Venezüella’da, şimdilerde ateşli bir tartışma yaşanıyor. Tartışmalar, ülkenin geleceği, devrimin amaçları ve bunların nasıl gerçekleştirilebileceği konusunda. Bu tartışmalar sadece Başkanlık Sarayı’nın duvarları arkasında, parlamento binasında ya da televizyondaki açık oturumlarda değil, temel olarak sokakta gerçekleşiyor.
Geçen pazar günü, Caracas’ın merkezindeki bağımsızlık sembolü Simon Bolivar’ın mezarı başında 20 bin kişi, Venezuella’da ülke çapında herkesin bir konuta ulaşması için mücadele eden bir hareket olan Çatısızlar Ulusal Komitesi (Los Sin Techo)’nin Yurttaş Meclisi toplantısı için başkentte toplandı. Toplananlar arasında Los Sin Techo adı verilen sosyal hareketin bir parçası olan ülke çapında 8 bin 27 kuruluşun temsilcileri vardı. Bu yurttaş meclisleri yeni projelerin önerildiği, tartışıldığı ve benimsendiği yerler. Herkes yeni fikir getirebilir, yeni proje sunabilir ve hareketin geleceğini tartışabilir. Ele alınan her bir proje, kamuoyu önünde tartışılıyor ve geçen Pazar günü olduğu gibi el kaldırma yöntemiyle halk önünde oylanıyor. Katılım sonuçların etkisini arttırıyor.
Bu gösteriyi izledikten sonra Los Sin Techo’nun Caracas’taki merkezini ziyaret ettim. Caracas’ın işlek caddelerinden birindeki bu yıkık dökük bina pek dikkat çekmiyor.
Bu binayı tanımanın tek yolu önündeki uzun kuyruk ve binanın üzerinde asılı duran mavi, kırmızı ve altın renklerden oluşan Venezüella bayrağı oldu. Her ne kadar şimdi sessiz sakin duruyorsa da her zaman böyle değildi. 1999 yılında Hareket, binayı 20 yıldır kullanılmadığı ve son 60 yıldır vergileri yatırılmadığı, su ve elektrik faturaları ödenmediği gerekçesiyle işgal etti. Buna rağmen binanın eski sahipleriyle birlikte polis kuvvet kullanarak binayı geri alma girişiminde bulundu. Silahlı çatışmada her ne kadar polis püskürtüldüyse de, Hareket silahlarını ne olur ne olmaz düşüncesiyle saklıyor.
Beni kapıda, herkesin El Gato “O kedi” diye tanıdığı bir aktivist karşıladı ve etrafı gezdirdi. İçerde tek bir göz odada masalar var ve burada Komite üyeleri yaşam koşulları ve ev konusundaki talepleriyle ilgili bilgileri alıyorlar. Üst katlarda 280 aktivist çalışıyor. Hareket, geçen yıl ülke çapında 323 bin aileyi kapsayan bir sayımı gerçekleştirmiş ve en çok ihtiyacı olanlara ev vermiş. Beni gezdiren kişi, bu imkandan sadece Venezuella vatandaşlarının değil, özellikle Kolombiya, Peru ve Ekvador’dan gelen ve ihtiyacı olan göçmenlerin de yararlandığını söyledi.
1999 yılında Hareket, evleri işgal etmeye başladıktan sonra çok şey değişmiş. Herkesin barınma hakkı bulunduğunu öngören Bolivarcı Anayasa’nın kabulünden sonra kullanılmayan binalara el konulmasını öngören yasalar, el konulmayı kolaylaştırmış. Hareket şimdi yasal olarak kullanılmayan binalara el koyuyor, Gerçi yerel yöneticiler, polis ve bina sahiplerinden gelen karşı koymalar nedeniyle ‘el koymalarda’ hala bir mücadele yaşanıyor,
Yaşam ve çalışma alanlarının yanı sıra binada kooperatifler de bulunuyor. İnsanların barınma ihtiyaçlarının yanı sıra başka gereksinimleri de bulunduğu gerçeğinden yola çıkan Hareket, gelir ve iş alanları da yaratmaya çalışıyor.
Kooperatif’lerden elde edilen gelirin tamamı işçilere veriliyor ve yeni gelir kaynakları elde etmek için yeni kooperatifler için fon yaratılıyor. Bu kooperatifler, pişirme yağından akü’ye kadar her şeyi üretiyorlar.
Ürettikleri temizlik malzemeleri, Mercal adı verilen devlet denetimindeki ev eşyası ve yiyecek satan toptancı mağazasında satılıyor. Bu mağazalarda fiyat fiyat kontrolü var. Kooperatiflerde restoranlar da var. Bu kooperatiflerde üretilen giyecekler Caracas sokaklarında satılan giyeceklerin yüzde 20’sini oluşturuyor.
Kooperatif restoranını geziyorum ve binanın ikinci katında Los Sin Techo’nun sözcülüğünden önce Güney Amerika çapında beş devrimde de eski bir gerilla olarak görev yapmış Maximo tarafından karşılanıyorum. Bana, Los Sin Techo'’un ana amacının şimdi artık değiştiğini ve ihtiyacı olanlara ev sağlamak için binaları işgal etmekten, silahları bırakarak hükümetle işbirliği yaparak ihtiyacı olanlara barınak sağlamaya dönüştüğünü söylüyor. Bana, bunun devrimin özgün nitelendiğinden kaynaklandığını, herşeyin halk tarafından planlanıp uygulanmasından kaynaklandığını anlatıyor.
Başkan Chavez’in halkla kendine özgü bir bağlantısı var. Halk, ona bağlı, çünkü onlara “güç” vermiş. Başkan Chavez’in de halka bağlılığı var çünkü 2002 yılında darbeyle devrilip tutuklandıktan sonra halk onu serbest bıraktırmış ve seçilmiş iktidarına yeniden kavuşmasını sağlamış.
Maximo’ya göre, hükümet ve halk arasındaki bu ilişki, katılımın, hükümetin esas işlevi olduğunu gösteriyor. Ona göre katılım, halkın kullanmayı tercih ettiği bir hak olmaktan çok devrime inanan herkes için bir zorunluluk.