazım. Daha yeri ve bütçesi belli olmayan bir proje için ne konuşulabilir ki," dedi.

Ömer Kanıpak, Mimar
Ömer Kanıpak ise "Ciddiye alınmayacak kadar gereksiz ve çılgın bir proje. Başbakan'ın acilen şehircilik ve mimarlıkla ilgili danışmanlarını değiştirmesi gerek." diyerek görüşlerini ifade etti.

İmaj Galerisi