Haberler

Kentsel Korumacı ve Mücadeleci Margot Gayle 100 Yaşında Öldü

Tarih: 14 Kasım 2008 Kaynak: New York Times Yazan: Douglas Martin Çeviren: İrem Çağıl
Tarihi SoHo’nun korunmasına yönelik bir mücadeleyle -bir uygulama aracı olarak küçük bir mıknatısı kullanarak- New York’un dayanıklı Viktoryan binalarını korumak için zeka, asalet ve cesarete öncülük eden Margot Gayle, Manhattan’daki evinde öldü. Gayle 100 yaşındaydı. Magot Gayle’in ölümü, kızı Carol tarafından basına bildirildi.

Bayan Gayle bu görevine, 1950’li yılların sonunda Greenwich Village’daki dairesinde komşularıyla caddenin köşesindeki tarihi Viktoryan-Gotik yapı, Jefferson Market Adliye Sarayı’nı nasıl kurtaracaklarını belirlemek üzerine toplandıklarında başladı.

Yarım yüzyıl sonra, adalet sarayı bir kütüphane olarak korunmakla kalmadı, aynı zamanda demir iskeletli binalar, Bishop’s Crook elektrik direkleri, görkemli umumi saatler gibi, Bayan Gayle’in korunmaya değer bulduğu pek çok yapı da koruma altına alındı.

Gayle New York Times’a 1998 yılında verdiği bir röportajda, “neden bizim muazzam olduğunu düşündüğümüz bazı şeylerden insanlar gelecekte de keyif almasın ki?” demişti. 

Bayan Gayle'in bu önemli başarısı, Cehennem’in Yüz Dönümü (Hell’s Hundred Acres) olarak da bilinen, 26 blokluk sanayi mahallesi, So-Ho Cast Iron Tarihi Eser Bölgesi’nin işletme hakkını kazanmasına neden olmuştu. Bu atama sonucunda önemli binalar ve sanat eserleriyle beraber SoHo da Houston Caddesi’nin kuzeyinde gerçekleşen geniş ölçekli kentsel yenilemeden korundu.

New York Kent Simgelerini Koruma Komisyonu’nun eski başkanı Harmon H. Goldstone, The Times’a 1988 yılında verdiği bir röportajda “Margot tarafından düzenlenen ve tanıtılan bu mahalle kadar azimle oluşturulmuş bir bölge bulmak zordur,” demişti.

Yazar Brendan Gill 1997 yılındaki bir konuşmasında “o bölge koruma altına alınana kadar, hükümetin içindeki ve dışındaki herkesin başının etini yemişti,” ifadesini kullanmıştı.

Bayan Gayle’de, bir yazarın (dört kitap yazmıştı), bir Demokrat Parti aktivistinin, bir kent bürokratının, bir köşe yazarının ve bir tur rehberinin özellikleri öylesine ayrıksı bir kamusal şahsiyeti oluşturmaktaydı ki, Vali Edward I. Koch onu New York’un kraliçesi olarak tanımlamıştı.

Gayle, Amerika’daki Viktoryan Cemiyeti ve Cast Iron Mimarlık Dostları gibi oluşumların kurucusuydu. Koruma eylemleri için bir lobi oluşturmak amacıyla Albany’e gittiğinde, parlamenterlerle birlikte tavır koymak için Jacqueline Kennedy Onassis’i de beraberinde götürmüştü.

İnsanlar onun bir binanın demirden yapıldığını kanıtlamak için mıknatıs kullanmasından ve eski moda ifadelerle süslediği konuşmalarından etkilenirlerdi. Fakat bu yumuşak görünüşün altında sert bir direnişçi yatardı.

Bir başka kentsel simge komisyonu başkanı olan Gene A. Norman bir keresinde, “onun dişlerini geçirdiği kişinin vay haline,” demişti.

Margot McCoy 14 Mayıs 1908’de Kansas City’de doğdu. Babası otomobil sektöründe çalışıyordu, bu yüzden aile sürekli olarak şehir değiştiriyordu. Margot, bir yıl Londra’da olmak üzere, her sene başka bir okula gitti.

Michigan Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra, Atlanta’ya taşındı ve sosyal hizmetler görevlisi olarak çalıştı. Emory Üniversitesi’nde bakteriyoloji üzerine master yaptı ve bir muhasebeci olan William T. Gayle ile evlendi. 2. Dünya Savaşı esnasında, sivil savunma işlerini kamusallaştırma konusunda gönüllü olarak çalıştı.

New York’a taşındıktan sonra, CBS Radyosu için senaryo yazarlığı yaptı, bağımsız bir dergi yazarı oldu ve bir halkla ilişkiler şirketi kurdu. Daha sonra kent yönetiminde halkla ilişkiler görevleri yaptı ve 16 yıl boyunca Daily News gazetesinde mimari köşe yazıları yazdı.

1957 yılında, bir Demokrat Parti reform grubu olan Samuel J. Tilden Klübü’ne katıldıktan sonra belediye meclisinde iki kızıyla birlikte kadınlara oy hakkı isteyen ve “belediyede bir kadına ihtiyacımız var” sloganıyla, başarı sağlayamayan bir kampanya yürüttü.

Aynı yıl, arkadaşlarını Americas Caddesi ve Batı 10. Sokak’daki Jefferson Market Adliye Sarayı’nın dört kenarına yerleştirilmiş olan saatleri tartışmak üzere yaşadığı daireye davet etmeye başladı. 1870’li yılarda inşa edilmiş, tuğla ve taştan yapılmış gösterişli yapı, kent tarafından kullanılmamaktaydı ve saatinin akrep ve yelkovanı iki senedir 3:20’de takılmış durumdaydı.

Grubun belirlenmiş gündemi saati tamir etmekti, fakat Bayan Gayle’in esas amacı binanın açık arttırmayla satılmasını önlemek idi. Saatin kurtarılması için binaya ihtiyaç olduğundan, binanın korunması fikri sonradan akla gelen bir düşünce olarak sunuldu. Gayle’in arkadaşları bile adliye sarayından “şu eski çirkin beton yığını” olarak bahsediyordu.

1959 yılbaşında Gayle’in komitesi, Vali Robert F. Wagner Jr.’a “iki ön diş” değil çalışan bir saat istediklerini belirten bir telgraf yolladı. Vali binayı açık arttırmadan çekti. Gayle kendisini destekleyenler listesine yazar Jane Jacobs ve Lewis Mumford’u, şair E. E. Cummings’i de ekledi. 1961 yılı itibariyle grup saati yeniden çalıştıracak ve aydınlatacak yeterli parayı topladı. (Aynı grup 1967 yılında adliye sarayı binasının bir halk kütüphanesi olarak yeniden açılmasını sağladı.)

Gayle daha sonraları kent konseyinin 1965 yılında kabul edeceği kent simgelerini koruma yasası için yapılan lobilerde güçlü bir ses oldu. Bu lobiler Pennsylvania İstasyonu’nun yıkılmasının protestosu ve Alan Burnham’ın New York kent simgeleri üzerine çığır açıcı çalışmaları da içermekteydi.

Gayle, Broome Caddesi boyunca SoHo’yu ortadan ikiye bölecek olan otoyol karşıtları için güzel bir yıl olan 1970’de, Cast Iron Mimari Dostları derneğini kurdu. Cast Iron’ın, mimariyi koruma konusundaki argümanları sayesinde otoyol planı 1971 yılında iptal edildi.

İki yıl sonra, SoHo’nun merkezi tarihi bir bölge olarak tanındı. Alçak gönüllü karakteri korundu ve arnavut kaldırımlı sokaklar gibi özellikleri geri kazandırıldı.

Gayle’in evliliği 1957 yılında sona erdi. Kızları Carol Gayle ve Gretchen Gayle Ellsworth ile birlikte altı torun ve yedi torun çocuğu hala hayatta.

Gayle ülke çapında dökme demir binalarla, Manhattan ve Brooklyn’deki antika sokak saatlerinin korunması yolundaki mücadelesine devam etti. Bundan asla yılmadı. SoHo’nun yeni sakinleri caddeye sokak ağaçları dikmek istediğinde, bunun bir sanayi mahallesinde tarihi dokuyu bozacağı düşüncesiyle onlara karşı çıktı.

Gayle SoHo’nun şık bir alışveriş merkezine dönüşmesinden büyük bir heyecan duymadı ancak bunun gerekli olduğunu da itiraf etti. “Bir şeyleri kurtarmanın bedeli budur,” demişti bir keresinde. “Burada birileri için para olmak zorunda.”
Takvim
<<Temmuz 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.