Başbakan Erdoğan, aylardır merakla beklenen 'çılgın proje'yi açıkladı. 'Kanal İstanbul' adı verilen proje ile İstanbul'a ikinci bir boğaz daha açılacak. Mevcut Boğaziçi tanker trafiği bu kanala yönlendirilecek. Etrafında yeni yerleşim alanları, köprüler ve yollar yapılacak. Cumhuriyet'in 100. yıldönümüne yetiştirilmesi hedeflenen proje, yeni prestij bölgeleri, dev bir havaalanı ve limanı da beraberinde getirecek.

Başbakan Tayyip Erdoğan, aylardır merakla beklenen 'çılgın proje'nin detaylarını kamuoyu ile paylaştı. Sadece İstanbul'un kaderini değil, Asya ile Avrupa'nın birleştiği noktada tarihin getirdiği yerleşik düzeni ve uluslararası ilişkileri etkileyecek dev projenin adı: 'Kanal İstanbul.' Erdoğan'ın, "Panama ve Süveyş kanallarıyla kıyas kabul etmeyecek, yüzyılın en büyük projelerinden biri için bugün kolları sıvıyoruz.'' diye anlattığı rüya proje ile Karadeniz'den Marmara'ya ikinci bir boğaz daha açılacak. Çatalca-Silivri bölgesinde yer alacak kanalla birlikte, İstanbul'un Avrupa yakası ikiye bölünecek. Böylece, kanalın İstanbul tarafı, Boğaz'a kadar büyük bir ada haline gelecek. Asya yakasının yanı sıra kanalın Trakya'da kalan bölümü de yarımada olacak. İstanbul Boğazı'nın mevcut trafik yükü bu kanala aktarılacak. Başbakan'ın, dün İstanbul Kongre Merkezi'nde simülasyon görüntüleri eşliğinde tanıttığı dev projenin sadece etüt çalışmaları 2 yıl sürecek. Kanal açılırken ağırlıklı olarak 'Hazine arazileri' kullanılacak. Mümkün olduğunca meskûn mahallere girilmeyecek. Kazıdan çıkarılacak topraklarla yeni bir liman ve havalimanı yapılacak. 2023'te kanalın etrafında yepyeni modern bir kent kurulmuş olacak.



Başbakan Erdoğan, dün İstanbul Kongre Merkezi'nde, "Türkiye Hazır Hedef 2023, İstanbul Hazır Hedef 2023" projesi olarak adlandırılan 'çılgın proje'yi, simülasyon görüntüleri eşliğinde tanıttı. Başbakan, Kanuni Sultan Süleyman döneminden beri hayali kurulduğu belirtilen proje için, "Panama Kanalı, Süveyş Kanalı, Yunanistan'da Corinth Kanalı ile kıyas dahi kabul etmeyecek, yüzyılın en büyük projelerinden biri için bugün kolları sıvıyoruz." nitelemesini yaptı. Kaynak noktasında da bir sıkıntı olmadığını söyledi. Projenin, tamamıyla milli kaynaklardan karşılanacağını belirten Başbakan, yaklaşık maliyetin belirlenmiş durumda olduğunu bildirdi. Erdoğan, projenin sadece Türkiye'yi değil bütün dünyayı etkileyeceğini savunarak, şunları söyledi: "Bu aynı zamanda bir enerji projesidir. Bu proje, bir ulaştırma projesidir. Bayındırlık, tarım, eğitim, istihdam projesidir. Bu proje bir şehircilik projesidir. Onun kadar da bir aile projesi, konut projesi, kültür projesi, bir turizm projesidir. En önemlisi de bu proje, bir çevre projesidir. İstanbul'u ve çevresini, tabiatı, denizi, su kaynaklarını yeşili, hayvan ve bitki yaşamını koruma projesidir." Projenin sadece etüt çalışmaları tahminen 2 yıl sürecek. Bu da kazmanın en erken 2 yıl sonra vurulacağı anlamına geliyor. Hedef, Cumhuriyet'in 100. kuruluş yıldönümü olan 2023'e yetiştirmek. Projede çok sayıda bilim adamı, sosyolog, biyolog ve uzman kişiler yer alacak. Sivil toplum örgütleri ve üniversitelerle koordineli yürütülecek. Ağırlıklı olarak 'Hazine arazileri' kullanılacak. Mümkün olduğunca meskûn mahallere girilmeyecek. Çalışmada, çevre üzerinde de hassasiyetle durulacak. Başbakan, ekolojik dengeyi gözeteceklerini ve biyo çeşitliliği muhafaza altına alacaklarını söyledi.

Proje, dünyada yankı uyandırdı



Öte yandan proje, dünyada da yankı uyandırdı. Associated Press (AP) haber ajansı, Erdoğan'ın 'Kanal İstanbul' açıklamasını abonelerine 'son dakika' olarak geçti. AP, "Türk Başbakanı, Türkiye'nin İstanbul Boğazı'nı by-pass edecek yeni bir kanalın inşa edileceğini söyledi." ifadelerine yer verdi. Haberde, İstanbul Boğazı'ndaki yoğun deniz trafiğine de atıf yapıldı. Associated France Press (AFP), "Başbakan: Türkiye İstanbul Boğazı'nı by-pass etmek için 150 metrelik bir su kanalı inşa etmeyi planlıyor." başlığını attı. Reuters haber ajansı da projeyi abonelerine duyurdu.

İngiliz yayın kuruluşu BBC, "Çılgın proje, İstanbul'a ikinci boğaz" ifadesini kullandı. Projenin en fazla yankılandığı ülkelerin başında, boğazlarla yakından ilgilenen Rusya geldi. Rusya devlet haber ajansı Ria Novosti gelişmeyi, "Türkiye Başbakanı İstanbul'a ikinci su kanalı planını açıkladı" başlığı ile duyurdu. Ria Novosti, Türkiye'nin inşa edeceği kanalın İstanbul boğazlarından gemi geçişini düzenleyen 1939 Montrö Anlaşması ile ilgili uluslararası anlaşmaların ihlali olup olmayacağı ile ilgili tartışmaların başladığına da dikkat çekti. Regnum haber ajansı, "Erdoğan'ın çılgın projesi" başlığı ile haberi verdi. RBK gazetesi ise internet sayfasında, boğazların ulaşım yükünü hafifletmek için İstanbul'a kanal yapılacağını yazdı. Lenta.ru haber portalı, "Türkiye boğazların dublesini yapacak" başlığını atarken, Komsomolskaya Pravda gazetesi de internet sayfasında yayımladığı haberde "İstanbul'da yeni körfez inşa edilecek" dedi. Ukrayna medyası da haberi, 'son dakika' şeklinde izleyicilere duyurdu. Çok sayıda haber sitesi, 'Kanal İstanbul' haberlerini, Rusça ve Ukraynaca dillerinde okurlarına "21. yüzyılın projesi" olarak duyurdu.

Boğaz'ın yük trafiği artık bu kanaldan akacak



Projenin önemli gerekçelerinden birisi, Boğaz trafiğini azaltmak ve Boğaz'daki tehlikeyi minimize etmek. Erdoğan, "Dünyadaki mevcut kanallardan dünyanın en büyük gemileri, 250-260 bin DW ton gemiler geçebiliyor ama bizim kanaldan 300 bin DW tonluk gemi geçebilecek. Kanal İstanbul'dan, günde 130 ile 160 arasında geminin geçmesini hedefliyoruz. İstanbul Boğazı'ndan günde ortalama 149 gemi geçtiği düşünüldüğünde kanalın gemi trafiğini yavaşlatmayacağını, tam tersine hızlandıracağını söyleyebiliriz." dedi. Arkasından, "Böylece Boğaz'ı İstanbul'a, Türkiye'ye yeniden kazandırıyoruz. Artık İstanbul Boğazı, tarihin ve geleceğin iç içe yaşayacağı, su sporlarının yapılacağı, kent içi ulaşımın kolaylaşacağı bir tabiat harikası olarak eski günlerine geri dönüyor.'' diye ekledi.

Hafriyatla, yeni bir liman ve havaalanı yapılacak



Kanalın inşası sırasında, milyonlarca metreküp hafriyat çıkarılacak. Kazıdan çıkarılacak topraklar, büyük bir liman ve havalimanının yapımında, sönmüş maden ocaklarının bir kısmının çevre düzenlemesinde, göl olarak kullanılan bazı alanların kapatılma noktasında değerlendirilecek. Bu havalimanı, Silivri'de olacak. Başbakan Erdoğan, "İstanbul'un en büyük havalimanını bu bölgede gerçekleştireceğiz. Hedefimiz yaklaşık 60 milyon/yıl kapasiteye sahip bir havalimanı." dedi. Ayrıca, "Kanal üzerine inşa edeceğimiz köprülerle kara ve denizyolu ulaşımı hiçbir kesintiye uğramayacak. Tam aksine bu köprüler de kanala ayrı bir güzellik ve cazibe katacak. Üçüncü köprü de bu kanalın üzerinden geçecek, üçüncü köprünün bağlantısı olan yollar geçecek." şeklinde bilgiler verdi.

Etrafında modern bir kent kurulacak
Başbakan Erdoğan, "Kanal sadece bir ulaşım projesi, enerji ve çevre projesi olarak görev yapmayacak, kanal çevresinde modern bir yaşam alanını da oluşturacağız. Kongre, festival, fuar merkezleriyle, otelleri, spor tesisleriyle Kanal İstanbul, yeni bir yaşam merkezinin de ortaya çıkmasını sağlayacak. İstanbul'un kentsel dönüşümü, kanal çevresinde gerçekleştireceğimiz projelerle devam edecek.'' şeklinde konuştu.

Depreme dayanıksız evlerde yaşayanlar, buraya taşınacak
Başbakan Erdoğan, "Kanal İstanbul'un Marmara'ya açıldığı yerde kurulacak şehri, önümüzdeki iki hafta içinde açıklayacağım. Bu şehir, yeni bir çekim alanı değil, aslında bu şehirle yoğunlaşmanın olduğu yerlere yeni bir teklif sunacağız. Vatandaşlarımıza diyeceğiz ki; 'Kardeşim, bak burası herhangi bir depremde gidebilir. Evleriniz hazır, size gelin şuralardan ev verelim.' Anadolu yakasında oturanlara Anadolu yakasında, Avrupa yakasında oturanlara Avrupa yakasında... Neyse bedeli onun karşılığında orada kendilerine yer vereceğiz. Ama 'Yok, ben burada oturmak istiyorum' diyenlere bir teklif daha götürüyoruz; 'Biz buraları yıkacağız, yıkmaya mecburuz, o zaman burada yapacağımız konutlardan size konut verelim ki bizim artık gözümüz arkada kalmasın.' Hedefimiz, bu iki yakada toplamda 2.5-3 milyonluk iki yeni şehir." dedi.

Tepkiler



Almazbek Atambayev (Kırgızistan Başbakanı):

Tayyip abi söylediğini yapar
Bana göre Tayyip abi, bir işe başlarsa bitirir o işi. Öyle bir adam. Bırakmaz yarı yolda. Türkiye'nin büyümesi bizi çok sevindiriyor. Türkiye ana vatandır. Kırgızistan ise ata vatan.

Mustafa Demir (Bayındırlık ve İskan Bakanı):

Büyük prestij katacak
Proje, her yönü ile olumlu etkiler. İstanbul'u, Türkiye'yi olumlu etkiler, müteahhitlik sektörünü olumlu etkiler. Bir defa çok prestijli bir proje. Tamamlandığında Türkiye'ye de çok büyük prestij katar. Hayırlı olsun. Ben çok daha detayını şu anda bilmediğim için daha fazla bir şey ifade etmem doğru değil.

Kadir Topbaş (İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı):

Maliyeti 10 milyar doları aşar
Maliyeti 10 milyar doların üzerinde bir rakam olabilir. İki yıllık etüt çalışmasının ardından, 8 yıllık bir imalat öngörülüyor. İstanbul'un riskleri de dikkate alındı. Kentteki deprem riskini de dikkate alacak bir proje çalışması olarak da değerlendirebiliriz. Bu proje, İstanbul'un geleceği.

Kemal Kılıçdaroğlu (CHP Genel Başkanı):

Çılgın adamlara ihtiyaç yok
Çılgın projeymiş... Bu memleketin çılgın adamlara değil, düşünen adamlara ihtiyacı var. Bu yeni bir proje mi? Osmanlı'dan bu tarafa düşünülen bir olay. Ama bizim projelerimizle AKP'nin projelerini kıyaslayın. Bizim projelerimizin özünde insan var. İnsanın mutluluğu var. Bir tek bile çocuğun yatağa aç girmeyeceği bir düzeni kurmak istiyoruz. Onların da 'yandaşlarımızı nasıl zengin ederim' diye projeleri var. Biz siyahla beyaz kadar farklı düşünüyoruz.

Cihan Paçacı (MHP Genel Sekreteri):

Fayda sağlayacak, destekleriz
İkinci bir boğaz ya da kanal geçişi, deniz trafiğini rahatlatır. Ancak bu projenin fizibilitesinin, maliyetinin iyi hesaplanmış olması gerekir. Kaldı ki Türkiye'nin sadece İstanbul değil, birçok yerinde çarpık yapılaşma var. Milletimize fayda sağlayacak, iyi hesaplanmış her projeyi destekleriz ve yapımı konusunda da desteğimizi veririz. Bu projeye çılgın demeyelim de deniz trafiği ve İstanbul'a fayda sağlayacak bir proje gibi görünüyor.

Canan Arıtman (CHP İzmir Milletvekili):

Bir CHP'li olarak takdir ettim
Erdoğan'ın İstanbul için açıkladığı projeyi, bir Cumhuriyet Halk Partili olarak alkışladım. Çok doğru ve iyi bir proje olduğu ve Türkiye'ye iyi bir ufuk verdiğini gördüğüm için alkışladım. İnanın çok takdir ettim.

Tayfun Kahraman (İstanbul Şehir Plancıları Odası Bşk.):

O bölge proje için uygun
Proje gerçek anlamda 'çılgın'. Proje, dünyayı ilgilendiriyor. Lozan'ı yeniden yazmak gerekiyor. Proje kapsamında yeni bir yerleşim alanı da oluşturulacak. Bu durumda proje, Silivri civarında olabilir. Güzergâh olarak Terkos ve Büyükçekmece aksı birleştirilebilir. Topografik olarak Hadımköy ve üstü böyle bir kanal geçişine imkân verir. Oradaki vadi bu anlamda bu proje için uygun gözüküyor.

Muhammet Saçma (Orman Mühendisleri Odası Bşk.):

Doğaya zararı en aza indirilmeli
Boğaz trafiğinin yükünün azaltılması noktasında genel çerçeveye bakıldığında doğru bir yaklaşım. Ancak öngörülen kanalla 300-350 hektar civarında orman yok olacak. Bizim önerimiz, Büyükçekmece'den Ormanlı köyü civarına uzanacak bir güzergâh. Bu güzergâhın hem maliyeti azaltacağını hem doğaya daha az zarar vereceğini düşünüyoruz.

Eyüp Muhcu (Mimarlar Odası Genel Başkanı):

Doğal kaynaklar yok olur
Silivri-Çatalca hattında kurulması öngörülen yeni kent ile birlikte nüfus artacak ve bu bölgenin bütün doğal kaynakları ile kültür varlıkları yok edilecek. Projeyle birinci sınıf tarım arazileri ile su kaynakları da yok olacak. Proje açıklanmadan önce bilimsel verilerin ortaya konulması gerekirdi.