2003’te halıcılığın Oscar’ı olarak tanımlanan America’s Magnificient Carpets Awards’ı kazanan Has Halı, bu yıl aynı ödülü ikinci kez aldı.

Architectural Digest’in Atlanta’da düzenlediği yarışmanın jüri üyeleri arasında N.Y Metropolitan Müzesi Sanat Danışmanı Marjorie Shelley, The Museum of Contemporary Art of Georgia’nın Direktörü David Golden, Architectural Digest Sanat Direktörü Jeffrey Nemeroff ve Americas Merchandise Mart başkanı Jeffrey L. Portman gibi isimler yer alıyordu.

Oscar’a layık görülen halı Ottoman koleksiyonuna ait. Desen-kompozisyon çalışması 2005 ağustosunda başladı, ilk düğüm ekimde atıldı, aralık ayında tamamlandı. Topkapı Sarayı Müzesi’nde sergilenen Sultan II. Bayezid’e ait bir tören giysisinden esinlenerek tasarlandı. Halıyı Eskişehirli üç genç kız dokudu: Elif, Pınar ve Hediye.

Has Halı’nın sahibi Ahmet Hasoğlu aynı ödülü ikinci kez kazandıkları için çok gururlu. Kaftanı halıya adapte etmenin zor bir iş olduğunu söylüyor. "Osmanlı’nın ihtişamını zarafetle halıya uyguladık. Bir sanat eserini 1480’lerden alıp geleceğe taşımış olduk. Stilize çiçek formlarını barındıran yoğun bir saz kompozisyonundan oluşan desende, estetik değerleri en üst seviyede tutmaya çalıştık."

Has Halı’nın tasarım ekibi akademisyenlerden oluşuyor: Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Akademisi Halı Kilim Eski Kumaş Ana Bilim Dalı emekli hocalarından Doçent Latif Taraşlı 25, aynı fakülteden mezun Ayşim Genç iki, Hatice Ayönü dört ve Şenay Aslan beş senedir ekipteler.

Ahmet Hasoğlu halıyı dokuyan Eskişehirli kızların her birinin Osmanlı halıları dokuma tekniği konusunda usta olduğunu söylüyor. Herhangi bir aksaklık olmasın diye yarışma için aynı halıdan üç adet dokumuşlar. Hasoğlu, şimdi diğer iki halıyı Dışişleri ve Kültür Bakanlığı konutlarına armağan etmeyi istiyor.

Eskişehirli Üç Halı Ustası

"Halı dokumaya başlayınca hayatım değişti hiç konuşmazdım, şimdi beni susturamıyorlar."

Hediye Yıldırım (16)
11 kardeşiz, üçümüz burada. Bu halıyı çok kısa bir sürede dokumamız gerekiyordu. Hızlı olduğumuz için bizi seçtiler. Daha önce köyde yaşıyordum ve hiçbir şey yapmadığım için çok sıkılıyordum. Benim annem yok, hocamız bize annemiz gibi davranıyor. Kazandığım parayı benim için anneannem biriktiriyor. Evleneceğim kişi çalışmamı engellememeli.

Elif Kaplan (18)
Bu halının yarışmaya katılacağı bize daha önce söylenmişti. Dokuduğumuz her halı gibi bunu da çok özenle dokuduk. Ödül aldığımız zaman hem kendi adıma hem Has Halı adına çok gurur duydum. Ailem de çok sevindi. Halı hocası olmayı istiyorum ama çocuk doktoru olmayı daha çok isterdim... Evlendikten sonra da çalışmak istiyorum, çünkü halı dokuyanlar genellikle nişanlandıktan ve evlendikten sonra çalışmıyorlar. Beş kardeşiz, dördümüz burada çalışıyor. Nasıl yerler olduğunu pek bilmiyorum, hiç gitmedim ama İzmir ya da Bursa’da yaşamayı hayal ediyorum.

Pınar Kutluk (17)
Hocamız, dokuyacağımız halının yarışma halısı olduğunu söylediğinde çok heyecanlandım. Kazandığımızı öğrendiğimizde atölyede büyük bir alkış koptu, hepimiz çok sevindik. Çalışmayı çok seviyorum. Para kazanıyorum, aileme katkıda bulunuyorum ve çeyizimi yapıyorum. Küçükken avukat olmak isterdim ama olmadı. Şimdi halı hocası olmayı istiyorum. Halı dokumaya başladıktan sonra hayatım değişti. İçime kapanık biriydim, gülmezdim ve çok fazla konuşmazdım. Şimdi beni susturmakta zorlanıyorlar.

Doğu ve Güneydoğu’da 3400 Kişi Has Halı İçin Tezgahlarda
Erzurum çok eski tarihlerden beri halı ve kilimin üretildiği bir bölge. Savaşlar ve göçler nedeniyle bu faaliyet zaman zaman dursa da hiçbir zaman son bulmadı. Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Lütfü Ülkümen, 1957 yılında Atatürk Üniversitesi kurulunca bölgedeki potansiyeli üniversite bünyesinde değerlendirdi. İsviçre’deki saat örneğinden hareket etti: İsviçre’de, bir asır önce, köylere saat parçaları dağıtılırmış. Kışın köylerde o parçalar yapılır, karlar eridikten sonra toplanır, İsviçre’de merkezde montajı yapılır ve dünya piyasalarına sunulurmuş. Bu mantıkla, Erzurum ve ilçelerinde Halıcılık ve El Sanatları Eğitim Merkezi kuruldu.

14 yıldır Has Halı’nın Erzurum’daki Üretim Müdürü Hasan Nuhoğlu, uzun yıllar Halıcılık ve El Sanatları Eğitim Merkezi’nin de müdürlüğünü yaptı. 10 yılda 100 binleri aşan metrekare halı ürettiklerini, 20 bin kişinin iş sahibi olduğunu ve halkın bu sayede sosyal yönden de geliştiklerini söylüyor:

"Burada genç kızların davranış biçimleri değişiyor, para kazanıyor, aileye katkıda bulunuyorlar, söz sahibi oluyorlar. Kendilerine güvenleri artıyor. Ayaklarını daha sağlam basıyorlar. Ailelere aylık gıda yardımı da yapılıyor."

Kaymakamlıklar ve Halk Eğitim Müdürlükleri ile işbirliği yaparak Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 3400 kişiye istihdam yaratan Has Halı’nın Erzurum merkez, ilçe ve köylerindeki atölyeleri ile şubelerinde 1200 kişi çalışıyor. Halı dokuyan kızlar, genellikle sekiz yıllık temel eğitimi bitirmiş olanlar arasından seçiliyor ve 2-3 ay eğitim aldıktan sonra iyi birer dokuyucuya dönüşüyor.