Atina’nın tek çöp alanı Ano Liosia’da ve o da artık taşıyor. Hükümetin bir planı var ancak çevreciler eleştirel bakıyor.
Geçen ay tek çöp alanı tam doluluğa ulaştığından bu yana, Atina bir çöp krizinin pençesinde bulunuyor.
Ocak ayının ilk günlerinde, çöp tenekelerinden taşıp dökülen döküntü dağları Dünya’nın en efsaneleşmiş şehirlerinden birininin yüzüne zarar veriyordu. Günler geçtikçe hiç bir çözüm üretilemedi ve torbalar sokak kedi ve köpeklerince parçalandı. Yayalar hergün bu çürümenin etrafından dolaşma mücadelesi veriyorlardı.
Kriz Ocak ayı ortalarında, yetkililerin çöpleri aslında eski çöp alanının bir uzantısı olan geçici bir alana aktarmasıyla biraz rahatladı. Fakat şimdi bu alan da kapasitesini aştı ve çöp, hemen eskisinin yanında hazırlanan yeni bir alana dökülüyor.
“Bir parça çöp daha atacak yer kalmadı,” diyor, bağımsız bir organizasyon olan Ecorec-Ecological Recycling Society’nin başkanı Philippos Kirkitsos.
Şehrin kuzeybatısındaki çöp alanı Ano Liosia ‘nın kapasitesini doldurmasının ardından yetkililer, dört milyonluk şehrin hergün ürettiği 6.000 ton çöpü atacak yer arıyolar.
Çevrecilerin Avrupa’nın en büyüğü olduğunu söylediği 250 hektarlık bu çöp alanı, yiyecek arayan martıların kuşattığı işlenmiş lağım, toksik hastane atıkları, inşaat döküntüsü ve ev çöplerinin oluşturduğu 170 metre yükseklikte bir alan.
Saha, Avrupa Birliği’nin çöp alanlarındaki atık hacmini hedefleyen direktifini ihlal ediyor, yangınlar ve toprak kaymalarına sahne oluyor. Ano Liosia’da, bir işçi, Aralık ayında gerçekleşen bir kazada bacağını kaybetti.
Atina Üniversitesi’nin yeni bir çalışmasına göre, çöp alanının dibindeki birikintiler 10 metre toprak altına sızarak, araştırmacıların “en az 60 yıl kalıcı olacak bir zaman bombası” dedikleri şekilde Saronik Körfezi ve komşu kıyı kırsallarının alt toprak katmanlarını kirletti.
Çöp krizi uzun bir birikimin sonucu elbette. “Bu merkezi ve yerel otoritelerin 20 yıllık ihmalidir,” diyor, Atina’daki en büyük bölge Attica’nın sahasını yöneten, Belediyeler Birliği Çöp İdaresi biriminin başkanı Constantinos Mnimatidis. “Atılan çöp miktarını düşürmeli veya yeni biriktirme alanları aramalıyız.”
Fakat devletin yeni çöp toplama alanları arama çabaları, iki olası alanın yakınında yaşayanlarca açılan mahkeme davaları nedeniyle durma noktasına geldi.
Problemlerin Atina dışına taşması da her şeyi daha da kötüleştiriyor. Yunanistan’da, Avrupa Birliği tarafından yıl sonuna kadar kapatılması emredilen ve atık işleme tesisleri haline dönüştürülmesi istenen 3.700 yasadışı çöp alanı bulunmakta. Kapatılmamaları halinde ülke milyar dolarlarca tazminat ödemek durumunda.
Avrupa Birliği’nin Yunanlı çevre komiseri Stavros Dimas, Yunanistan’ın herşeyi bir alana atmaktan vazgeçip, daha fazla çöpü dönüştürmesi gerektiğini belirtiyor. Bir telefon söyleşisinde, Dimas, “Yunanistan, atık önleme, tekrar kullanım ve arındırma gibi öncelik verilen atık hiyerarşi presiplerini hayata geçirmekte başarısız oldu” diyor.
Geçen ay Atina’yı ziyaret eden Avrupa Birliği yetkilileri de aynı sonuca vararak, “Yunanistan’da otoritelerin geri dönüşümü desteklememeleri halinde paranın bir miktarını iade etmeli” görüşünü belirtti.
Atina’nın, daha önce sağlık bakanlığı da yapmış yeni belediye başkanı Nikitas Kaklamanis, gelecek beş yılda, çöp yığınlarındaki nemi alarak hacminin küçülmesini sağalayan bir “kurutma birimi” ve en az bir arıtma ve geri dönüşüm tesisinin inşa edileceğinin sözünü verdi. Ancak “iki veya üç yeni çöp alanına da” ihtiyaç olduğunu ilave etti.
Çevreciler, mevcut durumun çevre ve halk sağlığı için tehlike içerdiğini ve hızlı hareket edilmesi uyarısında bulunuyorlar. Belediye başkanının planlarını onaylamıyorlar. Greenpeace ulusal direktörü, Niklos Charalambides, “korkmaktayız ki, bu kurutma birimi çöplerin yakılması anlamına gelmektedir ve biz buna kuvvetle karşıyız, çünki hem tehlikeli hem de pahalı.”
Ülke çapında yasal ve yasa dışı çöp alanlarındaki plastik ve belli diğer çöp türlerinin yakılması da ayrı bir endişe unsuru. Yunanistan’ın ikinci en kalabalık şehri Selanik’deki Tagarades çöp alanında çıkan yangının, yerel çiflik hayvanlarında ve sütlerinde rastlanan yüksek seviyelerdeki çok zehirli bir kimyasal türü olan dioksinin nedeni olduğuna inanılıyor.
Dimas, “atıkların yakılmasının çevre için bir felaket” olduğunu ve Avrupa Adalet Mahkemesi’nin Ekim ayında Yunanistan’ı bu tür faliyetten suçlu bulduğunu belirtiyor.
Atina, yasalarını gecikmeli olarak Avrupa Birliği geri dönüşüm yasalarına uydurduğu 2001 yılından bu yana gelişen ilerlemeyi yeterli buluyor. Fakat iyileştirmeler mevcut gerçeklerden çok uzak.
Aslında, Atina’daki çöp problemi caddeler ve çöp alanlarıyla bitmiyor. Başkentin Piraneus limanı açıklarındaki küçük bir adada bulunan atık su işleme tesisisinde binlerce ton toksik çamur birikmiş durumda.
Kısmen işlenmiş atık, yerel sakinler buna mani olana dek, Avrupa Birliği yasasını da ihlal ederek Atina çöp alanına dökülmüştü. Ve geçen sene, aşırı çamur yığılması sonucunda denize dökülme tehlikesi yaşanınca bir kısmı Almanya’ya gönderilmişti.
Fakat geriye kalan 250.000 ton ve devamlı artmakta olan çamur, bir kurutma biriminin aktif hale geçmesini bekliyor. Tesisin gelecek aylarda tamamlanması bekleniyor, ancak tesisten oluşacak toksik tortularla ne yapılacağı hala açık değil.