Haydarpaşa “kentsel ve tarihi sit” olarak koruma altına alınıyor. Böylece, bir yıldan fazla süren “Haydarpaşa” tartışmasına da son nokta konuluyor.

Edinilen bilgiye göre, Haydarpaşa için, bu bölgeye bakan İstanbul 5 numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu, Türkiye’deki ilk büyük demiryolu tesisleri alanı olduğu için “tarihi sit” alanı olmasını uygun gördü. Bu karar üzerine, Haydarpaşa, Haydarpaşa olarak kalacak, dev gökdelenlerle dolmayacak, ticaret, turizm, kısacası rant projesine feda edilmeyecek. Eğer buraya bir düzenleme getirilmek istenirse, bölgenin kentsel ve tarihi sit alanı karakterinin gözetileceği ve yaşatılacağı projelerle birlikte Koruma Kurulu’ndan izin alınarak uygulama yapılabilecek.

Gökdelenler dikilecek, sahil kamuya kapatılacaktı
Geçen yıl, “Haydarpaşa’yı Manhattan”a dönüştürme projesi kapsamında Tarihi Haydarpaşa Garı ve çevresini yeniden yapılandırma projeleri ortaya atıldığında, yalnız Kadıköy’ün, İstanbul’un değil tüm Türkiye’nin gündeminde tepkiyle karşılanmıştı. Çalışmalar, AKP’in hükümet olmasının hemen ardından başlatılmış, 2004 yılında da projeler tamamlanmıştı. Türkiye Cumhuriyet, Devlet Demiryolları’nın gizliden gizliye yürüttüğü, Haydarpaşa Gar ve liman dönüşüm projesi, yaklaşık 1,3 milyon metrekareye yayılacak büyük bir projeye dönüşmüştü. Projeye göre; 340 bin metrekarelik deniz alanı doldurulacak, yap-işlet devret yönetmi ile de ihale edilecekti. Maliyeti 5 milyar Dolar olarak saptanan projeye göre, Manhattan’a dönüşecek alan içinde; yat limanı, yat klübü, cruies gemi limanı, 5 yıldızlı oteller, kongre merkezi, fuar alanları, ticaret alanları, alışveriş merkezleri, ofisler, konutlar vs. olacaktı. Kısaca, eğer bu proje hayata geçirilseydi korunması gereken Haydarpaşa Garı korunmadığı gibi, sahilleri de halka kapanacaktı.

Bu projeye göre, tüm Türkiye ile birlikte Kadıköy Belediyesi ve Kadıköy Kent Konseyi, dünya mimarlarının İstanbul’da yapılan kongresinde de hem Türkçe hem hem İngilizce bildiri dağıtmıştı. Bildiride şöyle deniliyordu: “On gündür mimarlık ve kent sorunlarını tartışacağımız kongremizde, doğal tarihi ve kültürel varlıklarının korunması, sürdürülebilir insan yerleşimlerinin sağlanması ve yaşanabilir bir dünya önerilirken: bizler Kadıköy Kent Konseyi olarak ‘Haydarpaşa Garı ve Çevresi’ni yağmalamak, tarihimizle birlikte sahip olduğumuz değerlerimizi yok etmek ve yaşam alanlarımızı kapatmak isteyenlere karşı mücadele ediyoruz.”

Kadıköy Kent Konseyi Haydarpaşa için mücadeleyi hiç bırakmadı, tüm Kadıköylüler de Kent Konseyi’nin arkasından gitti, destek verdi. Gazete Kadıkör olarak geçen yıl biz de Haydarpaşa için yapılan her eylemi ve gelen her haberi hiç aksatmadan sayfalarımıza taşıdık.

“Haydarpaşa Yasası” mimarları da kızdırmıştı
19 Temmuz 2005 günü Mimarlar Odası eski Genel Başkanı Oktay Ekinci de bir açıklama yapmıştı. Mimarlar Odası eski Genel Başkanı Oktay Ekinci, “Haydarpaşa Projesi için çıkartılan özel yasayla İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş’ın bile yetkisiz kılındığını” ileri sürerek “Topbaş’tan beklentimiz, yasaya iptal davası açmasıdır” demişti.

Oktay Ekinci, yaptığı yazılı açıklamada, “Haydarpaşa Yasası” olarak anılan ve 17 Eylül 2004 tarihinde başka bir düzenlemeye eklenen geçici madde ile yürürlüğe giren yasanın, Haydarpaşa Bölgesi’ndeki tüm imar, ruhsat ve proje onaylarının Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’na bağladığını savunarak, “Dünya mimarlarının İstanbul’un kaderini değiştirecek bir projede hükümeti tek yetkili kılan bu yasanın çağdışı olduğu yönünde karar aldığının” ifade etmişti. Ekinci, açıklamasında şu görüşlere yer vermişti: “Proje için İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir topbaş ile özel yasayla yetkisiz kılındı. Başbakan’dan beklentimiz, Dünya Mimarlık Kongresi’nde konuşmasını anımsayarak, dünya mimarlarının da karşı çıktığı bu yasayı geri çekmesidir. Topbaş’tan beklentimiz ise kendisini ve İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’ni devre dışına çıkartan yasaya iptal davası açmasıdır. Topbaş’ın ‘Proje tarihsel ve doğal dokuya uygun olacak’ şeklindeki sözleri dramatik. Kendisinin bu projede yasal yetkisi bulunmuyor. Bu projeyle sadece İstanbul değil, demokratik hukuk devleti olma kimliği de risk altında.”

Ekinci yazısında son olarak, başta Kadir Topbaş olmak üzere İstanbul’u temsil eden tüm kişi ve kurumları ellerinden alınan hakları savunmaya davet etmişti.

Haydarpaşa kuru bir bina değil
Arif Atılgan (TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Anadolu 1. Bölge Temsilciliği Yönetim Kurulu Başkanı)
Haydarpaşa, sit alanı olmalı. Kesinlikle tarihi ve kültürel bir sit alanı olması gerekiyor. Ben bu konu ile baştan beri ilgilenen insanım. Haydarpaşa alanının 5 yüzyıllık bir mazisi vardır. Osmanlı İstanbul’a geldiğinden itibaren Haydarpaşa Çayırı, Osmanlı süvarisinin talim yeri olarak kullanılmıştır. 1553’te Kanuni’nin Haydarpaşa isimli sadrazamı orada ev yaptırınca “Haydarpaşa’nın Bahçesi” diye anılmaya başlanmıştır. III. Selim ise resmen Haydarpaşa adını vermiştir. Haydarpaşa, Yeldeğirmeni’ni de kapsayan bir alanı içerir. Liman ihtiyacı doğunca 1899’da dalgakıran ve limanla ilgili binalar yapıldı. Abdülhamit ise Haydarpaşa Garı’nı yaptırmıştır. Haydarpaşa sadece silüet değeriyle anılmamalı. Haydarpaşa; Kadıköy’ün Üsküdar’ın özellikle Kadıköy’ün içine kültürüne işlemiştir. Haydarpaşa kuru bir bina değildir. Orada 5 yüzyıllık bir tarih vardır.

İstanbul’u koruyalım
Oktay Ekinci (Mimarlar Odası Eski Genel Başkanı)
“Haydarpaşa Yasası” olarak anılan ve 17 Eylül 2004 tarihinde başka bir düzenlemeyle eklenen geçici madde ile yürürlüğe giren yasa, Haydarpaşa Bölgesi’ndeki tüm imar, ruhsat ve proje onaylarını Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’na bağladı. Proje için İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş bile özel yasayla yetkisiz kılındı. Başbakan’dan beklentimiz, Dünya Mimarlık Kongresi’nde konuşmasını anımsayarak, dünya mimarlarının da karşı çıktığı bu yasayı geri çekmesidir.

Olumlu bir karar
Hülya Göksel (Dragos Doğayı Koruma Der. ve İsr. Çevre Kons. Duyarlı Kentliler Hareketi Üyesi)
Selimiye Kışlası ve Cami, Haydarpaşa Lisesi ve Kızkulesi gibi tarihi peyzajın önemli bir öğesi olan Haydarpaşa Garı’nın 5 Numaralı Koruma Kurulu tarafında sit olarak tescil edilmesini çok olumlu karşıladım. Sağduyunun ülke değerlerine sahip çıkması ve arkasında durmasını çok ilkeli bir davranış olaral niteliyorum. Bildiğiniz gibi öngörülen proje daha önce de 3 Numaralı Koruma Kurulu tarafından onaylanmamıştı. Hazırlanan planlara göre bölgeye getirilen nüfus ve yapı yoğunluğunun alt yapı yetersizliği nedeni ile tam bir trafik kaosu yaratacağına inanıyorum.