Avrupa Birliği ülkeleri temsilcilerinden oluşan bir kurul, İstanbul'un 2010 yılında Avrupa'nın Kültür Başkentleri arasında yer alması için konseye öneride bulunmuş. Aynı yıl kültür başkenti ilan edilecekler arasında Macaristan'ın Peçö kenti ile Almanya'nın Essen ve Görlitz kentleri de var. Önerinin daha onaylanması gerekiyorsa da, şimdiye dek konseyin bu tür önerileri geri çevirdiği görülmemiş. Karar, 11 Nisan'da açıklanacak ve kasım ayında da kesinleşecekmiş.

Olay iki yönden önemli: Birincisi, AB'nin Türkiye'ye bakışının gerçekten değiştiği ya da değişmekte olduğudur. İkincisi, böyle bir etkenlik, Türkiye'nin AB ülkelerinde tanınmasına büyük ölçüde katkı sağlayacaktır.

Türkiye ile tam üyelik görüşmelerinin açılmasını sağlayan 3 Ekim kararlarında, taraflar arasında kültür ilişkilerinin geliştirilmesi gereğine de değiniliyordu. Olabilir ki, seçici kurul böyle bir girişimin, üye devletlerin kararda yansıtılan iradesine uygun olacağını düşünmüştür.

Bundan kaç yıl önce idi, şimdi çok iyi anımsamıyorum. Ankara, AB nezdinde girişimde bulunarak İstanbul'un Avrupa Kültür Başkenti olarak kabulünü istemişti. 1990'ların başında olsa gerek. Brüksel'de büyükelçi idim. Bana da Belçika nezdinde girişimde bulunmam yönergesi gönderilmişti. Dışişleri ve Kültür bakanları ile görüştüm. Girişimimi net bir dille geri çevirdiler: "Türkiye AB ülkesi değildir. Kültür başkenti yalnızca AB ülkeleri arasından seçilmektedir."

Demek, aradan geçen zamanda, köprülerin altından sular akmış. O tarihte, gümrük birliği henüz yürürlüğe girmemişti. Türkiye'nin Avrupalılığı bile tartışılıyordu. Tam üyelik görüşmelerinin açılıp açılmayacağı ise, gündemde bile değildi. Ülke ağır bir ekonomik kriz ve insan hakları ihlalleri içinde sonu gelmez bir sarmalın ortasında sürüklenip gidiyordu. Alınan karar bütün bunların atlatılıp Türkiye'nin düzlüğe çıktığını mı gösteriyor? O kadar iyimser olmayalım. Daha önümüzde ve hele yakın gelecekte, gene küçüklü büyüklü buhranların içine düşeceğimiz anlaşılıyor. Ama biz şimdi, İstanbul'un 2010 yılında Avrupa'nın Kültür Başkenti olabileceği umudunun sevincini yaşayalım. AB ile sorunlarımızı çözmeye yardımcı olmasa da, ilişkilerimizi renklendirecek, tarafları birbirine yaklaştıracak ve kuşkusuz, turizmi artıracaktır.

Bu arada bir noktayı anımsatmakta da yarar var: AB, ilk kez, kültür başkenti olma şansını bir aday ülkeye de açıyor. Avrupa Parlamentosu, bundan sonra seçimin yeniden yalnızca AB kentlerine indirgenmesine yönelik bir kararı kabul etmek üzere.

Daha önceki başvurumuz devlet kanalından geliyordu. Bu kez tasarımı hazırlayan, Nuri Çolakoğlu başkanlığında bir sivil toplum örgütü. AB seçici kurulunun İstanbul'u önermesinin nedeni, Avrupa boyutunun ön plana çıkarılması ile "Dört Elementin Kenti İstanbul" temalı sunumun çok beğenilmiş olması. Tasarımda dört element -toprak, hava, su ve ateş- çerçevesinde pek çok etkinlik yer alıyor.

Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu eski Eş Başkanı Daniel Cohn - Bendit, Avrupa Parlamentosu'nda Türkiye'nin Avrupa dışına itilmeye çalışıldığı bir oturumda, üyelere "ister isteyin ister istemeyin İstanbul, Avrupa'nın en büyük kentidir" demişti. Gerçekten İstanbul'un bir Avrupa kenti olduğu yadsınamaz; nüfusu nedeniyle, en büyük kenti olduğuna da kuşku yok.

Ama İstanbul, bakımsız mahalleleri, kötü ve sağlıksız yerleşim bölgeleri, yollarının bitmek tükenmek bilmeyen bakım çalışmaları, zaman zaman insanlarımızın kendilerini içinde buldukları kocaman çukurları, özellikle sıcak yaz günlerinde artan kokulardan geçilmeyen sokakları ile bir Avrupa kentine benziyor mu? Avrupa kentlerinin her yönüyle pırıl pırıl görüntüsünden ne denli uzaktayız. Şimdi anlaşılıyor ki, bu tasarı çerçevesinde, eski tarihi yapıtlar ortaya çıkarılıp onarılacak, yeni müzeler açılacak, çürük çarık binalar onarılacak ve yeni altyapı tesisleri yapılacak. Büyük gayret ve parasal kaynaklarla birlikte devletin de desteğini gerektiren bir iş.

Gönül istiyor ki, yabancılar bu kente yalnız doğal ve tarihi zenginlikleri için gelmesin, aynı zamanda düzenli, temiz, sağlıklı ve güvenli bir Avrupa kenti olduğu için de gelsinler.