Gittiğim kentlerde tarihle ilgilenmemek elimde değil. Her şeyin nihai açıklamasının tarihte olduğuna inanan bir kişi olarak, öncelikle bu kentleri bu hale getirmiş olan tarihin arkasına düşerim.
Böyle bir merakınız varsa, Roma gibi bir kent bulmanız kolay değil. Dün gene Palatine'de, Capitoline'de dolanıyordum, ağzım bir karış açık, neye bakacağımı şaşarak. Bu yıkıntıların, zamanında nasıl şeyler olduğunu hayal etmek müthiş! Tabii böyle resimler falan da var, ama onları hiçbir zaman zihnimde yarattığım imgeler gibi etkili bulmadım.
Avrupa'da pek çok kentin bir 'getto'su vardır. Roma'nın da varmış! Kaç kere geldim gittim, bunu bilmiyordum. Bu sefer öğrendim, gidip gördüm de.
İşte, Roma farkı. Avrupa'nın bu kentlerinde Yahudilere bu 'getto' hayatını yaşatanlar bildiğimiz Hıristiyan Avrupalılardır. Oysa Roma'daki bu getto Hıristiyan dininin de baskı altında olduğu çağlarda kurulmuş. Tabii sonradan bunlar değişmiş. Roma, Hıristiyanların Papa'sının oturduğu kent haline gelmiş. Getto bu çağlarda da hayatına devam etmiş. Papalık özellikle istemiş devam etmesini, çünkü orada yaşayan Yahudileri göstererek, Hıristiyan olmamanın ne feci bir şey olduğunu daha iyi anlatabildiğine inanıyormuş.
Lafı uzattım, sorun gettoyu anlatmak değil, sorun, Roma'da tarihin başka pek çok yerdekinden farklı olduğunun bir tane örneğini daha vermek.
Tarih, dediğim gibi, çok önemli, hele benim gibi bir meraklısı için bir kentin en ilginç yanı. Ama şüphesiz ki her şey tarihle başlayıp bitmiyor. Doğa var, tarih de zaten onun içinde oluşuyor. Roma bence bu bakımdan da talihi yaver gitmiş kentlerden. Denize sahip olmasa da bir nehri var. Nehirler her zaman şehirlere yakışır. Roma, ayrıca, 'yedi tepeli' kentlerden biri. İniş yokuş da şehirlere yakışır, çünkü monotonlaşmaya imkân tanımaz.
Bunlara bir de Akdeniz ikliminin sağladıklarını eklemek gerekiyor. Bahçeler, ağaçlı yollar, olağanüstü güzel tarihi evlerin orta yerinde pırıl pırıl bir begonvil.
Dolayısıyla Roma'da doğa da çok güzel.
Bu iki etkene, bir de, bugün yaşayan insanları ve onların yaşayış tarzını eklemek gerekiyor.
Bütün İtalya'da, ama sanırım öncelikle Roma'da sere serpe bir hayat tarzı vardır. Büyük kentlerde her türlü insan bulunur elbette. Burada da, motosikletinin susturucusunu özellikle çıkarmış ve ışığın kırmızısını, yeşilini takmadan giden o mahlûkatın çok sayıda örneğini bulursunuz. Daha da, türlü türlü muzır insan tiplerini görürsünüz. Ama bunların hepsine rağmen, hepsinin ötesinde, 'İtalyan usulü' dediğimiz o tarzı belirleyen, bu Akdenizli tempoyu kuran, dünyanın başka yerlerinde pek rastlayamayacağınız o nitelik var burada. Güler yüzlü, mizah duygusunu kaybetmeyen bir üslup. Şiddetten kaçan, sakınan bir kültür. İnsan zaafını tanıyan ve onaylamasa da hoşgörüyü esirgemeyen bir ahlak. Bunları sevdiğim için Roma'yı da çok seviyorum.