Haberler

Tasarımla İlgili Her Kural Gülünç Müdür?

Tarih: 9 Temmuz 2009 Kaynak: Never Use White Type on a Black Background and 50 Other Ridiculous Design Rules, Ridiculousdesignrules.com Derleyen: Burcu Karabaş

Niels Shoe Meulman, grafik
çalışmasında "Az Çoktur"u ironik bir
biçimde ele alıyor.
Tasarım dünyası, görünüşe göre asla sonu gelmeyecek olan sayısız kuralların içinde boğuluyor. "Biçim İşlevi İzler", "Basit İyidir" ve Ludwig Mies van der Rohe ile ilişkilendirilen "Az Çoktur" gibi saptamalardan oluşan kurallar listesi, uzayıp gidiyor. Bazı tasarımcıların değerli bilgelik sözleri olarak algıladığı, rehber ve ilham kaynağı olarak kullandığı bu cümleler, kimileri için ise kısıtlamadan, bir an önce değiştirilmesi veya tamamen kaldırılıp atılması gereken dogmalardan öte bir anlam ifade etmiyor.

Tasarım, gerçekten de sınır tanımıyor ve hal böyleyken yaratıcılığı birkaç eski kurala bağlı kalarak kısıtlamak kulağa gülünç geliyor. Ancak, bazı kuralların da her tasarımcının saygı duyması ve gözetmesi gereken temel prensipler olma ihtimali yüksek.

Anneloes van Gaalen'in "Never Use White Type on a Black Background and 50 Other Ridiculous Design Rules" başlıklı kitabı, ünlü ve anlaşılması güç 51 tasarım kuralını, ünlü mimarlar, tasarımcılar, modacılar ve tipografların sarfettiği cümlelerin kronolojik derlemesiyle ve bahsedilen kuralı destekleyen veya ona karşı duran bir görselle birlikte, esprili yorumları da ekleyerek sunuyor.

İyi Tasarımcılar Kopyalar, Büyük Tasarımcılar Çalar
Bu kuralın, Pablo Picasso'nun "İyi sanatçılar kopyalar, büyük sanatçılar çalar" sözünden üretildiği tahmin ediliyor. Aynı görüşün, sadece tasarımda değil, diğer disiplinlerde de kabul gördüğü ve kopya ile ilham arasındaki çizginin çok ince olduğu, mesleklerinde yol gösterici olarak kabul edilen birçok ünlünün söyledikleriyle doğrulanıyor:

"Yaratıcılığın sırrı, kaynaklarınızı nasıl gizleyebileceğinizi bilmenizdir."
Albert Einstein, Alman asıllı Amerikalı fizikçi (1879 - 1955)

"İyi besteciler ödünç almaz, çalar."
Igor Stravinsky, Rus asıllı Amerikalı besteci (1882 - 1971)

"Bir şeyleri nereden aldığınız değil, onları nereye götürdüğünüz önemlidir."
Jean-Luc Godard, İsviçreli film yapımcısı (1930)

"Güzel Olsun"
Birçok tasarımcı, müşterisinden veya satış temsilcisinden bu cümleyi duymuştur: "Güzel olsun." Bu sözler kulağa -özellikle de bir tasarımcının kulağına- her ne kadar yıldırıcı ve sinir bozucu gelse de, tasarım disiplininde vazgeçilmez bir öge olan estetiğin önemini vurguladığı da bir gerçek. Üstelik "Çirkinlik satmaz," cümlesi de Fransız asıllı endüstri ürünleri tasarımcısı Raymond Loewy'e (1893 - 1986) ait.

"Bir şeyi gerekli ve kullanışlı değilse üretmeyin; ancak hem gerekli hem de kullanışlıysa, onu güzel tasarlamaktan çekinmeyin."
"Shaker tasarım felsefesi" olarak bilinen bu cümle, mobilya tasarımcısı Shaker'lar tarafından söylenmiş.

"Bir problemi ele alırken güzellik aklıma bile gelmez. Sadece sorunu nasıl çözebileceğime odaklanırım. Ama çözdüğümde eğer sonuç güzel değilse, bilirim ki yanlıştır."
Buckminster Fuller, Amerikalı mimar, yazar ve tasarımcı (1895 - 1983)

"Tasarım güzellik üretmek değildir, seçkinlik, uyum, bütünlük ve aşk güzelliği doğurur."
Louis Kahn, Amerikalı mimar (1901 - 1974)

"Estetikten yoksun tasarım, bildik klişelerin monoton tekrarından veya vahşi bir yenilik arayışı kargaşasından öteye gidemez. Estetik olmadan bilgisayar, içeriksiz üretim yapan şuursuz bir hız makinesidir sadece. İlgili bir işlev barındırmayan biçim, ya da anlamlı bir biçimi olmayan içerik gibi..."
Paul Rand, Amerikalı grafik tasarımcısı (1914 - 1996)

"Çirkinlik düşünmenizi sağlayabilir. Aşırı güzellik ise düşünmeyi engeller."
Bertjan Pot, Hollandalı tasarımcı (1975)

Tasarım Sanat Değildir
Kullanışlılık, "sanat tasarıma karşı" konulu tüm tartışmaları sonuca götüren faktör olarak algılanır. Genel anlayışa göre "Bir şeyi kullanamıyorsanız, onun sanat olma ihtimali yüksektir." Ancak sanat ve tasarım arasındaki çizginin giderek bulanıklaşıyor olması, bu tartışmanın süreceğine işaret ediyor.

"Tasarım, biçim ve içeriği bir araya getirme yöntemidir ve tıpkı sanat gibi sadece bir değil, birçok tanımı vardır. Tasarım sanat olabilir. Tasarım estetik olabilir. Tasarım çok basittir, karmaşıklığının sebebi de budur."
Paul Rand, Amerikalı grafik tasarımcısı (1914 - 1996)

"Eğer sanat, tarihin belli bir dönemini halka açıklıyor ve yansıtıyorsa, tasarımın da buna benzer bir görev üstlenmediğine inanmak oldukça zor."
Milton Glaser, Amerikalı grafik tasarımcı ve illüstratör (1929)

"Tasarım da, günlük hayatta karşılaşıldığında sanatın yaptığını yapmalıdır: Hayrete düşürmeli, korkutmalı veya zevk vermeli, ancak en önemlisi günlük yaşamda saklı olan yeni dünyaların kapısını açmalı."
Aaron Betsky, Amerikalı mimar, küratör ve mimarlık-tasarım yazarı (1958)

Asla Kopyala - Yapıştır Kullanmayın
Ctrl+C ve Ctrl+V sayesinde, hırsızlık artık çok kolay.

"Lanet olası beyninizi kullanın. Hiç kimse kafasını yeteri kadar yormuyor. Kopyalayıp yapıştırıyorlar. Oysa beyniniz özgür ve hızlı. Hem de tahmin edemeyeceğiniz kadar."
Erik Spiekermann, Alman tipograf ve tasarımcı (1947)

"Bu kopyalama kültüründe özgün bir imzaya nasıl ulaşabiliriz?"
Geert Lovink, Hollandalı medya teorisyeni (1959)

"Söküyor, çalıyor, kesiyor ve yapıştırıyoruz. Reprodüksiyon, başarılı tasarımın temelini oluşturuyor."
Hendrik-Jan Grievink, Hollandalı editoryal tasarımcı (1977)

Biçim İşlevi İzler


"Biçim İşlevi İzler"
İllüstrasyon: Niels Shoe Meulman
"Modernizmin babası" olarak da anılan Amerikalı mimar Louis Sullivan, 1896 yılında "Artistik Açıdan Ele Alınan Yüksek Ofis Binaları" başlığıyla yayınladığı yazısında "Biçim her zaman işlevi izler" cümlesini kullandı. Bu cümle kısaltıldı ve tüm tasarımcılar tarafından bilinen "Biçim işlevi izler" özlü sözü halini aldı. Her ne kadar cümleyi dünyaya tanıtan kişi Sullivan olsa da, bu saptamayı ilk kez Amerikalı heykeltraş Horatio Greenough (1805 - 1852) yapmıştı. Neo-klassisist Greenough'un ise bu fikri oluştururken 18. yüzyılda yaşamış İtalyan Cizvit rahip Carlo Lodoli'nin mimarlık ve işlevin mimarlıktaki rolü hakkında geliştirdiği teorilerden faydalandığı söyleniyor.

"Estetik eşitliğinde sonucu belirleyen, işlevden çok, sadelik gibi görünüyor."
Raymond Loewy, Fransız asıllı Amerikalı endüstri ürünleri tasarımcısı (1893 - 1986)

"Biçim işlevi izler - bu cümle tamamen yanlış anlaşıldı. Biçim ve işlev bir bütün olmalı, ruhani bir bütünlük içinde bir araya gelmeli."
Frank Lloyd Wright, Amerikalı mimar (1867 - 1959)

"Tasarım, işlevi, akışı ve temel olarak biçimiyle, idrakı yoğunlaştıran varlıkta sonuçlanan bir süreçtir."
Ladislav Sutnar, Çek grafik tasarımcı (1897 - 1976)

"Tasarım, herşeyin ötesinde gerçekliği yüceltme çabasıdır. Tasarımıma her zaman işlevine yönelik kaygılarla başlarım. Kendime ona kimin ihtiyaç duyabileceğini, işlevine en uygun malzemelerin neler olacağını sorarım..."
Gianfranco Frattini, İtalyan endüstri ürünleri tasarımcısı (1926)

"Biçim başarısızlığı izler."
Henry Petroski, Amerikalı inşaat mühendisliği profesörü (1942)

"Biçim hisleri İzler."
Hartmut Esslinger, Alman asıllı Amerikalı endüstri ürünleri tasarımcısı (1944)

"Başarılı bir tasarımın biçimi ve işlevi birbirini karşılıklı olarak güçlendirmelidir. Öyle ki, objenin biçimini değiştirmek işlevini, işlevini değiştirmek de biçimini bozuyor olmalı."
Tahmineh Javanbakht, İranlı tasarımcı (1961)

Müşteri Her Zaman Haklıdır
Bu, "Parayı veren düdüğü çalar" atasözünü haklı çıkaran ve kuşkusuz doğruluğu en çok tartışılan kurallardan biri.

"Kullanıcı tarafından kabul görmek önemlidir, çünkü her tasarımcı müşteriye bu şekilde yaklaşabilir. Tasarımcı, üretim hizmetinin bir alt kolu olarak görülmeye devam ettiği sürece müşteriler de tasarımı yanlış algılayacak ve çalışmalarımıza hak ettiği ücreti ödemeyeceklerdir."
Erik Spiekermann, Alman tipograf ve tasarımcı (1947)

"Her müşteri bir ortaklık demektir. Her zaman, onların gitmenize müsaade ettiği kadar ileriye gidebileceksiniz..."
Lindy Roy, Güney Afrikalı mimar (1963)

"Müşteri kral olabilir, ancak sanat yönetmeni değildir."
Von R. Glitschka, Amerikalı grafik tasarımcı ve illüstratör (1966)

Kimseye Güvenmeyin. Tüm Müşteriler Adidir. Daha Fazla Balık Yiyin.
Müşteri - tasarımcı ilişkisi oldukça riskli olabilir. Güç çatışmaları, yaratıcılık konusundaki fikir ayrılıkları, ödemede yaşanan gecikmeler ve belki de sonunda açılan garip davalar bir yana, iki taraf da birbirine olan ihtiyaçlarının farkındadır.

"Kötü müşteri yoktur, kötü tasarımcı vardır. İyi iş çıkarıp müşterinin onu kabul etmesini sağlamak da sonuçta işimizin bir parçası."
Bob Gill, Amerikalı grafik tasarımcı (1931)

"Her gece zevkli müşterilerin zengin, zengin müşterilerin de zevk sahibi olması için dua ediyorum."
Bill Gardner, Amerikalı grafik tasarımcı (1957)

"Birlikte çalışmak için en ideal insanların eşcinsel erkekler olduğunu fark ettim. Hiçbir şeyi eşlerinin onayından geçirmeye ihtiyaç duymuyorlar."
Rodney Davidson, Amerikalı grafik tasarımcı (1957)

"Bir tasarımcı olarak, müşterinizin belli bir konsept oluşturmasını, söz konusu alanda kendine ait fikirlere ve sizden geliştirmesini istediği konuda bir vizyona sahip olmasını beklersiniz. Ayrıca, müşterimin bir tasarımcı olarak bana güvenmesini, fikir alanında bana yeterli serbestliği tanımasını ve saygı göstermesini, tasarım sürecine katkıda bulunmasını ve uygulama sürecinde destek olmasını isterim."
Hella Jongerius, Hollandalı tasarımcı (1963)

Kötü Tasarımın Harika İşlevi Yaralamasına İzin Vermeyin
Hayat, kötü şarap içmek, rahatsız ayakkabı giymek ve kötü tasarımla yaşamaya çalışmak için fazla kısa.

"Müşterinin, çalışmadığında suçu kendinde aradığı tasarım, kötü tasarımdır. Örneğin, aracınızdaki GPS cihazını çalıştıramıyorsanız, bu denli kötü tasarlandıkları için bir ayaklanma çıkarmak yerine 'Eyvah, yeterince akıllı değilim, bunu çalıştıramıyorum' diye düşünüyorsunuz. Halbuki insanlar sahip oldukları eşyalardan daha fazlasını, en azından doğru şekilde işlemelerini talep etmeli."
David Kelley, Amerikalı tasarımcı ve mühendis (1951)

"İşlev tasarımdan önce gelir. İşlevin yokluğunda tasarım, sadece dekorasyondur."
Jeffrey Zeldman, Amerikalı web tasarımı yazarı (1955)

"İçerik önce gelir. Ancak mükemmel tasarımlar insanların dikkatini çeker ve hafızalarını etkiler."
Hideki Nakajima, Japon grafik tasarımcı (1961)

"İnsanların, oldukça kötü tasarımların sorumlusu olan tasarımcılar ve genel anlamda tasarım konusunda daha eleştirici olmasını isterdim."
Marc Newson, Avustralyalı tasarımcı (1963)

"Bir tasarım iyiyse, sorgulamaz, keyfini çıkarırsınız."
Richard Hutten, Hollandalı tasarımcı (1967)


"Tasarımı müşteri yapar, tasarımcı ise sadece birkaç düğmeye basar."

"Son dakikaya bırak."
İllüstrasyon: João Fernandes

Sık sık gündeme gelen ve tartışılan saptamalardan birkaç tanesi bu şekilde, ancak kural listesinin sonu yokmuş gibi görünüyor. "Başarana kadar taklit et", "Sanat bir dışavurum, tasarım ise iletişimdir", "Elinizde kalem olmadan düşünmeye başlamayın", "Tasarımı müşteri yapar, tasarımcı ise sadece birkaç düğmeye basar", "Boş vaktiniz varsa iyi bir tasarımcı değilsiniz", "Kopyalamıyorum, referans alıyorum" bunlardan sadece bazıları. Ancak içlerinden bir tanesi, muhtemelen mimarlara oldukça tanıdık gelecek: "Son dakikaya bırak."

Takvim
<<Temmuz 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.