UNESCO'nun Türkiye'nin tek "Biyosfer Rezerv Alanı" ilan ettiği Artvin'in Borçka ilçesine bağlı Macahel Vadisi'nde tehlike çanları çalıyor. Tüm Doğu Karadeniz'de olduğu gibi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), saklı cennete de sekiz hidoelektrik santralı (HES) kurulmasına izin vermiş durumda. Vadideki altı köyün halkı ise santralları vadilerine can veren derelerini kurutacağını, iklimini değişeceğini belirtiyor.

Türkiye çapında derelerine hidroelektrik santralı yapılmak istenen baraj mağdurları, TEMA Vakfı'ndan Doğa Derneği'ne, Fırtına mağdurlarından Doğu Karadeniz'deki Fındıklı bölgesinden Derelerin Kardeşliği Platformu'na kadar yüzlerce çevreci, Macahel Vadisi'nin son noktası olan Camili köyünde biraraya geldi.

Macahel Vakfı Başkanı Bahattin Sarı, HES için üç-üç buçuk metre metre çapında 85 kilometre uzunluğunda tünel kazılacağını, bunun da 150 bin ton hafriyata denk geldiğini açıkladı. Sarı, bu hafriyatın 10 bin kamyonla taşınacağını belirterek "Yörede bunu dökecek alan yok. Çünkü vadi çok dik ve bir tane düz alan bulamazsınız. Dolayısıyla yol yapım çalışmasında olduğu gibi derelere dökecekler" dedi. Camili Çevre Koruma Derneği Başkanı Hasan Yavuz ise eskiden Artvin'de en büyük iş sahasının orman kesimi olduğuna dikkat çekerek "Köylülerin tek geçim kaynağı buydu. Borçka ve Ardeşen'de kereste fabrikasına hammadde yetiştirmek için çalışıyorduk" diye konuştu. TEMA Vakfı'nın bölgelerinde kırsal kalkınma projesi başlattığını anlatan Yavuz "Sonra da derelerimiz ve soğuk sularımız keşfedildi. Karşımıza HES belası çıktı. Şimdi bu yüzden deremizde su biterse kazanımlarımız yok olacak" dedi. Yavuz, bölgede yapımına başlanan Efeler Deresi (Gohivani) üzerindeki Düzenli HES projesine karşı dava açtıklarını ve yürütmeyi durdurma kararı aldıklarını anımsattı. Yavuz, diğer yedi HES için Devlet Su İşleri ve bakanlıktan bilgi alamadıklarını belirtti.

Planlama yok, onay var
Vadideki Maral köyünden Halit Zengin, bölgenin uluslararası anlaşmalara göre koruma altına alındığını söyledi. Zengin "Bu bölge UNESCO'nun İnsan ve Biyosfer Projesi kapsamında koruma altında. Bu projeye göre, doğal ve kültürel varlıkların korunması gerekiyor. Buna ilişkin yönetmelik bir yıldır hazır ve Çevre ve Orman Bakanlığı yayımlamadı. Eğer yönetmeliğe göre resmî statü kazansa, burada HES'lerin yapılması mümkün olmayacak" dedi. Doğa Derneği Genel Başkanı Güven Eken de tüm HES'lerin beli bir planlama yapılmadan onay aldığını öne sürerek "Bunun adı soykırım. Türkiye'de dereler ve nehirler soykırıma uğratılıyor. Belki de tüm derelerin suyu satıldı. Bunu öğrenmek için başvurduğumuz yetkili kaynaklar da bize bilgi vermiyor" diye konuştu. Eken, 100'e yakın kuruluşla Türkiye çapında bir platform oluşturmayı düşündüklerini anlatarak "Hukuki ve bilimsel çalışmaları da yürüteceğiz ve oluşacak platformun bir yürütme sekretaryası olacak. Eylül ve kasımda yapacağımız iki ayrı toplantıyla bunu sonuçlandıracağız" dedi. TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Ümit Yaşar Gürses, geniş çaplı bilimsel bir rapor hazırlamak amacıyla komisyon kurduklarını söyledi.

Macahel
Yemyeşil Bir Masal
Macahel, adını Gürcüce ‘bilek' ve ‘el' sözcüklerinin birleşiminden alıyor. Vadi güneydeki Karçal Dağı ile Borça ve Gürcistan içlerindeki dağlar ile çevrili. 1936'da yapılan halkoylaması ile vadideki altı köy Türkiye sınırları dahiline alındı. Vadideki diğer 12 köy ise Gürcistan sınırındaki Acara Özerk Cumhuriyeti sınırları içerisinde yer alıyor. Vadiye kasım ayının ortalarından itibaren 1842 metre yüksekliğindeki Macahel Geçidi de altı aydır kapalı. Ağır hastalık durumunda, sınırda bulunan Camili köyünde özel pasavan geçişiyle hastalar, Gürcistan üzerinden Sarp Kapısı'ndan Hopa'ya geçiriliyor. Çevresinin dağlarla kaplı olması ise vadiye bitki ve hayvan varlığı açısından zenginlik katmış durumda. Yörede birçok endemik (dünya üzerinde yalnız bir bölgede yaşayan) bitki ve hayvan bulunuyor. Ayrıca vadinin kapalı kalması saf Kafkas arı ırkının melezleşmesini önlemiş. Ayrıca vadide kurulan Macahel AŞ, saf Kafkas ana arısı üreterek Türkiye'nin dört bir bölgesine gönderiyor. Macahellilerin yeni hedefi ise başta balları olmak üzere tüm ürettiklerine organik üretim sertifikası almak.