Beyoğlu Belediyesi’nin “fiziksel, kültürel ve sosyal dönüşüm” amacıyla başlattığı çalışmalar meyvelerini veriyor. Kentsel Dönüşüm çalışmaları kapsamında yer alan Balık Pazarı Projesi çarşının çehresini değiştirdi.

Bu yıl 150. kuruluş yıldönümünü kutlayan Beyoğlu Belediyesi, İstanbul’un en önemli simgelerinden biri olan tarihi Balık Pazarı’nı yeniledi. Son yıllarda mimari açıdan önemli bir erozyona uğramış bulunan Balık Pazarı’nın iyileştirme çalışmaları yaklaşık iki yıl sürdü. Belediyenin köklü bir altyapı yenileme çalışması ve tente, tabela, çiçeklik gibi görsel düzenlemeler yaparak giriştiği uygulamaya bina sahipleri de onarım çalışmalarıyla destek verdi.

Balık Pazarı projesi hakkında bilgi veren Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan, “Bu proje ile geçmişin izlerini en doğru biçimde geleceğe aktarmayı hedefledik” dedi. Demircan şunları söyledi: “Beyoğlu Belediyesi’nin görevi, bir yandan Beyoğlu’nun bugününü ve yarınını biçimlendirirken, bir yandan da onun köklü ve zengin kültürel mirasına sahip çıkmaktır. Balık Pazarı projesi bu anlayışın bir ürünü… İstedik ki Balık Pazarı tarihsel kimliğiyle yaşasın, göz kamaştırıcı rengini ve yaşam enerjisini koruyarak gelecek kuşaklara kalsın.”

Belediye Başkanı Demircan Balık Pazarı’nda yapılan çalışmaların “Beyoğlu halkının kentlilik bilincine ve doğal çevresine sahip çıkmasının” en iyi örneklerinden biri olduğunu belirtti. Projenin ana hatlarını pazar esnafı ve malsahipleriyle elele vererek belirlediklerini söyleyen Demircan, “Binalardaki onarım çalışmalarının % 80’i tamamlandı. Bu çok önemli bir oran, ancak hâlâ eksiklerimiz var. Bazı malsahipleri yetiştiremedi, ama biliyoruz ki yapacaklar. Üstelik biz istediğimiz, şart koştuğumuz için değil, çarşının güzelleşmesinden keyif aldıkları, kendi yararlarına olduğunu bildikleri için yapacaklar” dedi.

Demircan sözlerini şöyle sürdürdü: “Beyoğlu halkının yaşam standardını yükseltmek için kültürel ve sosyal bir dönüşüme ihtiyacımız var. Kentsel tasarım çalışmaları işte bundan dolayı çok önemli… Çünkü fiziksel dönüşüm sosyal ve kültürel dönüşümü belirleyecek. Bu yüzden, yalnızca sonuçlara değil süreçlere de bakarak ilerliyoruz.

Beyoğlu, İstiklal Caddesi’nden ibaret değil. Yapılan bir araştırma İstanbul halkının % 37’sinin bir yakadan öbürüne geçmediğini, % 25’inin hiç deniz görmediğini ortaya koyuyor. İşimiz gerçekten çok zor, ama bir o kadar da heyecan verici…

Beyoğlu sakinleriyle dayanışma içinde, onlara destek olarak, keşfetmelerine olanak tanıyarak birbirimizi ve yaşadığımız çevreyi geliştireceğiz. Düğümleri kılıçla kesmeye hakkımız yok, çünkü hiçbir parçayı ziyan edemeyiz. Sabırlı olmak, hepsini tek tek elle çözmek zorundayız. Biz Balık Pazarı’nda işte bunu yaptık” dedi.

Demircan, kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında yer alan “Güzel Beyoğlu” projesi uyarınca 7.000 binaya tebligat iletildiğini söyledi ve bu projenin Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Kadir Topbaş zamanında başlatıldığını, yönetimde süreklilik ilkesi doğrultusunda çalışmalara hızla devam edildiğini belirtti. Demircan ayrıca, “Bu çalışma kapsamında bugüne dek 3.000 bina elden geçirildi” dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü: “Projenin en kapsamlı sonucu ise Talimhane’de alındı. Bu bölgedeki 300 binayı tek tek dolaşarak, malsahipleriyle uzun toplantılar yaparak çalışmalara başladık ve 4 ay gibi kısa bir süre içinde Talimhane’nin yüzde 70’ini tamamladık. Bankalar Caddesi ile Meşrutiyet Caddesi ise bu projenin, yine çok kısa sürede tamamladığımız, bize gurur veren iki önemli bacağı… Şimdi bu heyecan verici uygulamalara Balık Pazarı’nı eklemekten çok mutluyuz. Öte yandan, 2010 yılında Avrupa Kültür Başkenti olan İstanbul’un kültür merkezi Beyoğlu, bu projelerle çağdaş yönetişim anlayışının da öncülüğünü üstleniyor. Bu da bize ayrı bir kıvanç veriyor.”

Balık Pazarı’nda ne değişti?
İstanbul’un en eski çarşılarından, tarihi simgelerinden biri olan Balık Pazarı, özellikle 70’li yıllardan itibaren hem fonksiyonel hem de mimari açıdan önemli bir erozyona uğradı.

Balık Pazarı’nda, tarihinin hiçbir döneminde gelişmiş bir altyapı olmadı. 80’li yıllara gelindiğinde, eski ve dar kanalizasyon sistemi çarşının yükünü kaldıramaz hale gelmişti. Elektrik ve telefon kabloları binaların dış cephesini örümcek ağı gibi kuşatmış, doğalgaz ise çarşıya girememişti. Hiçbir estetik ve uyum kaygısı olmaksızın üretilmiş düzinelerce tabela dükkânları, binaları sarmış, ortalığı mahşer yerine dönüştürmüştü. Çarşıya kokudan girilemiyor, yollara taşan tezgâhların, restoranların dışarıya attığı masaların arasında yürünemiyordu.

Ama en kötüsü, çarşının hava koşullarından korunması maksadıyla yapılan üst örtünün haliydi. Bu örtü zamanla yıpranarak hem eski ve kirli bir görüntü yaratmış, hem de üst katları kullanılamaz hale getirerek yapıların tahribatını hızlandırmış, her birini birer harabeye çevirmişti.

2005 Haziran’ında başladı
Beyoğlu Belediyesi çalışmalarına 2005 Haziran’ında başladı. Başkan Ahmet Misbah Demircan çarşı esnafı ile bir toplantı yaptı. Bu toplantıda Anıtlar Kurulu’nun kararı ve İtfaiye Müdürlüğü’nün isteği doğrultusunda çatı örtüsünün kaldırılması ve düzenleme çalışmalarına hemen başlanması kararlaştırıldı.

Beyoğlu Belediyesi Kentsel Tasarım Atölyesi öncelikle proje tespitlerine girişti, tüm yapıların cepheleri fotoğraflandı, silüetleri çıkarıldı. 2 ay sonra çatı örtüsü kaldırıldı. Örtünün kalkmasıyla, 30 yıldır bakım görmeyen Çiçek Pasajı’nın ve Üç Horan Kilisesi’nin yan cepheleri, tüm ihtişamıyla ortaya çıktı ve bakıma alındı. Kanalizasyon, temiz su, elektrik, doğalgaz, telekomünikasyon altyapıları gerçekleştirildi. Kaldırım döşemeleri ve aydınlatma çalışmaları gerçekleştirildi.

Beyoğlu Belediyesi tüm Balık Pazarı sakinlerine tebligat göndererek kentsel tasarım projeleri doğrultusunda, belirlenen malzeme standartları uyarınca binaların bakım ve onarımlarının yapılmasını istedi. Yaklaşık iki yılda, binaların % 80’inde bakım ve onarım çalışmaları tamamlandı. Birbirinden güzel cepheler ortaya çıktı Beyoğlu’nun tozlu mücevherleri yeniden parlamaya başladı.

Beyoğlu Belediyesi Plan Proje Bürosu tüm bu süreçte, dükkânların, tente, tezgâh, tabela, çiçeklik gibi öğelerinin tasarımlarını da Güzel Beyoğlu proje konsepti uyarınca gerçekleştirdi ve uygulamaya koydu.

Mevcut dükkânların işlevleri
Öte yandan, balıkçı, manav ve şarküteri tezgâhlarının yerlerini birer birer restoranlara terk etmesiyle yavaş yavaş asıl işlevini yitirmeye başlayan Balık Pazarı’nın o özgün, tarihi atmosferinin korunması maksadıyla bir dizi uygulama planlandı. Beyoğlu Platformu’nu oluşturan sivil toplum kuruluşlarının da katıldığı toplantılarda tezgâhlarda fonksiyon kısıtlamasına gidilmesi kararı alındı. Buna göre restoran, hediyelik eşya, takı, beyaz eşya, tekstil ürünleri satan dükkânlar yerine balıkçı, manav, şarküteri, baharatçı, turşucu, fırın, çiçekçi gibi, balık pazarı işlevine uygun fonksiyonda işletmelere izin verilmesi, mevcut olanların dönüştürülmeye özendirilmesi kararlaştırıldı.

Balık Pazarı’nda halen toplam 77 dükkân yer almakta. Bunlar arasında 23 restoran, 9 balıkçı, 8 hediyelik eşya satış mağazası, 7 şarküteri, 6 manav, 4 ciğerci, 3 elektronik alet satış mağazası, 3 kuruyemişçi, 2 kuyumcu, 2 aktar, 2 fırın, 2 tavukçu, 1 ayakkabıcı, 1 börekçi, 1 kasap, 1 şekerlemeci, 1 tatlıcı ve 1 turşucu bulunuyor.

Rakamlarla Balık Pazarı
Balık Pazarı’nda toplam 43 bina yer alıyor. Bu binalar yaklaşık 7.900 metrekarelik bir alan oluşturuyor. 2005 Haziran’ında başlayan düzenleme çalışmaları çerçevesinde bu binaların yaklaşık % 80’i bakım ve onarım çalışmasından geçti ve çalışmalar için harcanan bütçe 1 milyar YTL’yi buldu. Sahiplerinin mazeretleri nedeniyle henüz elden geçirilmemiş olan, geriye kalan 11 binanın yıl sonuna kadar tamamlanması planlanıyor. Balık Pazarı dönüşmeye devam ediyor, bu proje ile geçmişin izlerini geleceğe taşıyor.

Proje Ekibi
Balık Pazarı için çalışan Beyoğlu Belediyesi Plan Proje Bürosu, Başkan Yardımcısı Mimar İlhan Turan yönetiminde görev yaptı. Proje Büro Amiri Y.Mimar Serap Sarıcı’nın denetiminde yürüyen ekipte, Y. Mimar Kurthan Gençel, Y. Mimar Gülşah Birden, Y. Mimar Levent Çetin görev üstlendi. Ayrıca öğretim görevlisi Y. Mimar Nuran Karakaş ekibe danışmanlık verdi.