Sermayenin gözünü kentsel ranta diktiği bir dönemde İstanbul gibi sermayenin gözbebeği bir kente plan yapmaya kalkışmak cesaret işi... İstanbul Metropoliten Planlama Ofisi (İMP) bu zor işi üstlenirken hepimiz sevinmiştik, İstanbul büyük bir araştırma ve planlama merkezine kavuştu nihayet diye... Başbakanlık destekli bir projeydi İMP. 40 trilyon bütçesi olduğu söyleniyordu. Esas itibariyle kendisinden beklenen İstanbul'un stratejik planlarını hazırlaması ve bu süreçte İstanbul için bir bilgi bankası haline gelmesiydi.

İlk olarak İstanbul'un üniversiteleri dolaşılıp bu projeyi birlikte yapalım teklifi, biraz da hoyratça yapıldığında kafalarda soru işaretleri oluşmaya başladı. Üniversite hocalarının bizzat işin içerisinde olmaları isteniyordu. Oysa dünyanın her yerinde, üniversite hocalarının danışmanlığında profesyonel ekipler tarafından yürütülen bir işti planlama. Üniversite hocalarının doğrudan duruma müdahil olması, bilimsel olana inanma ve güvenmenin yanında/ötesinde, erken bir savunma hattı kurmak için de olabilirdi! Çok da planlı olduğu söylenemeyecek bir istihdam politikası izlendi sonra ve bir sessizlik dönemine geçildi. Yaklaşık altı ay, gazete haberi olmadı, olamadı ya da olmayı tercih etmedi İMP! Onca istihdama rağmen bir internet sitesi kuramadı; yaptığı, yapmayı planladığı işleri bir dergi ya da bülten yoluyla kimselere anlatmadı! Kapalı toplantılar düzenledi sürekli, çoğu sermayenin temsilcisi seçilmiş sivil toplum temsilcilerinin davet edildiği. Gün geldi o toplantıların hepsi açıktı dendi ama o toplantılara her hangi bir açık davet yapılmadı. Misyonu, giderek sığlaştı ve profesyonel bir ofisin rahatlıkla yapabileceği, "İstanbul'a Çevre Düzeni Planı yapma" noktasına indirgendi. Bununla birlikte koskoca İstanbul'un çevre düzeni planını bir sene içerisinde bitirme çaresizliğine düşürüldü. Her gün yeni bir dönüşüm projesi ortaya atıldı bu arada. Her biri varsılın yoksulun yerini aldığı bu projeler büyük başarılar-mış gibi Topbaş eşliğinde lanse edildi. Oysa ortaya attıkları her bir dönüşüm projesinin İstanbul'daki kutuplaşmayı artırdığı, gerilim hatları oluşturduğu kimsenin aklına gelmedi. Bunu kulaklara fısıldamak isteyen insanlar da İMP'nin dışında tutuldu. Belki de en önemlisi, kamuoyunu arkasına alacak ve önemli bir kamusal alan yaratacak, sermayenin ve siyasilerin gücünü dengeleyecek bir profesyonel güç oluşturma şansı; İMP Başkanı Kaptan'ın "bizler yalnızca teknikeriz" vecizesi ile reddedildi. Sonuç olarak güçlü olanların taleplerine açık bir sürecin işareti ilk günlerden verildi!

Tartışılması gereken planla getirilen kararlar değildir. Plan yapım ve onama süreci boyunca bilinçli olarak "katılım" sınırlı tutulmuş, bilgilendirme bir reklam projesine dönüştürülmüş, İMP'nin elindeki olanakların sınırsızlığına rağmen kararlar kapalı kapılar ardında alınmıştır. Şeffaflık ve hesap verebilirlik sürecin hiçbir aşamasında söz konusu olmamıştır.

Bu plan, hazırlayıcısı olan siyasilerin ve teknikerlerin planıdır. Varsıllar için hazırlanmıştır. İstanbul'un planı değildir; İstanbul'un küreselleşme iddiasındaki kesiminin İstanbul'u satış planıdır! Bunu söylemek için planın içine girmek, onu teknik olarak tartışmak gerekmez, süreç kendisini ele vermektedir. Dolayısıyla plan teknik olarak değerlendirilmemeli, tartışılmamalı, tamamen reddedilmelidir!