Emek Sineması, sinemacıları 22 yıl sonra tekrar sokağa çıkardı. Sinemacılar ve Emekseverler 'Yıktırmayacağız', projeciler ise 'Yıkım yok, taşıma var' diye seslerini yükseltiyor. Son kararı yargı verecek.

29. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nin açılışında bir borazan öttü kıyamet koptu! Geçtiğimiz ekim ayında kapatılan Emek Sineması, yıkılacağının duyulmasıyla sinema dünyasının gündemine oturdu. Film festivalinin kaynaştırıcı ortamında saflar tutuldu ve 'Emek' mücadelesi, en son sansüre karşı çıkmak için 22 yıl önce Taksim'de yürüyen sinemacıların, salonlardan sokağa çıkmasına neden oldu. Talep net: 'Emek Sineması'nı yıktırmayacağız.'

Düş şatoları bir bir kapanıyor
Malum eskinin düş şatoları bir bir yok oluyor. Yeni trend AVM'ler içerisinde 'dağıtım tekellerinin' elinde bulunan ve daha çok ticari filmlerin gösterildiği 'konforlu' sinemalar açmak. Bu eğilim nedeniyle Türkiye'de son üç yılda, daha ziyade ticari olmayan filmlerin gösterildiği 37 sinema kapandı. Sinemanın kalbi Beyoğlu ise sinema salonu mezarlığına dönüştü, son olarak Alkazar Sineması kapısına kilit vurdu. Yıllarca bu dönüşümü üzülerek sessizce izleyen sinemaseverler, iş Emek Sineması'na gelince 'son kalenin' de ellerinden alınmasına karşı seslerini yükseltti. Üstelik Emek'in kamu malı olması (mülkiyet Sosyal Güvenlik Kurumu'na ait), birçok yönetmen ve sinemasever için Emek'in bir sinema okulu özelliği taşıması ve mimarisiyle, yaşanmışlığıyla kültürel değerinin bulunması yıkıma karşı çıkanların haklı nedenleriydi. Emek, yıkmak yerine, restore edilip aynen muhafaza edilemez miydi?

Emek zaten yıkılmak üzere
Beyoğlu Belediyesi yetkilileri ile Emek Sineması'nın yıkımını öngören projenin müellifi mimar Fatih Kesgün'e göre, Emek Sineması zaten yıkılmak üzere. Kesgün, Emek Sineması'nın bir sinema salonu olarak inşa edilmediğini ve yıllarca sinemaya yapılan mimari müdahaleler sonucu, taşıyıcı sistemin artık yapıyı taşıyamadığını belirtiyor. Ayrıca sinemanın çıkışının da problemli olduğu anlatıyor. Emek ile ilgili gerçek projenin kamuoyuna anlatılamadığını belirten ve olayın siyasileştirilmeye çalışıldığını söyleyen Kesgün "Benim siyasetle işim yok, mimarım. Burası 1990'larda Kamer İnşaat'a kiraya verilmiş. Restore edilmek için proje üretilmiş. Kabul edilmemiş. Şimdi uyarılar sonucu yeni bir proje hayata geçirilmek isteniyor. Yıkım değil, taşıma söz konusu," diyor. Beyoğlu Belediyesi yetkilileri de Beyoğlu'ndaki sinema salonu sıkıntısını bu projeyle aşmak istediklerini söylüyor. Proje hayata geçirilirse buraya inşa edilecek yapının en üst katının bir anlamda sinema merkezi olacağını belirtiyorlar. Emek'in sokakla ilişkisinin kesilmemesi için de sinemaya girişin İpek Sineması'ndan yapılacağını söylüyorlar.

Yıkmadan çözüm üretilebilir
Mimarlar Odası'ndan mimar Mücella Yapıcı ise öncelikle Emek Sineması'nın kamu malı olduğunu hatırlatıyor ve "Devletin birinci görevi kültür değerlerini korumaktır. Halkın verdiği Emlak Vergisi'nin yüzde 10'u bu tür kültür değerlerinin korunması için kesiliyor. Neden şimdiye kadar Emek Sineması korunmamış o zaman," diye soruyor. Emek'i yıkmadan da yüzlerce mimari çözüm üretilebileceğini söyleyen Yapıcı'ya göre amaç, Emek Sineması'nı kurtarmak değil, bir kültür varlığını ve hafızasını yok etmek. Yıkıma karşı olan yönetmenler de Yapıcı'nın bu sözlerine katılıyor. Durul Taylan "Emek, sinemacılar için bir ritüelin yapıldığı yerdi. Burayı yıkmak isteyenler bu ritüele göz dikiyor," diyor. Semih Kaplanoğlu ise uyarıyor: "Bu zihniyet yarın Ayasofya'nın ya da Sultanahmet'in bahçesine de AVM yapabilir." Mimar olan yönetmen Yeşim Ustaoğlu, Fatih Kesgün'ün projesini gördükten sonra "Emek'i 'taşıyacağız' diyorlar, ama bir mimar olarak bunun adının yıkım olduğunu söyleyebilirim," diyerek kavram kargaşası yaratılmak istendiğini belirtiyor. Bir başka mimar ve sinema yazarı Uğur Vardan ise "Mimari görgüde kendinden önceki yapıya ve çevre dokusuna saygı esastır. Yeni bir yapı ortaya koyarken varolan dokuya uygun tasarım geliştirilir. Görgü böyleyken Emek'in yıkılıp tekrar yapılması tasarlanmış. Ne mimari geleneklere, ne de modern koruma mantığına uymayan deli saçması bir çaba," diyor. Bu tartışmalara son noktayı yargı koyacak. Mimarlar Odası'nın, Emek'le ilgili projenin durdurulması için açtığı bir dava var. Dava sonuçlanana kadar sinemacılar ve Emekseverler 'Yıktırmayacağız', projeciler ise 'Yıkım yok, taşıma var' diye seslerini yükseltecek. Bakalım yargı nasıl bir karar verecek?

'Emek'in yıkım serüveni!
10 Ekim 2009: Beyoğlu Belediyesi'nin Emek Sineması'nın yıkımını öngören Yeşilçam Sokak Sürdürülebilir Kentsel Gelişim ve Yenileme Projesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul Yenileme Alanları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından onaylandı. Proje ortakları Sosyal Güvenlik Kurumu, Kültür Bakanlığı, Beyoğlu Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı olarak sunuldu. 24 Ekim 2009: Mars Entertaintment Emek Sineması'nın işletmesine talip olduğunu açıkladı. 26 Ekim 2009: Emek Sineması restore edileceği söylenerek kapatıldı. 25 Aralık 2009: Mimarlar Odası'ndan Mücella Yapıcı, Emek Sineması'nın yıkılmak istendiğini açıkladı. 29 Aralık 2009: Atilla Dorsay, Kültür Bakanı Ertuğrul Günay'la konuştuğunu ve bakanın kendisine 'Emek Sineması'na asla dokunulmayacak ve bu salon, nisan ayındaki festivale (İstanbul Film Festivali) yetişecek' dediğini yazdı. 9 Mart 2010: İstanbul Film Festivali yönetmeni Azize Tan, yetkilileri Emek Sineması'nın geleceğiyle ilgili kamuoyunu aydınlatmaya çağırdı. 11 Mart 2010: Beyoğlu Belediye Başkanı Demircan "Emek Sineması birebir restore edilecek. Emek'in yıkılması söz konusu değil," açıklaması yaptı. 12 Mart 2010: Mimarlar Odası Emek'in yıkımını öngören projenin iptali için Kültür Bakanlığı'na dava açtı. 2 Nisan 2010: İstanbul Kültür Sanat Varyetesi oluşumu Emek Sineması'nın yıkım kararını festivalin açılışında borazan çalarak protesto etti. Bu olay kitlesel Emek mücadelesinin başlangıcı oldu. 7 Nisan 2010: Kültür Bakanı Günay, sinema için "Köhnemiş, koltukları oturulmaz, perdelerine dokunulmaz, duvarları ellenmez... Bir kirlilik içerisinde idi,"açıklamasını yaptı. 12 Nisan 2010: Mimarlar Odası, yıkımla ilgili avan projesini kamuoyuna duyurdu. 14 Nisan 2010: İKSV bir toplantı düzenledi. Toplantıda 'yenileme planının' proje müellifi Mimyapı Mimarlık'tan mimar Fatih Kesgün ilk defa gerçek projeyi anlattı. Projenin Kamer İnşaat'a ait olduğu ortaya çıktı. 17 Nisan 2010: Yaklaşık 5 bin Emekseverler İstiklal Caddesi'nde bir yürüyüş düzenleyerek sinemanın yıkım kararına karşı çıktı. 22 Nisan 2010: İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, Emek Sineması'nın yıkımıyla ilgili projeyle ilgileri olmadığını açıkladı.

'Yıkmasınlar, restore etsinler'
Festival gelen ünlü sinemacılar Emek Sineması mücadelesini takip edip yıkım kararına tepki gösterdiler.

KLAUS MARIA BRANDAUEUR (Oyuncu): "Kurnazın biri çıkıp, elinizdeki dededen yadigâr, kıymetli bir hatırayı yeni ama sahte, kaba ve değersiz bir şeyle takas etmek istese ne yaparsanız? Bu da böyle bir şey! Geçmişinize sahip çıkmanız çok iyi."

TODD SOLONDZ (Yönetmen): "Mesele sadece bir sinema salonu değil. O sinemanın temsil ettikleri. O halde sonuna kadar itiraz edilmeli."

ANDERS REFN (Yönetmen, kurgucu): "Hayret, neden restore edilmiyor yıkılıp yenisi yapılıyor? Belediyenin görevi kültürel mirası korumak değil mi?"

JASMILA ZBANIC (Yönetmen): "Her yerde Emek'in konuşulması güzel sürpriz. Etrafımızdaki her şey yıkılıp geçmişle bağlantımız kesilirken birilerinin sesinin çıkması harika."

SAMUEL MAOZ (Yönetmen): "Ben de destekledim. Beyoğlu ve geçmişi herkesin dilindeyken, neden birileri göz göre göre bu binayı yıkmaya çalışır ki? Yıkmasınlar, restore etsinler bu kadar basit."

MARCO BECHIS (Yönetmen): "Herkesin direniş coşkusunu sürdürmesi şahane. Artık yetkililerin bu direnişi yok saymaması gerek. Kenti ve kültür değerlerini halkın isteğine ters şekilde yeniden inşa edemezsiniz.