Geçen ay Meksika'nın güneyindeki bir antik yerleşim merkezinde bulunan piramitte kazı çalışmaları yürüten arkeologlar sıralı dizilmiş büyük ve düz taşlara rastladılar. Buradaki çalışmalarının 2'nci yılında yapılan bu keşif bir mezar odasının duvarlarıydı. İçeride muhtemelen bir yönetici olan seçkin bir adam ile kurban edilmiş 2 insanın kemiklerini buldular. Mezar odasının çıkışındaki bölümde ise seçkin bir yetişkine ait başka bir iskelet bulundu. Kazıyı yürüten Utah'taki Brigham Young Üniversitesi'nden Arkeolog Bruce R. Bachand mezarda bulunan ve törenlerde kullanan kapların tasarımından iskeletlerin yaklaşık 2 bin 700 yıl önce gömüldüğünü belirledi. Bachand'a göre bu keşfin Mezoamerikan piramitlerinde daha önce bulunan törensel gömülerden yüzlerce yıl daha eski olabileceğini söylüyor. Bachand kazı alanından kendisiyle telefonla yapılan bir mülakatta, iki iskeletin "toplumun en üst mertebesindeki" kişilere ait olduğunu söyledi. Mezar odasındaki iskelet kırmızı boya ile kaplanmış ve yüzlerce yeşim taşı mücevheri ile süslenmiş. Dişler beyaz yeşim taşı ya da deniz kabuğu ile kaplanmış. Mezarın dışında bulunan ve muhtemelen bir kadına ait olan iskelet ise yeşim taşları, inci ve amberle süslenmiş, dişleri demir sülfür ile kaplanmış. Kurbanlara ait iskeletler ise bir yetişkin ve bir çocuğa ait. Onlar süslenmemiş ve ayinlerde sunulan hediyelerden yoksun bırakılmış. Meksika'nın ve Orta Amerika'nın kültürleri üzerine uzmanlaşmış antropologlar bulguların tam olarak ne anlama geldiğini değerlendirmek için erken olduğunu söylüyorlar. Ancak keşfin bölgedeki sosyal sınıflanma ve merkeziyetçi gelişmeler sonucu toplumların liderler arkasında birleşmesi açısından önemli bir antik çağ örneği olduğu konusunda Bachand'la aynı fikirdeler. Mezar odası 10 metrelik bir piramidin tepesine yakın bir bölgede bulundu. Antik kent Chiapa de Corzo ve alanın merkezindeki en yüksek yapı olan bu piramit, Chiapas eyaletinde Guetemala sınırından çok uzakta olmayan bölgede bulunuyor. Mezarın keşfi zor bir soruyu da gündeme taşıdı. Bu mezar kim tarafından yapılmıştı. M.Ö. 7'inci yüzyılda bölgede birkaç topluluk yaşıyordu. Bu topluluklar birbirleriyle bir etkileşim içindeydiler, seçkin tabakaları ittifaklar yapıyordu. Hatta aralarında evleniyordu. Anıtsal heykelleriyle ünlü Olmecler etkilerini Meksika Körfezi kıyısında yer alan merkezlerinden iç bölgelere kadar genişletip o zamanların baskın kültürünü oluşturdular. Güneyde Mayalar yeni yeni organize olmaya başlıyorlardı. Oaxaca bölgesinde Zapotecler oldukça gelişmiş bir kültür yaratıyorlardı. Ve Chiapas bugün olduğu gibi o zaman da Zoque dilini paylaşan halklara ev sahipliği yapıyordu. Bachand, mezardaki birçok el yapımı ürünün, Tabasco bölgesindeki Olmeclerin etkileyici La Venta kalıntılarında bulunanlara benzer veya tıpatıp kopyası olduğunu söylüyor. "Bu insanlar La Venta'dan mı geldiler? Yoksa onlar sadece Olmeclerle ilişki içinde olan yerel halklar mıydı? En önemli soru bu" diyor. Ancak defin işlemlerinin Olmec kültüründen farklı olduğunu söylüyor. Bazı çömlekler ve ayinsel pratiklerin özünde yerel unsular bulunuyor. Mezarın inşası bilinen birkaç tane Olmec mezarından farklı. Bir tarafta taştan bir duvar diğer taraflarda ise kilden duvarlar bulunuyor. Bugular konusunda Bachand'ın ilk yorumu, mezarı yapanların Olmec kültüründen geldiği yönünde. Karşılaştırma yapmak için La Venta bölgesinde ek araştırma yapılması gerektiğini düşünüyor. Ancak aynı zamanda bulguların özgün bir Zoque kültürünün oluşumunu da belgeleyebileceğini söylüyor. Daha sonra gelen erken Mesoamerikan geleneklerinin orijininde Olmec ya da Maya değil daha önce pek önem verilmemiş Zoque olabileceğini belirtiyor. New York'taki Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nden Antropolog Elsa M. Redmond, Bachand'ın uzun süredir unutulmuş bu kazı alanındaki çalışmalarını överken, mezar odasının dışında yatan kadının kimliğini merak ettiğini söylüyor. Eğer liderin eşiyse ki hediyelerin çokluğu bunu işaret ediyor, edebi istirahatında neden kocasının mezarının dışında bırakılmış.