Alışveriş merkezi sayısındaki artışın kriz getireceği açıklamasını sektör temsilcileri talihsizlik olarak niteledi. Mağaza sahipleri ise ‘Talep azalacak, merkezler boş kalacak’ diyor.
Ernst & Young Türkiye Genel Müdürü Osman Dinçbaş’ın artan alışveriş merkezi (AVM) sayısının kriz yaratabileceği yönündeki açıklamasını perakendeciler, “Biz yıllardır bunu söylüyorduk” şeklinde değerlendirdi. Öte yandan Türkiye’nin hâla alışveriş merkezine ihtiyacı olduğunu söyleyen AVM sektörü temsilcilerinden bazıları açıklanmayı “talihsiz” olarak niteledi.
Geçtiğimiz günlerde Dinçbaş, ‘enteresan bir hal’ aldığını söylediği perakende sektörü ve AVM’leri değerlendirirken İstanbul’da yeni yapılacaklarla birlikte AVM sayısının 100’ün üzerine çıkacağını belirtmiş ve “Şu anda Batı dünyasında olmayan bir krizi biz orada yaşayacağız” demişti. Dinçbaş, alışveriş merkezleri arasında konsolidasyon yaşanabileceğini kaydetmişti
‘Doyum noktasını aştık’
Dinçbaş, şu görüşleri dile getirmişti:
“İstanbul’da yeni yapılacaklarla birlikte alışveriş merkezi sayısı 100’ün üzerine çıkacak.
Şehir bu kadar sayıyı kaldırır mı? Bence bizim ülkemizde kriz oradan çıkacak. Şu anda Batı dünyasında olmayan bir krizi biz orada yaşayacağız.
Çünkü ben alışveriş merkezlerinin, artık gerek İstanbul’da gerek diğer büyük şehirlerde doyuma ulaşıp o noktayı geçtiğini görüyorum. Bence arz fazlası var.”
4 yılda AVM sayısı ikiye katlanacak
Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği (AMPD) Başkanı Nuşin Oral’ın verdiği bilgilere göre şu anda Türkiye’de 191 olan AVM sayısına 3-4 yıl içinde 180 tane daha eklenecek. Sdace geçen yıl açılan AVM sayısı 46. İstanbul’da ise 55 tane AVM bulunuyor, şu anda inşaatı süren proje sayısı ise 46.
Alışveriş merkezleri
‘Sayı kriz göstergesi olmaz’
Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği (AMPD) Başkanı Nuşin Oral: Sayıdan yola çıkarak kriz lafı edilemez. Önemli olan, AVM’ler nerede, kimler tarafından yapılıyor ve nasıl yönetiliyor. Burada sayı tek endikatör değil. Yunanistan’da bile her bin kişiye düşen AVM alanı 125 metrekare. Türkiye’de 55 metrekare, İstanbul’da 67 metrekare. İstanbul 100 AVM’yi kaldırır mı? Aynı bölgede 10 tane kaldırmaz. Ama İstanbulun çok değişik bölgelerine yayılmışsa evet kaldırır. Bazı bölgelerde, Levent, Beylikdüzü’nde yoğunlaşma olduğunu, dikkat edilmesi gerektiğini söylüyoruz.
Birkaç tanesi hariç kiralamada ciddi sıkıntılar yaşanan AVM yok. Ama olabilir. Örneğin, Beylikdüzü’nde 15 tane AVM olursa muhakkak yaşanacak bu sıkıntı, diyoruz.
‘Talihsiz bir açıklama’
AVM MFI Partners Genel Müdürü Aydın Yurdum: Türkiye’de AVM krizi çıkacaktır gibi bir beyanatta bulunmayı ben talihsiz buluyorum. Burada çok büyük bir genelleme var. İstanbul’da hala alışveriş merkezine ihtiyacı olan bölgeler var, kenar yörelerde. Ama bazı bölgelerdeki yoğunlaşma da gereksiz yoğunlaşma. Türkiye’de şu anda bir alışveriş merkezi yaptığınız zaman müracaat adedi 3 binleri bulabiliyor. Son 10 senede hem daha fazla ulusal marka oluştu, hem de bir çok uluslararası marka geldi. Yanyana 2 AVM yaptığınız zaman ikisini de dolduracak farklı marka potansiyel müşteriniz var.
Pazarda genel deyimiyle ‘Eski kârlar yok’. Bence bunun getirdiği bir sıkıntı var. Ama Türkiye bu sıkıntıyı yaşayacaktı. Biz yıllarca gerçek rekabet yok diye konuştuk. Artık fiyata daha hassas bir müşteri grubu oluştu. Cirolarda son aylarda önceki aylara göre yüzde 15-20’lere varan bir düşüş duyuyoruz. Ama dramatik bir düşüş gözlemlemedik.
Kanyon kendini farklılaştırdı
Kanyon Pazarlama Müdürü Binnaz Dinçer: AVM’lerdeki yüksek kiralarla ilgili şikayet Kanyon’da söz konusu değil. Çünkü bizim kiralarımız çok önceden belirlendi, şu anda piyasaya göre düşük kaldık. Kanyon’da yemek ve eğlencenin ağırlığı daha fazla.
Ondan dolayı, giysi satan mağazalarda ciro düşüşü olup olmadığı Kanyon’dan bakarak anlaşılmaz. Bizde genel anlamda bir ciro düşüşü yok. Ayrıca yaz geliyor. Yaz sezonu Kanyon için her zaman güzel geçiyor. İstanbul’da AVM sayısı fazla ancak kendini ayrıştırabilen AVM’ler ekonomik dalgalanmadan etkilenmezler. Buna en iyi örnek Kanyon.
Markalar
‘AVM’ler büyük bela’
Birleşmiş Markalar Derneği Kurucusu İbrahim Kefeli: 1998’den beri söylüyorum, Türkiye’nin başındaki büyük bela bu AVM’lerdir. AVM’lerin kontrolsüz artması nedeniyle Türkiye’de perakende sektörü bitmiştir. Türkiye’de 190 AVM varmış. 2 yıl içinde 180 tane daha açılacakmış. Türkiye için 70 bile fazla.
İstanbul’da AVM’lerin çoğu yanyana, 4 tanesi aynı sokakta. 100 sene sonra ‘Türkler saçmasapan işler yaptı, bu kadar çok AVM açtı’ diye konuşulacak, ders olarak okutulacak. 108 mağazası olan arkadaşım geçenlerde bana, “8 mağazam varken daha çok kazanıyordum” dedi. . Kiralar had safhada yüksek. Ciro üzerinden kira alınması lazım.
‘Bir sana bir bana, olmalı’
Damat Tween Sahibi Süleyman Orakçıoğlu: AVM’lerde ciddi bir arz patlaması söz konusu. Önceden firmalar, mağaza açacak yer bulamıyorlardı, bu nedenle kiralar yüksekti. Şimdi çok fazla AVM var.
Firmalar daha seçici olmalı. Kısa dönemli çıkarları bırakmalı, uzun dönemde ciddi zarar edilebilir. Bazı AVM’lerde kira cironun yüzde 50’si. Bunun uluslararası bir ölçütü var. Bu çok yanlış. Çok güzel bir deyimimiz var ‘Keser olma hep bana hep bana, testere ol bir sana bir bana’. Alışverişte İstanbul’u cazibe merkezi haline getirebiliriz. İstanbul 2 saat mesafede 350 milyonluk bir hinterlanda sahip. İstanbul cazibe merkezi haline getirilmezse AVM’ler ciddi sıkıntı yaşayacak.
‘Müşteri yağacak sandılar’
Roman Hazır Giyim Sahibi Turgut Toplusoy: Mağaza sahipleri, sanki gökten müşteri yağacakmış gibi AVM açıldıkça müşteri artacağını zannettiler ama işler bölündü, masraflar arttı. Şirketlerin hiçbiri yerinden memnun değil. Bizim markalarımız hesabını kitabını yapmadan her AVM’ye girmek istiyorlar.
‘Ben girmezsem rakibim girer’ diye birbirleriyle yarış halindeler. Şimdi herkes 10 tane düşünüp 1 yere girecek, herşey rayına oturacak. AVM yapanlar da talebin olmadığını görünce AVM yapmayı durduracaktır. AVM’ler boş kalabilir. Eskiden 2 senede yatırımı çıkarıyorlardı, şimdi 15-20 senede çıkarmaya bakacaklar. Kiralar düşecek.