Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in, 60. Hükümeti kurma görevini Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a vermesinin ardından, daha önce pek çok kez tartışılan Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın ayrılması yeniden gündeme geldi.
Doğan Hızlan, dün Hürriyet gazetesindeki köşesinde Erdoğan'a hitaben "Kültür ve Turizm Bakanlığı'nı ayırsın. İki bakanlığın birbirinin gücünü eksilttiği, kültürün bu birleşmede ikinci dereceye düştüğü kanısındayım..." ifadesini kullandı.
Talat Halman'ın ilk Kültür Bakanı olarak göreve başlamasının ardından iki bakanlık daha sonra birkaç kez birleştirip ayrıldı. İlk birleşme 1981'de yaşandı. 1989'da bakanlıklar yeniden ayrılırken, 6 Nisan 2003'te yine birleştirildi. Konuyla ilgili olarak eski bakanlar ve sanat dünyasının önemli isimleri şunları söyledi:
- Ercan Karakaş (50. Hükümet'in Kültür Bakanı): Türkiye'nin büyük bir kültürel zenginliği var. Bunlara zaten yeteri kadar sahip çıkılamıyor. Bir de iki bakanlık birleştiğinde turizm, kültürün önüne geçiyor. O yüzden bağımsız bir bakanlık gerekli.
- Fikri Sağlar (49 / 50 / 52. Hükümet'in Kültür Bakanı): Sadece kültür bakanlığı söz konusuyken Türkiye'de kültürel hamleler daha hızlı atılmıştır. Ancak son dört yıl içinde kültür turizmin üvey kardeşi olmuş, kültür varlıkları yok edilmiştir. Turizmden başını kaldıramayanlar AKM'nin yıkılmasını söyleyebilecek noktaya gelmiştir. Bu, iki bakanlığın birleşmesinin ne kadar sakıncalı olduğunun en somut örneğidir.
- Erkan Mumcu (59. Hükümet'in Kültür ve Turizm Bakanı): Kültürel mirasın, fikri mülkiyet haklarının korunması ve geliştirilmesi, sinema, yayıncılık alanında kaydedilen gelişmelere bakın. Bunları bakanlıkların ayrı olduğu dönemlerle ve bugünle mukayese edin. İki bakanlığın birleştirilmesiyle kültürel mirasın korunması konusunda daha iyi kaynak yaratıldı, bütçeden ayrılan kaynak bin kat daha arttı. Önemli olan bu kurumların hangi vizyon ile idare edileceğidir.
- Derviş Zaim (Yönetmen): Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın birbirinden ayrılması, işlerin daha hızlı ve daha kaliteli yürümesini sağlayacaktır. Turizm ile kültür arasında doğrudan ilişki olduğu pek söylenemez. Ülkenin en önemli ihtiyaçlarından birinin kültür olduğunu düşünürsek, kültür için daha diri enerjiler gerekir.
- Murathan Mungan (Şair - yazar): Kesinlikle ayrılmalı. Uygulamanın bu olması gerekliliği bir yana, önümüzdeki üç yılın özel önemi nedeniyle özel bir zorunluluktur. 2008, 2009 ve 2010'da önemli etkinlikler var. Bunun için, yalnızca kültüre odaklanmış, kadrolarını buna seferber edecek bir bakanlığa gereksinim var.
- Şakir Eczacıbaşı (İstanbul Kültür Sanat Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı): Binlerce yıllık uygarlık kalıntıları üzerinde kurulmuş Türkiye'nin en büyük zenginliği kültürüdür. Kültür Bakanlığı elbette turizmden ayrılmalı, hem de en önde gelen bakanlıklardan biri sayılmalı.
AB'de genel eğilim 'ayrı bakanlıklar'
AB ülkelerinde kültür ve turizm bakanlıkları konusunda farklı eğilimler olsa da, üyelerin büyük çoğunluğu iki alanı ayrı çatılar altında toplamayı tercih ediyor.
Genel eğilim "kendi başına bir kültür bakanlığı oluşturulması, turizmin de farklı bakanlıkların alt konusu olarak yapılandırılması" şeklinde. Fransa'da ise kültür, Kültür ve Komünikasyon Bakanlığı çatısı altında bulunuyor.
2007'de 2.7 milyar euro'luk bütçesiyle, tüm devlet giderlerinin yaklaşık yüzde 1'ini kontrol etmesine rağmen, Kültür ve Komünikasyon Bakanlığı, genellikle lidere yakınlığıyla bilinen şahsiyetlerin paylaşamadığı, kabinenin en prestijli koltuklarından biri sayılıyor. Daha önce Versailles Şatosu ve Müzesi'nin genel müdürü olan Christine Albanel halen bu bakanlığı yürütüyor. Buna karşılık, GSMH'nin yüzde 6.5'ini üreten turizmcilik, bağımsız bir bakanlık değil.
Ekonomi Bakanlığı çatısı altında bir devlet sekreterliği, yani bakan yardımcılığı şeklinde yürütülüyor.
Turizm çevrelerinde farklı görüşler hâkim
- Sadettin Ulubay (Club İremtur Yönetim Kurulu Başkanı): Bakanlık ayrılsa da, birlikte de olsa, ekip halinde çalışma olmalı. Kültür ve turizm ayrılmaz iki parçadır. Bakanlıklar ayrıyken, aralarında devamlı çekişme vardı. Birleştirdiler, bu sefer bürokratlarda çatışma başladı. Yine sıkıntılar oldu. Turizm bakanlığı rica bakanlığına dönüyor. Burada önemli olan hükümetin turizme bakışı.
- Oktay Varlıer (TYD Yüksek İstişare Başkanı): Kültür ve Turizm Bakanlığı ayrılmamalı. Türkiye'nin arkeolojik, kültürel değerleri ortaya çıkarılıp turizmin içine sunulmalı. Bana göre Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın güçlü bir bakanlık olarak bu iki konuyu bir arada götürmesinde büyük yarar var.
- Erhan Çakay (TUROB Genel Sekreteri): İki bakanlık arasında eşgüdüm olması için birleştirilmişti. Ancak böyle bir koo
- Murat Ersoy (ETS TUR Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı): Dünyada turizmde önde olan bütün ülkelerde bu iş ayrı yapılıyor. Ayrılması gerektiğine inanıyoruz. İşlevleri bir gibi gözükse de, aslında tamamen ayrı. İstanbul 2010 Kültür Başkenti'nin daha etkin olması için Kültür Bakanlığı ayrılmalı. Kültürel hazinemiz Mısır'dan daha az zengin değil, ancak ortaya çıkarılamadı.