Eskişehir'de Frigya Vadisi'nde bulunan yazılar da övgü ve şiirlerin yanı sıra "Evi yansın", "Evlenemesin" gibi lanetlemeler de yer alıyor.

Frig medeniyetine ait yazıları okumak için kente gelen Fransız Milli Bilimsel Araştırma Merkezi görevlisi dil uzmanı Prof. Dr. Thomas Drew-Bear, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1969'dan beri Grekçe ve Latince taşları okumak için Eskişehir'e geldiğini, 2 yıldır da Frig alfabesini çözmek için burada bulunduğunu belirtti.

Anadolu'da yazıtları okumakla ve yayımlamakla görevli olduğunu ifade eden Prof. Dr. Drew-Bear, Frigya'yı gün ışığına çıkarmak istediğini bildirdi.

Frigya bölgesinin kendine özgü yapısı olduğunu kaydeden Drew-Bear, şöyle konuştu:

"Frig yerlileri bir dağ tanrıçası olan Kibele'ye tapıyorlardı. Roma'da bile Frig halkının özellikleri görülüyor. Frigler, Anadolu'da oldukları için çok gelişmiş bir medeniyete sahipti. Frig alfabesinin Fenikelilerden geldiği anlaşılıyor. Ancak Frigler söz konusu alfabeyi geliştirdi. Friglerin kendilerin özgü dilleri vardı.

En eski Frig belgeleri MÖ 7 ve 8. yüzyıllara ait kaya anıtlarıdır. Midas şehrinde yazılı anıtlar ve kabartmalar var. Frig devletinin yıkılmasının ardından Frigce yazılmamaya başlandı. Ancak, MÖ 2. yüzyılın ikinci yarısında Frigce yazılara tekrar rastlıyoruz.

Bu yüzyılın ardından Frigler artık kayalara değil mermer ve kalker taşlara yazdı. Yıkımın ardından Roma İmparatorluğu ile Anadolu'da barış hüküm sürmeye başladı. Halk zenginleşti. Anadolu'dan ayrılmayan Frig halkı tekrar canlandı ve dillerini konuşmaya, yazmaya başladı."

"Kısa yazıları çözemiyoruz"
Friglerin bu dönemde mezar yazıtları oluşturmaya başladığını belirten Prof. Dr. Drew-Bear, şunları söyledi:

"Frigler, sunakların ve mezarların üzerine yazılar yazıyordu. Mezar başlarına ölenlerin isimlerini, yaşlarını, neden öldüklerini, akrabalarının isimlerini ve ölenlerin mesleklerini yazıyorlardı. Ölenler için şiirler de yazıyorlardı. Bu şiirler Frig halkının ne kadar kültürlü olduğunun kanıtıdır.

Genç ölen bir kızın mezarında 'Yazık, evlenmeden öldü. Çiçek açılmadan soldu' yazıyor. Genç bir erkeğin mezarında da 'Kendi annesini ve babasına bakamadı' yazıyor.

Mezarlarda lanetlemeler de var. Mezarlarda 'bir kişi mezara zarar verirse tanrılar onu cezalandırsın', 'kendi çocuklarının ölümlerini görsün', 'evi yansın', 'evlenemesin', 'ne toprak, ne de deniz onu taşısın' gibi korkunç lanetlemeler var."

Friglerin sunaklardaki yazılarda da adalet tanrısından bahsettiklerini ifade eden Drew-Bear, "Bundan Frig döneminde bu topraklarda adaletsizlik olduğu anlaşılıyor. Bu tanrı Frigya dışında bulunmaz. Frigler Adalet tanrısını iki erkek figürü olarak betimlerdi. Birinin elinde ölçü, diğerinin elinde bir tartı vardı. Ancak, kısa olmasından dolayı bazı Frig yazılarını çözemiyoruz. Uzun yazılar çıkarsa Frig alfabesinin hepsini çözebiliriz" dedi.

"Zeus ve Kibele'nin Frigce konuştuğuna inanıyorlardı"
Prof. Dr. Drew-Bear, Roma döneminde Frigce'nin kutsal bir dil olduğunu belirterek, o dönemde Frigce'nin Türkiye'de kullanılan Arapça gibi olduğunu kaydetti.

Frigce'nin o dönemde kuvvetli bir dil olarak görüldüğünü ifade eden Drew-Bear, "Roma döneminde Frigce tanrının diliydi. Zeus ve Kibele'nin Frigce konuştuğuna inanıyorlardı. İbadet ve dua ederken Frigce kullanıyorlardı. Dönemin din adamları Frigce konuşuyordu. Friglerde erkekler aynı zamanda Grekçe de konuşuyordu. Frig kadınları sadece Frigce konuşuyorlardı" dedi.

"Frigler'de gelişmiş bir tarım kültürü bulunuyordu"
Prof. Dr. Drew-Bear, Friglerin kerpiç evlerde oturduğunu, bazı Friglerin altın işçiliğiyle uğraştığını kaydetti.

Frig halkının genellikle tarım ve hayvancılıkla uğraştığını belirten Drew-Bear, şunları söyledi:

"Frigler tarımla uğraşıyordu. Gelişmiş bir tarım kültürü bulunuyordu. Atları, öküzleri ve katırları vardı. Kağnı kullanıyorlardı. Kadınların başları örtülüydü. Türkiye'de Frig esintileri var. Frig Vadisi'nde yetişen Türkler, Friglerin torunları. Yani Frigler hala Frigya'da yaşıyor. Frig Vadisi'ne Doğu'dan, Kuzey'den ve Afrika'dan göçler olsa da Friglerin torunları hala bu vadide."

Bazı Frigce kelimeler ve anlamları
Anar: Koca
Attagos: Keçi
Brater: Erkek kardeş
Knoumane: Mezar
Mater: Anne
Zamelon: Köle