Süreyya Paşa Konser ve Opera Binası Kadıköy, Bahariye Caddesi’nde Süreyya İlmen Paşa tarafından 1923–1926 yılları arasında giriş kısmı Paris'in Champs-Elysee, iç kısmı ise klasik Alman tiyatrolarından etkilenerek yaptırıldı, 6 Mart 1927'de açıldı. Sahne yapısı, gösteri sanatları için tamamlanamadığından yapı genelde sinema olarak kullanıldı. 1930 yılında Broadway Melodisi ile ilk sesli film gösterildi,1936 yılında da bugünkü garaj olan yere yazlık bölümü açıldı. Kadıköy'ün en eski salonlarından biri olan Süreyya Sineması, özellikle fuayesi ve ana salonu ile benzeri yapılardan farklılık göstermektedir. Ana salonun tavanlarında ve kornişlerinde tümüyle Batı üslubuyla ressam Naci Kalmukoğlu (Ivanoviç Kalmukov) tarafından yapılan freskolar yer almaktadır. Salonun her iki katında da localar bulunmaktadır. Ana salona ilaveten bir de balo salonu yapılmıştır. Binanın ön cephesinde düşeyde pencereleri ayıran ve cephe boyunca devam eden Korint başlıklı, dörtgen kesitli plastrlar arasındaki heykeller ve masklar ile çatı parapetinin ortasındaki elips alınlığın her iki yanındaki kadın heykelleri, heykeltıraş İhsan Özsoy tarafından yapılmıştır. İç mekânda ise fuayeden salona geçilen kapının her iki yanında üst kattaki balkon ve localara çıkan merdivenler yer almaktadır. Mülkiyeti Süreyya Paşa Vakfı'na ait olan binanın işletme geliri 1950 yılında Darüşşafaka Cemiyeti'ne verilmiştir. Cemiyet’te son zamanlarda bilardo salonu, cep sineması, iki konfeksiyon mağazası ki biri eski balo salonunu triko atölyesi olarak kullanan kiracılarını çıkartarak yapıyı restore etmek şartıyla 49 yıllığına Kadıköy Belediyesi’ne kiralamıştır. Vakfın bağış şartlarına göre kültür hizmetine tahsis edilmesi gereken bu tarihsel mimarlık eseri böylece karakterini bozucu, imalat ve fiziki tecavüzlerden temizlenerek, İstanbul ve Kadıköy için benzersiz bir konser ve opera salonunun kazanılmasını sağlamıştır. Esasen, binanın kurucusu olan Süreyya İlmen de, binayı "Kadıköylüler'in tiyatro ihtiyacını gidermek’’ amacıyla yaptırdığını belirtmiş ve Süreyya Paşa Anıları’nda da sahnenin iç donanımının tamamlanamadığını, dışında boş bırakılan iki tarafa oyuncu odaları, eğitim salonları, atölye ve depolar yapılacağını söylemiştir. Bu ifade yapının günümüzdeki kullanım prensiplerini belirleme açısından yol gösterici bir belgedir. Süreyya Paşa Konser ve Opera Binası Kadıköy’de yokluğu hissedilen ve özlenen, üstün nitelikli evrensel müzik, senfonik eser ve opera repertuarının seçkin örneklerinin temsil ve icrasına imkan veren, Kadıköy’ün sanat hayatına kimlik kazandıracak bir eserdir.
Binanın kullanım esasları genel, belirsiz ve yaygın olarak tekrarlanan ‘‘Kültür Merkezi’’ kavramına ve değerini zedeleyecek bir anlayışa bırakılmadan, orijinal mimari yapısal özelliklerinin ortaya çıkarılmasını sağlayan bir Restorasyon Projesi ile, Süreyya Paşa Konser ve Opera Binasına dönüştürülmesi ve yapılış amacına uygun kullanımı sağlanmıştır.
Giriş holü ve fuaye eklentilerinden temizlenerek açılmış, orijinal haline dönüştürülmüştür. Mevcut sahne yapısı koruma kurulundan gerekli izinler alınarak, Süreyya Paşa’nın anılarında bahsettiği ancak gerçekleştiremediği gibi, sahne alanının her iki yanına ek bölümler eklenmiş ve bir Mozart Operası sergilenebilecek kadar büyütülmüştür. Sahne yapısının altına inşaa edilen iki katta kulis, sanatçı odaları ve teknik odalar yerleştirilmiştir. Hiç olmayan yetmiş kişilik bir orkestra çukuru düzenlenmiştir. İki katlı triko atölyesine çevrilmiş olan balo salonu tamamen boşaltılarak orijinal mekanına kavuşturulmuştur. Zamanında kullanım amacına göre kapatılmış olan fuayeden balo salonuna çıkan ana merdivenler restore edilerek açılmıştır. Konser salonunun formu ve locaları akustik için yeterli biçimlenmeyi sağlamakla birlikte, loca içleri kumaş ile galeri önleri de yivli alçı panellerle kaplanmıştır. Ana salonun tavanlarında ve duvarındaki freskolar yetkili uzman kişilerce restore edilmiştir. Zamanla yıpranmış ve değişime uğramış, eksik bırakılmış kapı ve pencereler özgün haliyle yenilenmiştir. İç mekan aydınlatması, tasarımları binada kullanılan eski logonun geliştirilmesiyle yapılan avizelerle yapılmıştır. Salondaki sıralı akkor flamanlı lambalar ile dış cephe aydınlatması LED sistemi ile sağlanmıştır.
Yapı strüktürü bugünkü deprem yönetmeliğine uygun hale getirilmiştir. Mevcut tekil temeller radyegeneral temel ile bütünleştirilerek bodrum katta yan perdeler ile iç kolonlara gömlekleme yapılmıştır. Üst yapı içinde dış cephe ve ana salon arasındaki taşıyıcı sistem olan kolon ve kiriş çerçeveleri her iki yönde simetrik perdelere çevrilmiştir. Yapıya bünyesinde hiç olmayan havalandırma sistemi, bodrum kat ve çatı arası boşlukları kullanılarak ve dört köşedeki loca boşluklarından yararlanarak geçirilen şaftlarla eski esere zarar vermeden yapılmıştır. Çatı yükünü hafifletmek için kiremit çatı kaplaması metal çatı kaplaması ile değiştirilmiştir. Daha önceden kapalı olan fuayeden dışarı çıkış terası da açılarak aslına döndürülmüştür. Bahariye Caddesi bina önü kaldırımları ve basamakları beyaz blok mermerle kaplanmıştır.
Kadıköy’lülere ve İstanbul’lulara yüksek sanatın örneklerini sunmak için bu mimari anıt en güzel bir mekân olacaktır.
Cafer Bozkurt
Süreyya Paşa Konser ve Opera Binası
Bütün yorumları forumda okuyun!Bütün yorumları forumda okuyun!