Negar İhtişami, 6 milyon dolara eşdeğer riyali nakit ödeyerek lüks bir daire satın aldı. İhtişami, bu daireyi zannedildiği gibi New York ya da Londra’da değil, İran İslam Cumhuriyeti’nin başkenti Tahran’da aldı.
Varlıklı ailelerin bulunduğu Tahran’ın kuzeyinde yaşayan zengin bir aileye mensup 56 yaşındaki dekoratör Negar İhtişamı, “Bu 300 metre karelik apartmana sahip olduğum için milyonerim. Ancak benim yaşamımda başka hiç bir şey bir milyonerin yaşamına benzemez. Burada kendimi (sanki) bir helikopterde gibi hissediyorum. Tüm kenti görebiliyorum” dedi.
Yaşamını 1980 yılından itibaren Almanya’da sürdüren İran asıllı iş adamı Mansur Bagheri de Batı da aldığı düşük faizli kredileri Tahran’da konut sektörüne yatırarak büyük servet yapmayı umuyor. Bagheri, “Yaşamımı sürdürdüğüm Avrupa’da aldığım kredilerle Tahran’da daireler alarak, süper zengin olmak için uğraşacağım” diye konuştu.
Uzmanlara göre, dünyanın dördüncü büyük petrol üreticisi İran’da emlak fiyatlarındaki bu hızlı yükseliş, 2005 yılında seçilen Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın izlediği ekonomi politikalarıyla güçlendi.
İran’da 2005 yılında yüzde 50’den fazla artan konut fiyatları, 2006’da yüzde 65 ve geçen yıl yüzde 100’den fazla artış gösterdi.
Bazı ekonomistler, banka faizlerinin enflasyonun altında olduğu ülkede İranlıların paralarını emlakta tutmak istedikleri için konut piyasasında fiyatların yükselme eğilimini sürdüreceğini söylüyorlar.
Ekonomist Rıza Abdizade, “Yüksek fiyatlar köpük olabilir. Fiyatlar mantıklı değil, naylon olabilir. Ancak bu bir gerçek. İran’da tarihsel olarak konut fiyatları hiçbir zaman düşmedi. Hükümet fiyatların artmasını durdurabilir, ancak fiyatları düşürmede başarılı olamaz” dedi.
Ahmedinejad seçildikten kısa süre sonra hükümet, resmi işsizlik oranının yüzde 10’un üzerinde olduğu ülkede istihdam yaratmak için şirketlere ve bireylere önemli miktarda kredi verdi. Bu teşvikler enflasyonu tetiklerken, İran Merkez Bankası Başkanı Tahmasb Mazaheri dahil birçok ekonomisti rahatsız etti. Hükümet, kredileri konut sektörüne yatıranlar ve istihdam yaratmayanların, 5 yıl kredi almaktan men edileceğini de bildirdi.
Siyasetçiler ve ekonomistlerin popülist ekonomi politikaları izlemekle eleştirdiği Ahmedinejad, geçen yıl güçlü likidite büyümesine rağmen, banka faiz oranlarını düşürdü. İran’da banka faizleri, yüzde 20 düzeyindeki enflasyonun altında bulunuyor.
"Süper Sıçrayış"
Emlakçı Ali Afşari, “Yatırım için başka fırsatlar olmadığında ve banka faizleri yüzde 16 düzeyinde seyrettiğinde, doğal olarak para gayrimenkule akıyor” dedi.
Her yıl 1 milyon kişinin ev sahibi olmak için piyasaya girdiği ve yılda sadece 600 bin konutun yapıldığı İran’da, muhafazakar siyasetçi Muhammed Hoşçehreye göre, 1,6 milyon konut sıkıntısı bulunuyor.
Bazı emlak komisyoncuları ve uzmanlar, nükleer çalışmalarını durdurması için İran’a yönelik uluslararası baskıların artması nedeniyle gelecek aylarda konut fiyatlarında “süper sıçrayış” bekliyorlar.
Emlak komisyoncusu Mehdad Divani, “Düşük faizler, güçlü konut talebi ve İran’a yeni BM yaptırımları tehdidi fiyatları artıracak” diye konuştu.
BM’nin 2006 yılında İran’a yönelik yaptırımları başlatmasından sonra yurt dışında yaşayan İranlıların paralarını ülkelerine getirmeleri de konut piyasasının başarısında önemli rol oynadı.
Ekonomist Bagher Safariyan, “Nükleer sorun nedeniyle mal varlıklarının dondurulacağı korkusu ve Batıdaki ekonomik durgunluk İran’a para akışını hızlandırdı” dedi.
Konut fiyatlarının bu yıl daha da arttığını söyleyen mühendis Mansur Halilyan, “İnsanların parası var ve siyasi ve ekonomik istikrarsızlık yüzünden İran’ın bankacılık sistemine güvenmiyorlar. Ayrıca, dolar ve altının değer kaybetmesi yüzünden insanlar gayrimenkule yatırım yapmayı tercih ediyorlar” diye konuştu.