Kubilay Kağan, Marco Polo'nun kentleri arasındaki - sanki farklı kentler değilmiş de kentsel elemanlarda bazı değişiklikler oluyormuş gibi gözlenen - benzerliği belirtmiş.

Binbir Gece Masalları'nın kentbilim versiyonunda Venedikli Polo'nun, Moğolistanlı Kağan'a imparatorluğunda gezdiği büyüleyici kentlerden keyifli hikayeler anlatıyor. Gerçekle kurgu arasında gidip gelen bu hikayeler, Italo Calvino'nun "Görünmez Kentler" kitabında toplandı. Polo'nun anlattığı her kent eşsiz ve tanımlayıcı bir özelliğe sahip. Ancak tüm bu kentlerin, vatan hasreti çeken bir Venediklinin, kendi vatanından yola çıkarak kurguladığı yerler olma ihtimali de var.

Hayali kentler, gerçeklerinin küçük parçalarından inşa edilirler: Fransız sanatçı Armelle Caron, "Tout bien rangé" adlı sanatsal çalışmasında buna benzer bir şeyler anlatıyor. Çalışma, biri şehrin gerçek haritasıyken, diğeri ise şehre ait yapı adalarının büyüklük ve şekillerine göre sıralandığı bir montaj kitini andıran harita çiftlerinden oluşuyor.

Haritalar arası dönüşüm süreci üç kısımdan oluşuyor. Yapısal çözümlenmesi yapılmış harita A, yapı adalarının şekil ve büyüklüklerine göre sınıflandırılması ve son olarak benzeyenlerinin sıralanmasıyla düzenlenen harita B. Sonuç bir sokak haritası olmaktan çok, bir sınıflandırma tablosu. Yani Mercator'dan çok Linné'ci bir yorum.

"Anagrammes graphiques de plans de villes" (kent planlarının grafik anagramı) olarak adlandırdığı çalışmasında Caron, kentleri mekansal bağlamlarından koparıyor. Yollar, nehirler, meydanlar ve parklar yok oluyor. Yapılı alanlar ve aralarında kalan yerler arasındaki doluluk-boşluk ilişkisi kayboluyor.

Kartografik kompakt haritalar, kağıt üzerinde her ne kadar bozuk ve kısmi olsalar da gerçek dünyanın kılavuzları olarak güvenilirler de. Fakat bunlar geçerliliğini yitirir. Kent artık eşlenmemiş halde. Peki şifresini çözebilmek hala mümkün mü? Burada geçen eşlenmemişlik, bir bilgi eksikliğine işaret etmekte: şehrin demonte edilmesi ve saklanması. Şifrenin çözülebilmesi ise saklı olan bir bilgi birikimini anlatmaktadır ki, o da demontaj sonunda elde edilen parçaların her birinin, kent yap-bozuna ait parçalar olduğudur.

Caron, projesi için birkaç küresel kent seçmiş. Daha sonra bunlara önde gelen birkaç Fransız kenti eklemiş ve son olarak küçük ve yeni bir kent olarak Florida'dan Tamarac'ı da çalışmasına katmış.

Berlin

Berlin'in yapılaşma örüntüsünü bu çalışmaya yansıtmak, sol üst çeyrek kısımda bulunan Tiergarten Parkı sayesinde oldukça kolay olmuş. Örüntüyü oluşturan yapı adaları, bir marangozun testereleri gibi sıraya dizilmişcesine düzenlenmiş.

İstanbul

İstanbul'un demontaj sonucu yok olan kavisli sokakları tepelik bir topoğrafyaya işaret ediyor. Eğer çalışmaya yansıtılan alanların ölçekleri aynı ise bu harita, İstanbul'un yapı adalarının Berlin'e göre daha küçük ve çok daha dikdörtgen olduğunu gösteriyor.

Manhattan, East River ve Brooklyn: New York dünyadaki en ikonik yapılaşma örüntülerinden birine sahip olmasıyla kolayca akılda kalabiliyor. Yapı adaları grid sisteme bağlı olarak oldukça dikdörtgen ve sınıflandırmada organik yapıdaki eski dünya kentleri ile karşılaştırıldığında fazla tek tip bir görüntü çiziyor.

Tamarac

Tamarac incelenen kentler arasında en alışılmadık olanı. Florida'da 1960'larda milyoner bir araç yıkama şirketi sahibi tarafından inşa edilen ve Car-a-Mat adlı şirketin adının tersten okunmasıyla ismini kazanan bir kent. Grid sistemin kullanılmasına rağmen her bir modülün içi, planlı bir banliyönün dönemeçleri ve kıvrımlarını gösteriyor. Bu da, soyutlanan haritaya yansıtılan çok sayıda 'L' formuna sahip yapı adalarında da okunabiliyor.

Paris

Paris ise, Ortaçağ'ın örümcek ağı tarzı sokak sisteminin empoze edildiği - sıkça gerçekleşen isyanları bastırmada avantaj sağlayacak kadar - geniş, 19. yy bulvarlar dizisi görünümünde. Bu çalışmada örüntüyü oluşturan birimlerin aşırı küçüklüğü, sağdaki haritaya minyatür yapı adalarının anlaşılmazlığı şeklinde yansıtılmış.

Le Havre

Adından da anlaşılabileceği gibi Le Havre bir liman kenti. Geniş liman alanları kentin güneyi ve merkezinin genel yapılaşma karakteristiğini ortaya koyar. Güney doğudaki görece büyük yapı adaları ise sağdaki haritada küçük yapı adalarının sıralanmasıyla oluşan monotonluğu kırıyor.

Montpellier

Montpellier haritaları son dönem çalışmaları gibi duruyor. Hem 'organik' versiyonu (haritanın sınırlarını çizen karenin içini oldukça güzel doldurarak), hem de 'soyut' versiyonu (küçük ve büyük yapı adalarının görsel anlamda keyif verici bir şekilde düzenlenmesi) Caron'un kenti sergileme sanatını başarıyla yaptığını gösteriyor.

Caron'un sergisinde bu çalışmalara, ziyaretçilerin yapı adalarını kendilerine göre düzenleyebilecekleri ahşap modelleri eşlik ediyor. Böylece sergi de örüntü haritaları ve manipülasyonları tekrar tekrar ortaya çıkıyor.