Her büyük şehir görenin, "Aslında buraları yıkıp yeniden yapacaksın." sözü gerçeğe dönüşüyor. Büyük şehirlerdeki plansız kentleşmenin önüne geçmek ve çağdaş yerleşim alanları oluşturmak amacıyla üretilen kentsel dönüşüm projeleri kapsamında İstanbul, Ankara ve İzmir'de ilk adımlar çoktan atıldı.

Toplu Konut İdaresi (TOKİ), belediyelerle anlaştı ve gecekonduları yıkıp yerine yeni binalar dikmeye başladı. Türkiye genelinde bugüne kadar gecekondu dönüşümü kapsamında 28 bin 29 konut yapıldı. Konutların önemli bir kısmı tamamlanarak sahiplerine verildi ve çok küçük bir kısmı da bitirilmek üzere. Ayrıca 2007 yılı içerisinde ülke genelinde projeleri tamamlanan 79 bin 958 konutun yapımına başlanacak.

Kentsel dönüşüm projelerine hız veren Toplu Konut İdaresi (TOKİ), belediyelerle ortaklaşa yürüttüğü projelerle bir taraftan yeni ve modern yerleşim alanları oluştururken diğer yandan da plansız kentleşme sorununa çözüm arıyor. Projeler kapsamında üretilen konutlar uygun ödeme şartlarıyla hak sahiplerine ve diğer vatandaşlara satılıyor. TOKİ, hükümet tarafından Acil Eylem Planı'na alınan 'Gecekondu Dönüşüm Programı' kapsamında 119 belediye ile 107 bin 987 konutluk gecekondu çalışması yapıyor. Başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere Bursa, Antalya, Trabzon ve Sivas gibi 36 ilde yapılan protokoller çerçevesinde gecekondu dönüşüm-kentsel yenileme projeleri uyguluyor.

En fazla gecekondu dönüşümünü İstanbul'da yapacak olan TOKİ, Küçükçekmece, Güngören, Fatih, Eminönü, Zeytinburnu, Şişli ve Tuzla gibi 7 ilçe belediyesi ile protokol imzaladı. Küçükçekmece'de başlanan kentsel dönüşüm projesinde, vatandaşlar gecekondularını boşaltarak geçici olarak başka konutlara yerleştirildi. Bazı gecekondu sahiplerine de istekleri doğrultusunda nakit para verildi. Konutların yapımının tamamlanmasıyla birlikte gecekondularda oturan vatandaşlar sağlıklı, altyapısı tam, parkı, bahçesi ve otoparkı bulunan yerleşim alanlarına taşındı. Projenin ilk ayağında Ayazma Tepeüstü bölgesinde 1.800 gecekondu tasfiye edilerek 2 bin 640 sosyal konut yapıldı. Bu çalışma, gecekondu uygulamaları ile ilgili örnek bir çalışma sayılıyor. Ayrıca İstanbul'un Avrupa yakasında arazi geliştirmeye en müsait ilçelerin başında bulunan Küçükçekmece'de Kayabaşı bölgesinde yapılan projede 600 bin nüfuslu bir kent kurulacak.

Güngören'e Ataköy modeli
Kentsel dönüşüm projesi kapsamında TOKİ, Güngören'e dev bir kent inşa etmeye hazırlanıyor. İlçenin merkezinde 500 bin metrekarelik alanda yapılacak 12-15 bin arasındaki konutun inşasına önümüzdeki yıl başlanacak. Projenin üzerinde 3 yıldır çalıştıklarını kaydeden Güngören Belediye Başkanı Yücel Karaman, rantçılara fırsat vermemek için arazinin yerini sır gibi sakladıklarını söyledi. İstanbul'da gecekondu dönüşümü kapsamında 17 bin 822 konut inşa edilecek. Yapımı tamamlanan ve devam eden 4 bin 958 konut bulunuyor. İstanbul genelinde bu yıl içerisinde projeleri tamamlanan 12 bin 864 konutun çalışmalarına da başlanacak.

Eminönü Belediye Başkanı Nevzat Er, kentsel dönüşüm kapsamında ilçede 4 etaplı bir çalışma yürütüleceğini belirterek, "İlk olarak Süleymaniye projesi adı altında sekiz mahalleden oluşan bölge yenileme alanı ilan edildi. Süleymaniye bölgesinde KİPTAŞ şu an 140 bina yıktı. Bu sayıyı giderek çoğaltmaya çalışıyor. Süleymaniye'de bulunan 2 bin 700 binanın yaklaşık 2 bini yenilenecek." diye konuştu. Kentsel dönüşümün ilk başladığı ilçelerin başında Zeytinburnu'nun geldiğini kaydeden Belediye Başkan Yardımcısı Zafer Alsaç, "İlçemizde yıkılması belirlenen 2295 bina var. Kentsel dönüşüm yasası çıktıktan sonra TOKİ ile proje çalışmamız olacak." dedi. TOKİ, Fatih Belediyesi ile yapılan protokol ile ilçede 540 konutluk bir kentsel dönüşüm projesini hayata geçirecek. Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, yaklaşık maliyeti 300 milyon dolar olan 280 bin metrekarelik Fener-Ayvansaray Sahil Kesimi Yenileme Alanı çalışmalarıyla ilçenin çehresinin değişeceğini dile getirdi.

Vatandaşlar, dönüşüm projelerine temkinli yaklaşıyor ve kendilerine sunulacak alternatiflere göre hareket edeceklerini belirtiyor. 45 yıldır Güngören'de oturan emekli Ali Yörük, "Evimin olduğu yerde bir ev verirlerse ve bu mekândan beni koparmazlarsa bu projeye destek veririm. Burası eğer bize hitap edecekse tamam; ama değeri 100 milyarken yenilenir ve birilerine 500 milyara satılacak ve bir rant elde edilecekse karşıyım." diye konuşuyor. Yörük, Güngören'de oturdukları mahallede Ataköy gibi bir yerleşim alanının oluşturulması durumunda projeye canı gönülden destek vereceklerini ifade ediyor.

Yapımı biten ve devam eden çalışmalar

İstanbul Büyükşehir ve Küçükçekmece Belediye Başkanlığı ile Halkalı Kentsel Yenileme Projesi kapsamında 2 bin 640 konut.

İstanbul-Küçükçekmece-İkitelli-Ayazma'da 364 konut

İstanbul Büyükşehir ve Tuzla Belediyesi ile bin 744 konut.

İstanbul-Maltepe Belediyesi ile 210 konut olmak üzere toplam 28 bin 29 konut.

Proje aşamasındaki çalışmalar

İstanbul Büyükşehir ve Küçükçekmece Belediye Başkanlığı ile 6 bin 118 konut

İstanbul Büyükşehir ve Tuzla Belediyesi ile 2 bin 256 konut.

İstanbul Büyükşehir ve Kadıköy Belediyesi ile bin 500 konut.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Şişli Belediyesi ile Şişli Kuştepe Mahallesi 250 konut.

İstanbul Büyükşehir ve Fatih Belediyesi ile 540 konut.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Maltepe Belediyesi ile 2 bin konut.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Yakuplu 200 konut.