TBMM Genel Kurulu'nda, 23 yıl önce değiştirilen ancak günün şartlarına ve AB mevzuatına uymayan Çevre Kanunu değiştirildi. AK Parti'nin verdiği önergelerle, TBMM'de görüşülen Çevre Yasası'ndaki idari para cezaları 2 katına çıkartıldı. Böylece tehlikeli atıkların ülkeye girişini sağlayanlar veya ön bildirimde bulunmadan bunları ihraç eden, transit olarak geçirenlere 2'şer milyon YTL ceza getirildi. Yere sigara izmariti atan veya tükürenler de artık 50 değil, 100 YTL ödeyecek.
TBMM Genel Kurulu'nda Çevre Kanunu'nda değişiklik öngören, 41 maddeden oluşan ve temel yasa olarak 2 madde halinde ele alınan yasa tasarısının dün başlanan görüşmeleri bugün tamamlandı. Tasarının görüşmelerine CHP yine katılmadı.
'Çevrenin sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda korunmasını sağlamak' amacıyla çıkarılan kanunla, başta idare, meslek odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere herkes, çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi ile görevli olup, bu konuda alınacak tedbirlere ve belirlenen esaslara uymakla yükümlü olacak. Kirlenme ve bozulmanın önlenmesi, sınırlandırılması, giderilmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapılan harcamalar, kirleten ve bozulmaya sebep olan tarafından karşılanacak. Yasa hükümlerine göre 'Yüksek Çevre Kurulu' oluşturulacak. Çevrenin korunması amacıyla doğal çevreyi oluşturan biyolojik çeşitlilik ile bu çeşitliliği barındıran ekosistemin korunması esas olacak.
Yine yasayla gürültü yapandan, havayı ve suyu kirletene, yasak atıkları toprağa verenlere, içme ve kullanma suyu koruma alanlarına ve kaynağın kendisine atık boşaltanlara, yasaklara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, depolayan, geri kazanan ve tekrar kullananlara, hava kirliliğine sebep olan konutlara, biyolojik çeşitliliği tahrip edenlere, özel çevre koruma bölgeleri için belirlenen esaslara aykırı davrananlara, egzoz ölçümü yaptırmayanlara, ÇED sürecine başlamadan veya bu süreci tamamlamadan faaliyete geçenlere proje bedeli üzerinden, halka açık yerlerde çevreyi kirletenlere, deniz, baraj gölleri ile akarsularda, katı atık, atık su, petrol ve petrol türevleri tahliyesi veya deşarjı yapan tankerlere, groston başına ağır cezalar geliyor. Dün gece yapılan diğer önemli değişiklikler de şöyle:
"Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne tescil edilecek her türlü deniz taşıtından her yılbaşında, ağırlıklarına göre her groston için 5 YKr ile 1 YTL arasında değişen katkı payı alınmasından vazgeçildi. Belediyelerin tahsil ettiği çevre temizlik vergisinin yüzde 20'sinin alınmasından vazgeçildi. Ancak büyükşehir belediyelerinin su ve kanalizasyon idarelerinden tahsil edecekleri su ve atık suyu uzaklaştırma bedellerinden Çevre Bakanlığı yüzde 1 pay alacak. Atıksu altyapı sistemlerini kullananlar, kirlilik yükünün yanısıra atık su miktarına göre de çevre katkı payı ödeyecek. Tasarıyla getirilen çevre katkı paylarının, her yıl yeniden değerleme oranında artırılmasından vazgeçilirken, bunun yerine Bakanlar Kurulu'na; büyükşehir belediyelerinin tahsil ettiği atık su uzaklaştırma bedellerinin yüzde 1'i ile ithaline izin verilen kontrole tabi yakıt ve atıkların CIF bedelinin yüzde 1'i, hurdaların CIF bedelinin binde 5'i oranında alınacak miktarı ayrı ayrı veya topluca sıfıra kadar indirmeye veya yasal oranına kadar yükseltme yetkisi verildi. Yurt içinde uçan yolculardan bilet bedelinin yüzde 1'i alınmayacak. GSM abonelerinden ayda bir YTL alınmayacak. Vergi yükünün daha da artmasının devletin GSM abonelerinden elde ettiği gelirde artış değil, tam tersine düşüşler yaşanacağı ve GSM abonelerinin başka ülkelerin haberleşme sistemlerine yönelmelerine neden olacağı kaygısıyla bu katkı payından vazgeçildi. İyonlaştırıcı olmayan radyasyon yayılımı sonucu oluşan elektromanyetik alanların çevre ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin önlenmesi için çıkarılacak yönetmeliğe aykırı davrananlara 500 YTL yerine bin YTL ceza verilecek. Apartman yöneticileri, atıklar nedeniyle verilen cezaları 'bağımsız bölümleri kullananlara' rücu edemeyecek. Getirilen yasak veya sınırlamalara aykırı olarak tehlikeli atıkları toplayan, ayıran, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, yeniden kullanan, taşıyan ambalajlayan, etiketleyen, bertaraf eden ve ömrü dolan tehlikeli atık bertaraf tesislerini kullananlara verilecek idari para cezasının üst sınırı 100 bin YTL'den 1 milyon YTL'ye çıkartıldı. Bu, benzeri biçimde tehlikeli kimyasallar ve bu kimyasalları içeren eşya için de ilgili olacak. Atık su altyapı sistemleri ile katı atık bertaraf tesislerini kullanma yükümlülüğüne tanınan süre içerisinde uymayan organize sanayi bölgeleri ile belediyelere, nüfuslarına göre getirilen 10-50 bin YTL'lik idari para cezalarından vazgeçildi. Çevreye verilen zararların giderilmesi taleplerinin, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlülüğünü öğrendiği tarihten başlayarak 5 yıllık zaman aşımı getirilmesi hükmü kaldı. Ancak 'caydırıcılığı artırmak amacıyla' bu zarara yol açan eylemin meydana gelmesinden itibaren 10 yıl sonra zamanaşımına uğrayacağı ibaresi tasarıdan çıkartıldı."
Yine yapılan yeni bir düzenlemeyle yasaya yeni bir hüküm eklendi. Buna göre 'Ülkenin deniz, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının ve su ürünleri istihsal alanlarının korunarak kullanılmasının sağlanması ve kirlenmeye karşı korunması esastır. Su ürünleri istihsal alanları ile ilgili alıcı ortam standartları Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nca belirlenir. Alıcı su ortamlarına atıksı deşarjlarına ilişkin usul ve esaslar, bakanlıkça çıkartılacak yönetmelikle belirlenir' hükmüne, 'Bu hükme aykırı hareket edenlerin tesislerinin 1 yıl içinde kapatılacağı' hükmü eklendi.
Cezalar İki Kat Artırıldı
Yasanın görüşmeleri sırasında AK Parti Grup Başkan Vekili Salih Kapusuz ve arkadaşlarının önergesiyle Çevre Yasası'ndaki idari para cezalarının tamamı 2 kat arttırıldı. Yeni çevre cezaları ise şöyle oldu:
"Tehlikeli atıkların ne şekilde olursa olsun ülkeye girişini sağlayanlara ayrı ayrı 2 milyon YTL ceza verilmesi. Tehlikeli atıkları ilgili mercilere ön bildirimde bulunmadan ihraç eden veya transit geçişini yapanlara 2 milyon YTL ceza verilemesi. Halka açık yerlerde ne şekilde olursa olsun çevreyi kirletenlere 100 YTL ceza verilmesi. Araç egzoz emisyonunu ölçtürmeyenlere 500, çevreye zarar veren emisyon oranı olan araç sahiplerine bin YTL ceza verilmesi. Hava kirliliğine neden olan tesisleri izin almadan kuran, işleten veya iznin iptal edilmesine karşın kurmaya ve işletmeye devam edenlere 24 bin YTL, emisyon miktarlarının sınırları aşması durumunda ise 48 bin YTL ceza verilmesi. Hava kirliliği yönünden kurulması, işletilmesi izne tabi olmasa da standartlara aykırı emisyona neden olanlara 6 bin YTL ceza verilmesi. Hava kirliliğine neden olan konutlarda ise her bağımsız bölüm için 300 YTL ceza uygulanacak. Hava Kirliliği ile ilgili bu cezalar, hava açısından özel önem taşıyan bölgeler veya kirliliğin ciddi boyutlara ulaştığı zamanlarda, yerlerde veya kritik meteorolojik şartlarda 2 kat artırılarak uygulanacak. Kokuyla ilgili emisyon değerlerini aşanlara 2 bin YTL ceza verilecek. ÇED sürecine başlamadan veya süreci tamamlamadan inşaata başlayan ya da faaliyete geçenlere yapılan proje bedelinin yüzde 2'si oranında idari para cezası verilecek. ÇED sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı davrananlara, her bir ihlal için 10 bin YTL ceza verilecek. Zorunlu olduğu halde atık alım, ön arıtma, arıtma veya bertaraf tesislerini kurmayanlar ile kurup da çalıştırmayanlara 60 bin YTL ceza verilecek. Bildirim ve bilgi verme yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere 6 bin YTL ceza verilecek. Standartların üstende gürültü ve titreşime yol açan konutlar için 400 YTL, ulaşım araçları için bin 200 YTL, işyerleri ve atölyeler için 4 bin YTL, fabrika, şantiye ve eğlence gürültüsü için 12 bin YTL ceza verilecek. Türk karasularında, tabii veya yapay göller ve baraj göllerinde petrol ve petrol türevleri tahliyesi veya deşarjı yapanlar ile kirli balast tahliyesi yapan deniz araçları, tankerlere, ağırlıklarına göre gros ton başına 10-40 YTL para cezası verilecek. Katı atık veya evsel atık söz konusu olduğunda ise bu deniz araçlarına bu kez gros ton başına 5 YTL ceza verilecek. Tehlikeli madde ve atık söz konusu ise bu cezalar on kata kadar artırılacak."
Yasada ve yönetmelikte öngörülen yasaklara veya standartlara aykırı olarak veya önlemleri almadan atıkları toprağa gömenlere 24 bin YTL, bu eylemin konutlarla ilgili olması halinde her konut için 600 YTL ceza verilecek. Biyolojik çeşitliliği tahrip edenlere Özel Çevre Koruma Bölgeleri'nin kullanım esaslarına aykırı davrananlara, sulak alanların kullanımına uymayanlara 20 bin YTL, sulak alanları doldurup kurutarak arazi kazananlara ise 100 bin YTL ceza verilecek. Yasaya aykırı olarak anız yakanlara her dekar için 20 YTL ceza verilecek. Türk karasularından, akarsularından, göllerinden belirlenen esaslara aykırı olarak kum, çakıl alanlara metreküp başına 120 YTL ceza verilecek. Çevre yönetim birimini kurmayanlara 6 bin YTL, çevre görevlisi bulundurmayanlara 4 bin YTL ceza verilecek. İçme ve kullanma suyu koruma alanlarına, kaynağın kendisine veya kaynağı besleyen yerüstü ve yeraltı sularına, sulama ve drenaj kanallarına atık boşaltanlara 48 bin YTL, konut atımları söz konusu olduğunda ise konut başına bin 200 YTL ceza verilecek. Öngörülen acil durum planlarını hazırlamayan, uygulanması için gerekli önlemleri almayan, ekip ve ekipmanları bulundurmayanlar ile yerel, bölgesel ve ulusal acil durum planlarına uymayanlara 12 bin YTL ceza verilecek. Tehlikeli atık işiyle uğraşıp da mali sorumluluk sigortasını yaptırmayanlara 24 bin YTL ceza verilecek. Yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24 bin, ithal edenlere ise 60 bin YTL ceza verilecek.