İstanbul‘un kuzeyinde, Karaburun’dan Kilyos’a kadar olan kıyı şeridi, hemen arkasında Belgrat Ormanları’nın yer aldığı doğal plajı ve sığ deniziyle turizm açısından değerli bir sahil. Ancak, kıyı kesiminin hemen gerisinde yapılan kömür, kum ve kil üretimi sırasında ortaya çıkan kum ve toprağın kıyıya yığılmasıyla buradaki doğal kıyı çizgisi bozulmuş. Son yıllarda karada kömür rezervinin azalması ve üretimin denize doğru kayması da bu bozulmayı artırmış.

Bu deformasyonların sonucunda Karaburun Plajı düzenlemesi İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından ihale ile Ömer Çavuşoğlu'na ait Çavuşoğlu İnşaat'a verildi. Son bir kaç aydır Karaburun sahilinde yürütülen çalışmalar sonucunda, plaja kısa aralıklarla 9 tane mahmuz inşa edildi. Bölge halkının da tepkisini çeken çalışmalar hakkında Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof.Dr. Yalçın Yüksel’den bilgi aldık.

2003 – 2005 yılları arasında bu bölge ile ilgili “Kıyı Çizgisinin Modellenmesi ve Karaburun Örneği” konulu bir araştırma projesi hazırlayan Yüksel, konuyla ilgili şunları söyledi:

“Kilyos Maden Ocakları’nı geçtikten sonra, Karaburun bölgesinde bir balıkçı barınağı var. Bu balıkçı barınağının ağzı yanlış planlama ve kumlanma neticesiyle giderek kapanıyor. Kumlanmanın en büyük nedenlerinden biri, madencilerin buraya kum taşınması. O doldurma sonucunda kum dalga etkisiyle sahil boyunca yayılıyor ve balıkçı barınağının ağzının daha hızlı kapanmasına neden oluyor.



İstanbul Büyükşehir Belediyesi bu kumlanmayı önlemek için, bu işi bir müteahhide ihale etmiş ve bir proje hazırlanmış. Proje doğrultusunda sahile bir dizi mahmuz (kıyıya dik, taş dolgu yapılar) yapılmış.

Bu mahmuzların hemen hemen %70’i tamamlanmış durumda. Yaklaşık 2 km’lik kıyı bandının 1 km’lik kısmına neredeyse 100’er metre aralıklarla 9 tane mahmuz yerleştirilmiş.

Karaburun’da, plaja kumun yayılmasını önlemek için yerleştirilen mahmuzlar, aslında sahillerdeki doğal kumu tutmak amacıyla yapılır. Ancak burada doğal kum kaynağı olmadığı için, bu mahmuzlar kum tutmayacak ve sahilde gerileme, erozyon başlayacak. Biz oraya gittiğimizde de erozyonun başladığını ve plajın perişan olduğunu gördük.

Bu tür yapıların dünyada örnekleri var. Kıyı yenileme çalışmalarında eğer kıyıda gerileme, erozyon varsa önce kum getirilir, dökülür ve ondan sonra bunlar inşa edilir. Oysa Karaburun’da yapılanlar yanlış planlandığı için gerilemeye, dolayısıyla da kötü bir görünüme neden oluyor. Sonuçta oraya taş döküyorsunuz. Bu işin bir prensibi, bir tasarım kriteri vardır, ancak burada bu tür kurallara da uyulmamış, mahmuzlar uzunlu kısalı inşa edilmiş.

Karadeniz son derece şiddetli bir dalga iklimine sahiptir ve burada o dalga iklimi de dikkate alınmamış. Taş boyutları olması gerekenden küçük seçilmiş. Bu sene ılıman bir kış geçirdik, önümüzdeki yıllarda küresel ısınmanın da etkisiyle daha şiddetli dalga yükseklikleriyle karşılaşacağız. Dolayısıyla bu taşlar o fırtınalarda dağılacak ve o sahili daha da perişan hale getirecek.



Biz o bölge için 2003 yılında, Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü'yle (DLH) birlikte çalıştığımız bir projeye başlamıştık. Balıkçı barınağının ağzındaki kumlanmayı engelleyip, balıkçıları teşvik etmek ve güçlü hale getirmek için bu barınağın ağzına bir mendirek düşünmüştük. Sadece o mendireğin yapılması sahili korumak için yeterliydi. Projenin DLH’dan onayı alındı, TÜBİTAK’a götürüldü ve TÜBİTAK tarafından da kabul edildi.

Bunların hepsi göz ardı edilerek, Eylül ayında bu çalışmalar başlatılmış. Kıyıdaki yapılaşmalarda ve bu tür projelerde DLH’nın onayı gerekir ancak öğrendik ki onların onayı da alınmamış. Bu proje imar izni alınmadan yapılıyor.

ABD, Miami sahillerini 60 – 70’li yıllarda kaybetmek üzereydi ve şimdi geri kazanmak için milyarlarca Dolar harcıyorlar. Miami ve Florida kıyıları, yurtdışından kum taşınarak yeniden kumlandı, eskiden yapılan yolları ve kıyı duvarlarını kaldırarak plajları geri kazandılar ama çok para harcadılar. Türkiye’nin ise böyle bir parası yok. Biz kaybedersek geriye döndüremeyiz. Bu tür çalışmalara göz yumdukça son derece değerli kıyı alanlarımızı kaybediyoruz.

Biliyorsunuz artık İstanbul’un plaj alanı kalmadı. Karaburun çok nadir kumsal alanlardan biri, doğal bir güzellik. Dolayısıyla bu yapılanlar yanlıştır ve o güzelim plajı yok edecektir. Bence çalışmaların bir an evvel durdurulması ve gözden geçirilmesi lazım.”