Haberler

Bir İlkbahar Sabahı Güneşle Uyandınız mı Hiç?

Tarih: 5 Mayıs 2011 Kaynak: Hıdrellez.org, Sendika.org Derleyen: Selin Biçer


Bugün 5 Mayıs! Baharın habercisi Hıdrellez'in kutlandığı gece. İstanbul yine bugüne ayak uyduramadı... Kent gittikçe metropol olmanın sınırlarını zorluyor derken iklim açısından da Londra'ya benzemesi gerektiğinden kimse bahsetmedi. Hava ne zaman ısınacak? "Güneşi gördüm" sadece bir film ismi olarak mı kalacak? Bir ilkbahar sabahı güneşle uyanacak mıyız hiç? Çılgın gibi koşarak kırlara uzanabilecek miyiz biz? Hepsini "Hayat" isimli pembe dizimizin ilerleyen bölümlerinde göreceğiz.



Konumuza geri dönelim! Peki bu Hıdrellez nedir? Neden kutlanır? Nerede kutlanır? Ya da Ahırkapı'da bu sene neden kutlanmıyor?

Doğanın her baharda canlanışı, dünyanın her yerinde yaşayan insan toplulukları tarafından, kendi kültürlerine uygun biçimlerde kutlanıyor. İnsanlar, kışın getirdiği karamsarlıktan kurtuldukları için sevinirken, her bahar yeniden canlanan doğaya umut bağlıyor, düşlerinin, dileklerinin gerçekleşmesi için istekte bulunmanın tam sırası olduğunu düşünüyorlar. Çoğu dini bayramların da kökeninde yer alan bu inanış, Türk kültüründe en yaygın biçimini "Hıdrellez Şenlikleri"nde bulmuş durumda. Hıdrellez'de su kenarlarında bahar yemekleri yemek, en çok istenen şeyleri yazmak ya da resimlerini yapmak ve bunları genellikle bir gül fidanının dibine koymak, ateşlerin üzerinden atlayıp olumsuzluklardan arınmak, doğa ile kurulan ilişkinin ve iletişimin simgelerinden. Hıdrellez kısaca insan ve doğa arasındaki iletişimi, baharı ve umudu simgeleyen bir kültürel gelenek.

Hızır günü olarak adlandırılan bugün, Hızır ve İlyas Peygamber'in yeryüzünde buluştukları gün olması nedeniyle kutlanıyor. Hızır ve İlyas sözcükleri birleşerek halk ağzında hıdrellez şeklini almış! Hıdrellez'in gerçekleştiği gün kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelir ki, bu da kutlanıp bayram yapılacak bir olay.

Hızır, yaygın bir inanca göre, ab-ı hayatı içerek ölümsüzlüğe ulaşmış. Hızır, baharın, baharla vücut bulan taze hayatın sembolü. Hızır, bu nitelikleriyle mitoloji dünyasının kendilerine üstün yetenekler atfedilen tanrılarını hatırlatıyor.

Anadolu'nun bazı yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adetleri de var.

Hıdrellez gecesinde, Hızır'ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere feyiz ve bereket vereceği inancıyla çeşitli uygulamalar yapılıyor. Yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağızları açık bırakılıyor. Ev, bağ-bahçe, araba isteyen kimseler, Hıdrellez gecesi herhangi bir yere istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hızır'ın kendilerine yardım edeceğine inanıyor.



Hıdrellez'de baht açma törenleri de oldukça yaygın olarak uygulanan geleneklerden sayılıyor. Bu törene İstanbul ve çevresinde "baht açma", Denizli ve çevresinde "bahtiyar", Yörük ve Türkmenlerde "mantıfar", Balıkesir ve çevresinde "dağara yüzük atma", Edirne ve çevresinde "niyet çıkarma", Erzurum'da "mani çekme" adı veriliyor.

İstanbul'da Hıdrellez Ahırkapı Şenlikleri ile Kutlanırdı




12 yıl önce Ahırkapı sokaklarında başlayıp, her yıl katlanarak artan talep ile birlikte katılımcıların daha rahat hareket edebilmesi ve güvenlik önlemleri alınabilmesi amacıyla geride bıraktığımız son iki yılda Marmara Denizi sahilindeki Ahırkapı Parkı'na taşınan Hıdrellez Şenlikleri bir "mahalle etkinliği"nden çıkıp, "uluslararası şöhrete sahip kent etkinliği"ne dönüştü.






Ahırkapı'da Hıdrellez

Ahırkapı'da Hıdrellez, Eminönü Sivil Girişimi ve Eminönü Belediyesi tarafından düzenlendi. Etkinlik, İstanbul Valiliği ve İstanbul İl Kültür Müdürlüğü tarafından önemli ölçüde desteklendi. Eminönü Sivil Girişimi ise Tarihi Yarımada için Eminönü Platformu'nun (http://eminonuplatformu.org) bir alt çalışma grubu. 2007'ye girerken, Eminönü Sivil Girişimi, Ahırkapı Hıdrellez Şenlikleri Derneği'ni kurarak, bu etkinliğin yönetimini kurumsallaştırmaya başladı. "İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Projesi"nin "Ahırkapı Hıdrellez Şenlikleri"ni hem 2009'da hem de 2010'da desteklediği İstanbul kent etkinlikleri kapsamına alması ve şenliğe maddi ve manevi katkılarda bulunması da bu dönüşümde önemli rol oynadı. Öte yandan şenliğin, tarihi Ahırkapı semtinin daha geniş biçimde tanınmasını ve Ahırkapı Roman Orkestrası'nın kurulmasıyla başlayan bölgesel kalkınma etkisi, bu yıl, Ahırkapı'daki ilköğrenim öğrencilerine "müzik atölyesi" kurulmasına kadar giden önemli bir projeyi de kapsadı...

Hıdrellez Mahalleye Dönüyor

Şenliklerin Ahırkapı Parkı'na taşınmasının ardından o geniş alan bile iki yıl içinde katlanarak artan katılımcı sayısına dar geldi. Bu yüzden Hıdrellez Şenlikleri için bu yıl, önceki yılların deneyimlerini de göz önünde bulundurarak alana girişte bilet uygulaması öngörüldü. Bu değişiklikteki amaç, her yıl artan katılımcıların güvenliğini sağlayabilmek ve alanda daha rahat bir hareket ortamı yaratabilmekti. Şenlik akşamı kapıda uzun kuyruklar oluşmaması için, 10 TL tutarındaki biletler "Biletix" aracılığıyla daha önceden satışa sunuldu. Elde edilecek gelir şenliğin kendini finanse etmesinde olduğu kadar, Ahırkapı, Cevri Kalfa İlköğretim Okulu'nda oluşturulacak müzik atölyesinde, semt çocukları için müzik eğitimi olanağı yaratılmasında da kullanılacaktı. Sonrasında sanal alemde paralı girişi protesto için gruplar kurulunca şenlik iptal edildi.

Ancak bir grup genç, Roman halkıyla özdeşleşen Hıdrellez Şenlikleri'nin farklı kültürlerin zenginliğini barındırarak devam etmesi gerektiğine karar verdi ve bu iş için kolları sıvadı. İki yıldır sahile alınan şenlik bu yıl alternatif bir içerikle mahalleye geri dönüyor. Şenliğin devam etmesi için sosyal paylaşım sitelerinde duyuru yapan ve Ahırkapı halkıyla şenlik için anlaşan Bahar Erzan, Ahmet Saymadı ve Buse Şener'den oluşan bir grupla Hıdrellez'in iptal süreci ve bu yıl düzenlenecek alternatif şenlik bir söyleşi aracılığı ile anlatılmış...

Ahmet Saymadı, kendilerini çağrıcı ya da düzenleyici olarak görmediklerini ve Hıdrellez Şenlikleri'nin devam etmesini isteyen, oraya gidip bu gelenekselleşmiş kutlamalara katılmak isteyen bir grup insan olduklarını belirtti. Farklı kültürlerin ortadan kaldırılması meselesine karşı Hıdrellez'e de sahip çıktıklarını ve Hıdrellez'in Romanlar'a mal edildiğini, bu yüzden ilişkilerini zenginleştirmekten yana olduklarını anlattı. Eğer bu yıl alternatif şenlik başarılı olursa, gelecek yıl etkinlik Romanlar tarafından düzenlenebileceğini ekledi.

Grubun söyleşide anlattıklarından yola çıkarak, bu seneki etkinlik Ayasofya'dan Ahırkapı'ya doğru bir yürüyüşle başlayacak. Bu kez mahallede gerçekleşecek olan etkinlik, Romanların öznesi olduğu bir şenliğe dönüşecek. Farklı müzik grupları imkanlar doğrultusunda konserler, dinletiler sunacak. Bir metropol festivaline dönüşen Hıdrellez'in bir arada olmak olduğu, kardeşliği, dayanışma vurgulanarak eğlenilecek. Sulukule'deki kentsel dönüşüm meselesinin de altı çizilecek.

Ayrıca grup, mahallelinin etkinliğe hoşgörü ile yaklaştığını ve "Gelen herkes misafirimizdir, öyle ağırlarız" anlayışında olduklarına değindi.

Hızır Baba kalbinizden geçen tüm dilekleri kabul etsin!



Bahar oldu aman
Al kese astım gül dalına
Adadım yarin adına
İki göz oda

Dağ yeşil, dallar yeşil
Uyandılar bayrama
Her gönül şen
Bir benim bahtım kara

Kokuyor buram buram
Fulyalar vakit tamam
Bir bana uğramadı
Bu bahar bayram

Ağlama hıdrellez
Ağlama be bana
Acı ektim yerine
Aşk yeşerecek
Başka bahara

Ne yolu var ne izi
Tanıdık değil yüzü
Dileğim allah'tan
Aşk sözün özü

Sevdiğim yok, eşim yok
Ağardı bir gün daha
Ey benim şans yıldızım
Gülümse bana

Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.