Jeotermal kaynakları bakımından dünyanın üçüncü, Avrupa'nın da birinci ülkesi olan Türkiye, bu kaynaklarından yeterince faydalanamıyor. Aralarında termal zengini illerin de bulunduğu birçok kent dışarıdan ithal edilen doğalgaza mahkûm ediliyor.
Ancak son yıllarda, petrol ve doğalgaz bağımlılığının azaltılması için öz kaynaklar devreye alınarak enerji açığını kapatma yolları aranıyor. Türkiye'nin sahip olduğu jeotermal kaynaklarını verimli şekilde kullanması halinde çoğu doğalgazla ısıtılan en az 1,5 milyon konutun termal su ile ısıtma imkanına kavuşacağı ve 23,8 milyar kWh elektrik üretme imkanına da sahip olacağı belirtildi. Hükümetin termal kaynaklarını mercek altına almasıyla son iki yılda yapılan yatırımlarla 80 yılda ancak yüzde 4'ünü değerlendirebildiğimiz jeotermal kaynakların kullanım oranı yüzde 7'ye çıkartıldı. Türkiye'nin çeşitli bölgelerindeki 16 yerleşim biriminde jeotermal enerjiyle ısınan yaklaşık 125 bin konut sahibi, ısınma bedeli olarak ayda ortalama 65 YTL ödüyor. 31 bin 500 termal kW (tmw) olan jeotermal kaynaklardan yer üstüne çıkartılan 3 bin 600 tmw ile 28 MW elektrik üretiliyor. Ayrıca 45 MW gücünde de bir santralin yapımı sürüyor.
Uzmanlar, Türkiye'nin jeotermal ısı potansiyelinin yılda 50 milyar dolar olduğunu, şu an ısıtılan 125 bin konut sayısının kısa sürede 1 milyona, uzun vadede ise en az 1,5 milyon konuta çıkartılabileceğini belirtiyor. Bu sayede 250 bin kişinin de iş imkanına kavuşacağını belirten uzmanlar, jeotermalin en önemli özelliğinin yerli, ucuz ve yenilenebilir olması olduğuna dikkat çekiyor. Türkiye Jeotermal Derneği Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Şakir Şimşek, halihazırda 600 civarında sondaj yapıldığını, bu sayının Japonya'da 26 bin olduğunu ifade ederek, Türkiye'nin jeotermal yatırımı açısından henüz yolun başında olduğunu vurguluyor. Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Müdürlüğü de sektörü özel girişimcilere açmak için adımlar atıyor. MTA'nın ekim ayında yaptığı 6 jeotermal sahasına ait ihaleye 118 yatırımcı başvuru yapmıştı.
60 kilometreye taşınabiliyor
Dünyada jeotermal enerji kaynaklarını çok verimli kullanan ülkeler var. Prof. Dr. Şakir Şimşek'in verdiği bilgilere göre, kaynağından 60 kilometre öteye kadar taşınabilen jeotermal suyla İzlanda'nın yüzde 90'ı ısıtılıyor. Bu sistemin İzmir, Denizli ve Aydın gibi kentlerde de rahatlıkla uygulanabileceğine dikkat çeken Şimşek'e göre, bu konuda yapılması gereken tek şey, Japonya gibi hızla jeotermal kuyusu açmak ve elde edilen bedava enerjiyi ısıtma, tarım ve elektrik enerjisi üretiminde kullanmanın altyapısını hazırlamak.
İlk santral Denizli Sarayköy'de kuruldu
Türkiye'nin ilk jeotermal elektrik santrali 1984 yılında Denizli'nin Sarayköy ilçesinde kuruldu. Elektrik Üretim AŞ tarafından işletilen bu tesis ihale ile Zorlu Enerji Elektrik Üretim AŞ'ye verildi. Zorlu Enerji Elektrik Üretim AŞ Yatırımlar Genel Müdür Yardımcısı Gökmen Topuz, grup olarak 5 yıllık büyüme planlarında enerji yatırımlarına ağırlık vereceklerini, Türkiye'nin jeotermalden elektrik üretim potansiyelinin 500 MW olduğunu söyledi. Denizli'nin Sarayköy ilçesinde faaliyet gösteren Bereket Jeotermal'in Teknik Müdürü İlker Doğaner, jeotermal suyla konutların doğalgaza göre yüzde 50, kömüre göre yüzde 60'a varan oranda daha ucuza ısıtıldığını söylüyor. Sarayköy'deki evi jeotermal ısınan Uğur Aydoğdu ise kendisine ayda 50 YTL civarında fatura geldiğini ifade etti. Akça Enerji Genel Müdürü Mehmet Özdemir ise doğalgazla elektrik ürettikleri santralin 2 türbini kapatarak jeotermale geçmeyi planladıklarını belirtti.
Her yere doğalgaz götürme anlayışı yanlış
Jeotermal kaynakların verimli kullanılması için bu kaynakların bulunduğu yerlere doğalgazın götürülmemesi isteniyor. Çünkü jeotermal enerji de doğalgazın kullanıldığı alanlarda ihtiyacı karşılama potansiyeline sahip. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Teknik İşler Müdür Yardımcısı Dr. Selim Tokmak, sıcaklığı ortalama 110 derece olan jeotermal buharının 85 dereceye kadar olanının elektrik üretiminde, 55 ile 85 derece arasındakinin seralarda, 35 ile 55 arasındakilerin ise ısıtma ve termal turizmde kullanıldığını söylüyor. Uluslararası Jeotermal Enerji Birliği ve MB Holding Yönetim Kurulu Başkanı Muharrem Balat da, jeotermalin 365 gün 24 saat kullanılabilecek bir enerji olduğunu belirterek, "Jeotermal olan yerlerde doğalgaz kullanılmamalı." dedi. Jeotermal enerjinin kullanıldığı yerlerden birisi de seralar.