Marmara Depremi'nin üzerinden 8 yıl geçmesine karşın yapı denetimine ilişkin yasal mevzuat boşlukları giderilmedi. 3 yıl önce gerçekleştirilen Deprem Şûrası'nda alınan kararların birçoğu unutuldu. Deprem felaketinde can ve mal kaybını azaltmak, denetimsiz yapılaşmayı önlemek için 2002'de hazırlanan ve Başbakanlık'a gönderilen Yapı Denetimi Yasa Tasarısı kanunlaşmadı.

Eski Bayındırlık ve İskân Bakanı Zeki Ergezen döneminde hazırlanan tasarı, Bakanlar Kurulu gündemine konuldu, ancak önce Bakanlar Kurulu'nda daha sonra da Başbakanlık'ta onay almak için bekletildi.

Bakandan bakana
Binaların depreme dayanıklı inşa edilmesini ve sadece 19 ilde yapılan yapı denetiminin Türkiye çapında yaygınlaştırılmasını sağlayacak tasarı, 2005'te yeni gelen Bayındırlık ve İskân Bakanı Faruk Nafiz Özak'ın incelemesi için bakanlığa iade edildi. Tasarı o tarihten beri bakanlıkta bekliyor.

Bakanlık bürokratları, tasarının neden beklediği yönündeki sorulara net bir yanıt veremezken, "Üzerinde çalışılıyor" demekle yetindi. Bürokratlar, 2004'teki Deprem Şûrası'nda yasal mevzuata ilişkin bir paket hazırlandığını, ancak bu düzenlemelerin de hayata geçirilemediğini ifade etti.

Mevcut yasal düzenlemelere göre, yapı denetimi Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Düzce, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ ve Yalova'yı kapsayan 19 pilot ilde yapılıyor.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'nin (TMMOB) verilerine göre ise Türkiye'de birinci derece deprem bölgesi olarak nitelendirilen 32 il bulunuyor. Bu illerden Amasya, Bartın, Burdur, Bingöl, Erzincan, Hakkâri, Isparta, Kırıkkale, Kastamonu, Kırşehir, Karabük, Kahramanmaraş, Manisa, Muğla, Muş, Osmaniye, Siirt, Şırnak ise mevcut Yapı Denetim Yasası kapsamında yer almıyor.

Mevcut yapı denetim mevzuatını değiştirerek 19 pilot ilde uygulanan denetimin Türkiye geneline yaygınlaştırılmasını öngören tasarıda yer alan bazı düzenlemeler şöyle:

Sektöre giriş zorlaşacak
- Mevzuata aykırı inşa edilen binalardan dolayı ödenecek tazminatları garanti altına almak için "mesleki sorumluluk sigortası" getirilecek. Sigorta kapsamında oluşturulacak fon, binaların projelendirilmesi aşamasında, yapım sürecinde ve denetlenmesinde görev alanların bağlı olduğu meslek kuruluşunda birikecek.
- İlk kez yapı müteahhitliği terimi kullanılmaya başlanacak. Yapı müteahhitliği belgesine sahip olma şartları, kimlerin bu belgeyi alabileceği, belge düzenleme esasları Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından belirlenecek ve inşaat sektörüne giriş zorlaşacak.
- Yapı müteahhitlerine sorumluluklarını yerine getirmemeleri durumunda meslekten mene kadar ağır yaptırımlar uygulanacak.
- Denetim şirketleri, proje, imalat, kalite ve nitelikten de sorumlu olacak.
- Kamu binaları da yapı denetim şirketleri tarafından denetlenecek. Denetleyen şirket ve müteahhit inşaattan 15 yıl sorumlu tutulacak.