Haberler

GAP'tan mucize beklemeyin

Tarih: 29 Mayıs 2008 Kaynak: Referans Yazan: Seyfettin Gürsel
Başbakan Erdoğan merakla beklenen "GAP Eylem Planı"nı salı günü Diyarbakır'da açıkladı. Hedefler ve araçlar kalem kalem sıralandı. Doğrusu oldukça iddialı, hatta yer yer imkânsız hedefler konulmuş durumda. Türkiye'nin iddiaya elbette ihtiyacı var. Ama kimi hedefler, en hafif deyişle fazlasıyla abartılı. Yaratılacak istihdam miktarı, kişi başına gelir artışı bunların başında geliyor. Ama biz GAP'a önce olumlu tarafından yaklaşalım.

GAP, enerji üretimiyle, sulamasıyla, yirmi yıllık çok yönlü bir proje. Geçmişte üvey evlat muamelesi görmüş. Ekonomik krizler, aşırı borçlanma ve faiz ödemeleri yüzünden GAP'ın halen yüzde 65'i tamamlanabilmiş durumda. Öncelik elektrik üreten barajlara verilmiş. Sulamanın ancak yüzde 15'i tamamlanabilmiş. Halen devasa yukarı Mezopotamya ovasında (Mardinliler "bizim denizimiz" diyorlar) 2 milyon hektara yakın toprak suya kavuşmayı bekliyor. Bu yıl kuraklık bu topraklarda ekinleri tümüyle yakmış. Büyük felaket. Tam da gıda fiyatlarının azdığı bir dönemde.

Güneydoğu'nun kötü talihinden uzun uzun söz etmeye gerek yok. En yoksul bölgemiz. İşsizlik Türkiye ortalamasının 1.5 katı. Yakın geçmişte hayvancılıkla geçinen köy nüfusunun önemli bölümü göç etmek zorunda kalmış ya da ettirilmiş. Bölgenin doğal kaynakları tahrip olmuş ya da terörün yarattığı güvensizlik nedeniyle kullanılamaz hale gelmiş. Kürt sorunu ile yoksulluk iç içe geçmiş. Bu koşullarda hükümetin GAP'a ek kaynak aktararak, özellikle sulama ve altyapı yatırımlarına hız vermesi son derece isabetli. Sulama 5 yıl içinde bitirilmek isteniyor. Tarım üretimi arttıkça, gıda ve tekstil sanayiinin gelişmesi planlanıyor. Yol lazım, yetişmiş insan lazım. Dolayısıyla altyapıda, eğitimde, sağlıkta kamu yatırımlarının büyük ölçüde artması gerekiyor.

AKP hükümeti 2008 yılından itibaren GAP'a ayrılan rutin kaynak miktarını yaklaşık yüzde 80 artırıyor. Milli gelirin yüzde 1'i kadar bir ek kaynak. Hiç de az değil. Bu ek kaynak İşsizlik Sigorta Fonu'ndan ve özelleştirme gelirlerinden gelecek. Bu konuda bir hayli polemik yapıldı. Bence boşuna. Salı günkü yazımda bundan söz ettim. Şahsen GAP'ın makro dengeleri bozmayacak ölçüde desteklenmesini çok önemsiyorum. Ancak 2 milyon hektarlık alanın sulanmasıyla Güneydoğu'nun mucizeler diyarı olmayacağını da bir iktisatçı olarak biliyorum.

Başbakan 5 yılda 3 milyon 800 bin istihdamdan bahsetti. Yılda yaklaşık 750 bin eder. Bu istihdam artışı doğal olarak çok büyük ölçüde tarım dışı sektörlerde gerçekleşecek. 2006 yılında bölgede TÜİK'in tahminiyle (eski nüfus hesabıyla) 1 milyon 250 istihdam varmış. Bunun 300 bini tarımda. Bu arada tarımın, esas olarak hayvancılığın, zorunlu göç nedeniyle ne kadar dramatik bir çöküş yaşadığına dikkatinizi çekerim. Hadi diyelim ki tarımda istihdam 5 yılda iki katına çıktı. Tarım dışında istihdamın her yıl 700 bin artması gerekiyor. Mevcut yaklaşık 1 milyonluk tarım dışı istihdamın yüzde 70'i. Bunun için tarım dışı katma değerin her yıl en az ikiye katlanması gerekir. Doğrusu bu 3 milyon 800 bin hesabı nasıl yapıldı çok merak ediyorum. Başbakan ayrıca kişi başına gelirin 5 yılda üçe katlanacağını söyledi. Cebir bunun için kişi başına yıllık gelir artışının yüzde 25 olması gerektiğini söylüyor. Dikkatinizi çekerim, bu artış salt tarımda değil, toplam gelirde gerçekleşecek.
Bu abartılara ne gerek var bilmiyorum. Ama şurası gerçek: Eğer vaat edilen kaynaklar aktarılır, etkili şekilde kullanılır, yatırımlar arasında uyum ve eşzamanlama doğru şekilde yapılırsa, Güneydoğu Türkiye ortalamasının üzerinde bir hızla gelişir. Batı ile uçurum kapanmaya başlar. Bu da GAP'ı desteklemek için yeterli bir nedendir. Ancak Güneydoğu'nun sadece kalkınmaya değil, Başbakan'ın konuşmasının girişinde vurguladığı gibi, daha çok demokrasiye, daha çok özgürlüğe ihtiyacı olduğu unutulmamalıdır. Kürt sorununun ekonomik boyutunu siyasal boyutundan soyutlayarak GAP'ı başaramazsınız.
Takvim
<<Temmuz 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.