Haberler

Afganistan'da Yeniden Yapılanma Sorunu

Tarih: 10 Mayıs 2006 Kaynak: A Times Yazan: William Fisher Çeviren: Sinem Çetintürk


Fotoğraf: sada-e-azadi.net

Savaş sonrasında Amerikalılar, Afganistan’da yeniden yapılanma sürecini başlattılar. Ancak bu yeniden yapılandırma projelerinin sonuçları başarıları yerine başarısızlıklarıyla gündemde.

“Mühendisler bugünlerde Afganistan’da kötü işler karşılığında iyi para kazanıyorlar.”

Yarı Afgan yarı Amerikalı gazeteci Fariba Nawa, Afganistan’daki bu süreci izlemek üzere ülkesine bir süreliğine geri dönüyor ve hazırladığı raporda ilginç sonuçları gözler önüne seriyor.

Raporda George W. Bush yönetiminin Afganistan’daki yeniden yapılanma çalışmalarını bir başarı öyküsü gibi göstererek oy toplamaya çalıştığı yorumu yapılıyor. Özellikle ihalelerin rekabete kapalı bir süreç ardından yönetimin ilişkide olduğu ve önceden Irak’ta benzer projeleri üstlenen inşaat ve yatırım firmalarına verildiği söyleniyor.

Bu şirketler aldıkları projelerle milyon Dolarları cepe indiriyor ancak karşılığında yaptıkları başarısız uygulamalarla insanları kızgına çeviriyorlar. Ayrıca Afganistanlı işçiler günde 5 Dolar kazanırken, yabancı yatırımcılar günde 1.000 Dolar’dan fazla kazanıyorlar.

Raporda başarısız projelere örnekler veriliyor; daha inşaatı tamamlanmadan çökmeye başlayan bir otoyol inşaatı, çatısı çöken bir okul, yine çökmelerin yaşandığı bir klinik binası ve çiftçilerin bile kullanmasına elverişli olmayan bir çiftlik.

Nawa, raporda ülkede çokça rastlanan başarısız uygulamalara yer veriyor. Raporda, Kabul kenti yakınlarında Qalai Qazi köyünde yer alan ve inşaatı Louis Berger isimli Amerikan şirketi tarafından yapılan yeni, parlak sarı rengiyle dikkat çeken sağlık kliniğine yer veriliyor. Bu klinik, Amerikan mühendislerinin yaptığı işleri özetleyen en çarpıcı uygulamalardan biri. Klinik toplam 81 ayrı kliniğin yönetim merkezini oluşturuyor. Sağlık binalarına ek olarak yollar, okullar ve diğer alt yapı sistemlerinin de proje kapsamında inşa edilmesine başlanıyor. Bu iş karşılığında Amerika’nın verdiği yardım paralarından şirket şimdiye kadar yaklaşık 665 milyon Dolar kazanıyor.

Ancak kliniğin tek problem ise bu “model” çökme sorunu. İlk önce tavan parçalar halinde düşmeye başlıyor. Sonra tesisat sistemi çalıştırıldığında sızıntılar olduğu gözleniyor. Dayanıksız metalden inşa edilen baca çatıda yangın çıkmasına neden oluyor. Lavabolardan suların sızmasına ek olarak tuvaletlerdeki lağım kokuları tüm kliniği sarıyor.

Amerika’nın yeniden yapılandırma çabaları arasında yasadışı haşhaş yetiştiriciliğini tamamen önlemeye yönelik olarak önemli kaynaklar ayrılmış. 120 milyon Dolar’dan fazla bir kaynak yasadışı haşhaş üreticilerinin alternatif ürünlere yönlendirilmesine için harcanmış.

Programın bir kısmında Parwan’daki çiftçilerin sebze üretimine yönlendirilmesi ve bu ürünlerin ülke ve çevredeki yerleşimlere pazarlanmasına yönelik çalışmalar yapılıyor. Önceden bezelye ve mercimek yetiştiren çiftçiler progma uygun olarak gibi yeşil sebze üretimi yapıyorlar. Ancak kar etmek yerine para kaybediyorlar çünkü sebzeler piyasa sürüldüğünde fiyatları düşürüyor ve ürünler pazarda programın öngördüğü ücrette satışı yapılamıyor.

Programın bir başka bölümünde ülkede çalışan işçilerin %80’ini oluşturan çiftçilerin gereksinim duyduğu sulama sisteminin geliştirilmesi, böylece yerel pazara kendi üretimlerini daha verimli bir şekilde sunulması, mahsul kaybının minimuma indirilmesi ve uluslararası pazara erişimin geliştirilmesi konuları da detaylı olarak ele alınıyordu.

Yüklenici firma bu hedefleri yerine getirmek için sunduğu çözüm sulama kanallarının inşasıydı. Ancak raporda haşhaşın çok az suya gereksinim duyduğu belirtiliyordu. Raporda belirtilen sonuç ise, afyon ve haşhaş üreticilerinin daha da fazla haşhaş üretmek amacıyla bu kanallardaki suları kullandıklarıydı.

Rapor aynı zamanda göre US’nin yapılanma girişimlerinin olumlu yönlerini gösterebilmek amacıyla birkaç PR şirketi kiraladığını ortaya koyuyordu. Bunlardan biri Bush yönetimiyle en yakın bağları Washington’dan Rendon Grubu’ydu. Pentagon, Rendon Şirketi’ne “Ülke ve Amerikan ordusu hakkında basında olumlu bir imaj yaratabilme” çalışmalarının bir parçası olarak 11 Eylül 2001 tarihinden bu güne yaklaşık 56 miyon Dolar para harcamıştı. Bu para karşılığında şirket, yabancı raporların takibini ve US ile ilgili makale ve haberleri basına yayacaktı.

Sonuç olarak rapor, Afganların ülkelerine gelen yatırımcılara karşı inançlarını kaybettiğini ortaya koyuyor. İnsanların gördüğü bir avuç dolusu yabancı şirketin sadece kendi çıkarlarını gözeterek yeniden yapılanma önceliklerini belirliyorlar.

Bu arada rapor, Afganistan’daki güvenlik durumunun giderek kötüleştiğini ve bunun doğrudan yeniden yapılanmayı tehdit ettiğini belirtiyor. Bazı tartışmaların en temel sonucu ise hayal kırıklığı ve uluslararası komitenin yardımlarda ülkenin yararını göz ettiğinden şüphe durması olarak özetleniyor.

Yeniden yapılandırma sürecinde yedek askerlerin en önemli kullanım alanı onlara daha çok kredi ve güç verebiliyorlar, seçilen yönetimi yıkmaya çalışmak ve Talibani’yi destekleyenlerin güç kazanmasına izin veriyorlar.

Ülkedeki en büyük yatırım, savaş bölgesindeki ilaç ticaretinin patlaması. Aslında bu durum teröre karşı savaşın yarattığı en büyük gerileme olarak sayılabilir. Yıllar süren savaşlar ardından huzura kavuştuklarını düşünen Afganlar için ise bu tam anlamıyla bir düş kırıklığı yaratıyor.

YorumlarYorum Sayısı: Henüz hiç yorum yapılmamışBütün yorumları forumda okuyun!
Bütün yorumları forumda okuyun!
Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.