Yurt dışında aldıkları işlerle Türkiye'nin göğsünü kabartan müteahhitler, teminat mektubu sıkıntısını aşmaya çalışıyor. Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası, Türk bankalarından verilen teminat mektuplarının birçok ülkede kabul görmediğini, yurt dışındaki bankalardan alınan teminat mektuplarında da yüksek komisyonun sorun olduğunu bildirdi. İnşaat sektörünün masaya yatırıldığı raporda, bankaların hızla yabancı ortaklar tarafından satın alınmasının da, sorunu daha da çözümsüz hale getireceği uyarısı yapıldı.

Yurt içi pazarın her geçen gün daha zor şartlar altında işler hale gelmesinin, Türk müteahhitlik firmalarını yurtdışı pazarlara yönelttiği belirtilen raporda, teminat mektubu sıkıntısının finansal krizlerden kaynaklandığı kaydedildi. Türkiye'nin halen riski yüksek olarak görüldüğü savunulurken, sıkıntı şöyle anlatıldı: 'Finansal krizler döneminde tüm sektörlerde olduğu gibi Türk bankacılık sektöründe de ciddi sıkıntı yaşanması ve bankalarımızın kredibilitelerinin düşmesi, çoğu özel bankanın fona devredilmesi, uluslararası normlara uyumsuzluk yurt dışında Türk bankalarından temin edilen mektupların kabul görmemesine neden olmuştur. Türk inşaat sanayicilerinin iş üstlendikleri Afganistan, Cezayir, Libya, Türkmenistan gibi gelişmekte olan ülkelerde dahi Türk bankalarının vermiş olduğu teminat mektupları tanınmamaktadır.'

Komisyon oranları yüksek
Raporda, yabancıların bankacılık sektöründe aktif hale geldiğine de dikkat çekilerek, 'Ülkemizde faaliyet gösteren bankaların hızla yabancı bankalar tarafından satın alınması ya da ortak olmaları, teminat mektubu temini sorununu kısa vadede daha da çözümsüz hale getirecektir' denildi.

Yurt dışındaki bankalardan alınan teminat mektuplarına ödenen yüksek komisyondan da dert yanıldı. Ayrıca, bankaların bilançolarında ayırdıkları karşılık oranının yüksekliği, yerel mahkemelerde alınan kararlarla yurt dışına verilen teminat mektuplarının nakde çevrilmesinin durdurulması gibi problemlerin çözülmesi, sektör faaliyetlerinin devlet tarafından desteklenmesi ve ortak bir mevzuat ve yönetim birliğinin sağlanması istendi.

Raporda, çözüm için şu öneriler yapıldı:
- Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan da katkı sağlanarak Teminat Mektubu Garanti Havuzu oluşturulmalı ve rakip ülkelerin yıllardır uyguladığı diğer sigorta ve garanti programları hayata geçirilmeli.

- Yurt dışında tanınan, itibar sahibi ve sermaye yeterliliğine sahip özel bankalar ve özellikle Ziraat Bankası, Halk Bankası veya Vakıfbank gibi kamu bankalarının birlikte hareket ederek inşaat sektörünün ihtiyaçlarına dönük teminat mektubu vermeleri sağlanmalıdır.

- Afganistan ve Irak gibi pazarlarda çalışan firmaların bankacılık işlemlerini yürütebilmeleri ve sorunların yerinde çözülebilmesi için Ziraat veya Halk Bankası'nın bu ülkelerde şube açmaları yerinde olur.

- Ayrıca, 'Yurt dışı Müteahhitlik Hizmetleri Rejimi' kararı bir an evvel uygulamaya geçirilmeli.

Rakamlar yüzleri güldürüyor
Verilere göre, Türk firmaları yurt dışında, 2002 yılında 1.2 milyar dolar, 2003'te 3.4 milyar dolar, 2004 yılında 5.8 milyar dolar, 2005 yılında da 9.3 milyar dolarlık iş aldı. Proje başına ortalama bedel daha önce yaklaşık 10 milyon dolar iken, bu rakam 30 milyon ABD dolarını aştı. Bu, daha büyük çaplı projelerin üstlenilmesi olarak yorumlandı. İrlanda'dan Pasifik Okyanusu'ndaki Sahalin Adaları'na; Gana'dan Hindistan'a kadar geniş bir coğrafyada iş üstlenen firmalar, sektörde 100 bin kişiye istihdam sağladı. 2007 yılı hedefi ise ilave 150 bin kişi.