İstanbul Devlet Opera ve Balesi, AKM yenilenmek üzere kapatılınca bir sezonluğuna Kadıköy'deki Süreyya Operası'na taşınmıştı. Ama estetiği ve akustiği çok iyi olan Süreyya Operası sahnesi, AKM'deki sahnelerden 13 kat küçük olunca bale için sorunlar yumağına dönüştü. Zaten küçük olan sahne, orkestra çukuru da açılınca neredeyse yok oluyor, balerin ve baletlere dans edecek alan kalmıyor. Üstelik orkestra çukuru da küçük; sanatçılar birbirlerine 'şişmanlar çalmasın' 'nefesinizi tutup girin' gibi trajikomik şakalar yapıyor.

AKM bitmediği için Carmen, Aida, Kuğu Gölü, Sihirli Flüt gibi görkemli bale eserleri bu sezonda da oynanamayacak. Bazı eserler orkestrayla değil banttan müzikle sahneye konacak, değerli kostümler kiralık depolarda bekletiliyor. İstanbul Devlet Opera ve Balesi Sanat Yönetmeni Suat Arıkan: '2010 için daha iyi olacak diye kapanmıştı. Umarım bu son kayıp yılımız olur. AKM olmadığı için İstanbullular acı çekiyor, Avrupa yakasında oturanlar gelemiyor, AKM için sabrediyor. İstanbullular çektikleri acıyı göstersin' diyor.

- Yeni sezon programınızda neler olacak?
- Operada üç, balede ise yeni bir eser var. Süreyya Operası'ndaki sahne küçük olduğu, dekoru ve kadro sayısıyla Süreyya'ya fazla geleceği için Carmen'i Antalya Aspendos'ta sahneye koyacağız. Geçen sezon da Aspendos'taydı ve oturacak yer yoktu.

- Carmen daha önce AKM'de oynanmıştı değil mi?
- Tabii ki... 2004'ten itibaren oynamıştık. AKM kapanınca oynayamaz hale geldik. Bir sezon için çıkmıştık AKM'den ama bu sezon da geçecek; toplam 2 sezon AKM'de olmayacağız, 2 yıl kayıp...

- Carmen Süreyya Operası'nda sahneye konamıyor, peki iki sezondur oyun seçimlerini sahnenin küçüklüğüne göre mi yaptınız?

- Seyircinin, sanatçının beklentileri; İstanbul Operası'nın yakın geçmişi, ilkler ve sanat yönetmeninin seçimi önemli ama sahne de etkili oldu.

- Başka hangi bale eserlerini oynayamıyorsunuz bu yüzden?
- Çok büyük ve önemli bir eser olan Aida'yı da oynayamıyoruz. Aida'yı oynayabilecek bir mekan bulmamız lazım. Carmen ve Aida'yı Süreyya Operası'nda oynamamız mümkün değil. Bunların dışında Sihirli Flüt var. O adapte edilebilirdi ama zaman kalmadı. La Rondine var; onda da dekoru kesip biçmek gerekiyor, küçültmek gerekiyor. Onu da yapmıyoruz. Umarım bu sezonun sonunda AKM'ye döneriz. AKM'deyken değerini biliyorduk ama şimdi çok daha iyi anladık.
- Nasıl zorluklar yaşadınız AKM'nin yokluğu yüzünden?

- En önemli zararı baleye oldu. Balenin orkestra müziğiyle yapılması gerekiyor. Orkestra çukurunu açıp orkestrayı oraya koyduğumuz zaman ise sahne küçülüyor, geriye sahne kalmıyor; dans edecek alan yok oluyor. Bu yüzden bazı bale eserlerini oynayamadık. Ama şancılar açısından öyle çok büyük bir kayıp yok. En önemli eserleri de küçük sahnede icra edebilirler. Avrupa yakasında olmayışımız da çok kötü oldu. Avrupa yakası izleyicisinin baleye hasret kaldığını 2 hafta önce Yıldız Sarayı'nın bahçesinde sahneye konan 'Saraydan Kız Kaçırma' balesinde çok daha iyi anladım. Hava çok soğuktu, yağmur yağıyordu. Hiç kıpırdamadan oturdular, yağmurun dinmesini beklediler. Kendi imkanlarıyla koltuklarını sildiler; sonuna kadar da oturup izlediler. AKM'deyken Anadolu yakasından çok izleyicimiz geliyordu. Bunu da biliyorum ama Avrupa yakasından çok zor geliyorlar, gelenler hep şikayet ediyor. Sabrediyor, AKM'nin açılmasını bekliyorlar.

- Bu bekleyiş sizce ne kadar sürecek?

- Toplantılarda konuşulan Temmuz 2010'da biteceği... Bence Eylül ayını bulur. Yani bir sezon daha kayıp ama umarız son kayıp yılımız olur.

Bazı soyunma odalarını iptal edip orkestra çukuruna ekledik ama yetmedi
- Orkestra çukuru kaç kişilik?
- Çukur 40 kişilikti ama bu sene bir değişiklik yaptık. Soyunma odalarından sanatçı odalarından aldık, tadilatla orkestra çukuruna ekledik. 3-4 kişinin daha girebileceği bir çukur haline getirdik ama bu şekilde sadece orkestra çukurunun içindeki orkestranın durumunu değiştirmiş olduk. Yukarıyla, sahneyle ilgili bir gelişme yok. Yukarıda dans edecek yerimiz yine yok.
- Enstrüman şart mı? Mutlaka canlı müzik mi olması gerekiyor?
- Evet. Klasik eserler büyük yapıtlar Carmen, Fındıkkıran... Bütün bunlar banttan müzikle olmaz. Ancak Kamelyalı Kadın banttan müzikle sahneye konuyor. AKM'de de bant yayını kullandığımız olmuştu ama bu durum esere göre değişir. Büyük eserlerde banttan müzik kullanamayız, mutlaka orkestra gerekiyor. Orkestra çukurunu açınca da o eserleri oynayacak alan kalmıyor sahnede. Dolayısıyla sahneye koyamıyoruz büyük eserleri. Orkestrayı kullanabileceğimiz oyunları da seçtik ama dediğimiz gibi kısıtlı ve çok büyük olmayan; dans alanı, oyuncusu az olan oyunlar. Bir oyun kaç enstrüman gerekiyorsa onlar orada olmak zorunda. Olamıyorsa oyun da olmaz.

- Bu sorunlar izleyicide bir düşüşe neden olur mu?

- Ondan korkuyorum. Dilerim öyle bir şey olmasın.

- Peki söylendiği gibi önümüzdeki seneye yetişecek mi?

- Ben iyimser olmak istiyorum. Umudumu kaybedersem çok mutsuz olurum.

- İzleyiciler neler diyor size?

- Anadolu yakasındakiler çok memnun. Süreyya Operası çok güzel, estetik olarak da muhteşem, akustiği çok iyi ama bale için küçük. Kadıköy Belediyesi çok destek verdi. Süreyya değerli bir mücevher. Ama İstanbul'un büyük bir ayıbı ki birçok AKM olabilecekken sadece bir tane var. İstanbul'da AKM'den en az üç tane olmalı.

Yeni AKM bürokrasiye takıldı şimdi ihaleyi bekliyor...
- Sahne konusunda bir tek Kadıköy Belediyesi mi destekliyor? Aslında daha büyük sahneler başka yerlerde var, oralarda neden oynamıyorsunuz? Başka belediyeler destek vermiyor mu?

- Bunun için çok uğraştık. Bahçeşehir Belediyesi'yle de işbirliği olacaktı. Oraya büyük bir sahne yapılıyordu. Tam bitmek üzereyken seçimlerde yönetim değişti. Yeni belediye başkanı da bizimle çalışmak istedi ama 'Siz işletin' dedi, bu anlayış bize uymadı. Biz başaramayız böyle bir şeyi. Şimdi birinin orayı işletmesini bekliyoruz.

- AKM sizce niye bitmiyor?

- Bürokrasiye takıldı. Çeşitli projeler hazırlandı, bu projelere sivil toplum örgütlerinden karşı çıkanlar oldu. Mahkemeye intikal etti, mahkeme durdurma kararı verdi. AKM'nin eski anlayışına daha çok benzeyen yeni bir proje hazırlandı şimdi onun ihalesi yapılacak.

- Her şey böyle görüldüğü gibi mi?

- Bence öyle, başka bir şey olduğunu sanmıyorum. AKM üzerinden çok siyaset de yapıldı. 'AKM tamamen kapanıyor, cami yapılıyor, alışveriş merkezi oluyor' dendi... Başta sanatçılar bundan çok etkileniyor. Benim duygusal bir bağım var o binayla. Bu yıl 29'uncu yılım, orada ne anılarım geçti. Gençliğimi orada harcadım. Toplantılarda bulunduğum için karamsar değilim.

Kostümler kiralık depoda saklanıyor
- Orkestra çukuruna, yer kaybı olmasın diye şişman sanatçıların alınmadığını söylemiştiniz. Gerçekten bu kadar vahim mi durum?

- O bir espriydi sadece, şişman sanatçılarımız tabii ki çalışmaya devam ediyor. Orkestra çukuru o kadar değerli ki neredeyse nefesimizi tutup içine gireceğiz anlamında, şişmanları da dinlendirelim oraya girmesinler esprisiyle söyledim.

- Kostümler her yıl değişiyor mu?
- Kostümlerimiz her şeyiyle kendi bünyemizde hazırlanıyor, kiralık değil. Avrupa, Amerika'da genellikle sipariş verilerek kiralanır. Biz kendimiz yapıyoruz; tasarımından dikimine kadar... Diyelim bir oyun 5 sene oynadı, 5 sene sonra depoya kaldırılıyor; 5 sene de depoda kalıyor. Beş sene sonra değiştirilebilirse değiştirilerek, cep eklenerek, düğme ya da başka aksesuarlarla yeniden dönüştürülebilir.

- Şu an nerede saklanıyor kalan kıyafetler?

- AKM'nin aşağıdaki deposunda saklanıyordu. Sonra çoğunu oradan aldık, şimdi depo kiraladık... Kıyafetler orada duruyor.

İstanbul'da bale AKM'de yapılabilir
'Çok trajikomik bir durum. AKM 2010 İstanbul Kültür Başkenti projesi için '2010'da daha iyi olsun' diye kapandı, gerçek anlamda 2011'de gözlerini açmış olacak. İstanbullular acı çekiyor ama bunu herkes görmüyor. Daha aktif olmalılar. 'Sokaklara çıksınlar' demiyorum ama mektuplar yazsınlar, faks çeksinler, duygu ve düşüncelerini paylaşsınlar. Tiyatro her yerde yapılabilir ama bale sadece büyük sahnelerde yapılabiliyor. İstanbul'da balelerin yapılacağı tek yer AKM.'

Süreyya Operası 13 kat daha küçük
AKM'nin kullanılabilir alanı 320 metrekare ancak aynı ölçülerde sağlı-sollu ve arkalı olmak üzere 3 adet daha bu kadarlık alan bulunuyor. Yani toplamda 1280 metrekare gibi düşünülebilir. Gerçi temsillerde bu alanın hepsi kullanılmıyor ama özellikle derinliği olan dekorların yerleşimi için bu alanın varolması çok önemli. Süreyya'da ise sahne 100 metrekare. Ayrıca AKM'deki kadar kulis yeri bulunmuyor.