9'uncu Uluslararası İstanbul Bienali'nin küratörlerinden Vasıf Kortun yurtdışından yaklaşık 5 bin ziyaretçi beklediklerini söylüyor. Kortun "Bienallerin şehre getirisi o kadar büyük ki bunu ne Formula 1'le ne de başka bir şeyle karşılaştırabilirsiniz" diyor. Charles Esche ise "Biz İstanbulluları düşündük. İçinde yaşadıkları şehri ve farkında olmadıkları hikayeleri görmelerini istedik" diye konuşuyor.
Bienale yalnızca haftalar kaldı. 16 Eylül'de başlayacak olan ve İstanbul Kültür Sanat Vakfı'nın düzenlediği 9'uncu Uluslararası İstanbul Bienali bu yıl birkaç ana bina yerine şehrin çeşitli yerlerine ve bilhassa da Galata bölgesine yayıldı. Yaklaşık 53 sanatçının işlerinin sergileneceği mekanlar, Şişhane'deki Deniz Palas, Tünel'de bulunan Bilsar binası, Tophane'deki Tütün Deposu, Bankalar Caddesi'ndeki eski Garanti Bankası'nın altı katlı binası, İstiklal Caddesi'ndeki Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi ve Deva Çıkmazı'nda bulunan Garibaldi binası ile 5 no.'lu Antrepo'dan oluşuyor.
Bienalin bu yılki küratörleri Hollandalı Charles Esche ve Vasıf Kortun. İki küratör "Sanatçıların bazılarını İstanbul'da ağırlayarak, burada işler üretmelerini istedik. Bienalde İstanbul'da, İstanbul için ve İstanbul'a göre üretilen işler var" diyor.
Bienalin başlığı neden İstanbul?
Vasıf Kortun: Charles'la uzun zamandır odağında İstanbul olan bir sergi yapmayı düşünüyorduk. Charles bienali alıp beni de davet edince, proje ateşlenmiş oldu. İstanbul bölgesine, çevresine karşı sorumlulukları olan bir şehir. Bir merkezin sorunlarıyla, sıkıntılarıyla ayrıca geçmişi ve geleceğiyle dünyaya ne sunduğu önemli. Zaten bienal de daha çok İstanbul'un dünyaya sunduğuyla ilgili. Geçmişi veya bu zamanı yakalamasıyla ilgili değil.
Charles Esche: Dünyada çok sayıda bienal yapılıyor. Ama ister Venedik'te, ister Sao Paulo'da olsun hepsi giderek aynılaşıyor. Oysa elimizde çok önemli bir malzeme var; şehir! O zaman niçin bu ana malzemeyi kullanmıyoruz, ortaya koymuyoruz?
9'uncu Uluslararası İstanbul Bienali'ni diğerlerinden ayıran özellik bu mu?
Vasıf K.: Evet, şehrin malzemesiyle, sunduğuyla başlaması. Yoksa birbirine benzeyen projelerden biri olacaktı.
Tarihi mekanlardan niçin kaçındınız?
Vasıf K.: Tarihi mekanlar İstanbulluların gitmediği veya turist olarak gittiği yerler. Ayrıca bugünün sanatı o mekanlara uygulanamaz. Sanat artık mekanlara değil, insanlara doğru yapılıyor. Sergiyi ne Osmanlı ne de Bizans algılamasına bırakmak istedik. Seçtiğimiz işler orada işleyemezdi.
Charles E.: İstanbul'un derinliklerine inmek istedik. Osmanlı ve Bizans mirasları fazla yüzeyde. Oysa İstanbul, Avrupa'nın en büyük şehri ve tarihten çok daha fazlası var. Biraz kazımaya başlayınca, milyonlarca insan hikayesi ve farklı yaşamlarla karşılaşıyorsunuz. Ayrıca bu sergi turistler için değil. Biz İstanbulluları düşündük; yaşadıkları şehri, farkında olmadıkları hikayeleri görmelerini istedik.
"Bazı sanatçıların işleri daha tamamlanmadan satıldı"
Bienalde kalıcı projeler olacak mı?
Vasıf K.: İşlerin yüzde 50'sinden fazlası bizim ısmarladığımız, yeni üretilen projeler. Bunların kalıcı olması bekleniyor. Bunun için koleksiyonculardan da destek bekliyoruz. Zaten bazı sanatçıların işleri baştan satıldı. Silke Otto-Knapp'ın burada yaptığı işler satılmıştı. Paulina Olowska'nın işlerinin rezervleri var.
Beklentileriniz neler bu bienalden?
Vasıf K.: Ciddi bir kalabalık geliyor. Yurtdışından 5 bin kişi bekliyoruz Bunun üçte biri uluslararası basın. Bienallerin şehre getirisi o kadar büyük ki, ne Formula 1'le ne de başka bir şeyle karşılaştırabilirsiniz. Bu İstanbul'un ve Türkiye'nin en önemli kültür faaliyeti.
"Niçin New York'ta bienal yapılmıyor?"
Bienallerin önemi nedir?
Vasıf K.: Gelişmekte olan yerel sanat ortamını hızlandırmak, dünyayla tanıştırmak adına çok yararlı bir şey. Ayrıca bienaller kentleri aklamak için de kullanılır.
Charles E.: Ben bazen bienalleri devletin ve özel kişilerin sanata yatırım yapmaması için bahane olarak görüyorum. İki yılda bir bienaliniz varsa, yılın her gününü sanata ayırmamak için gerekçeniz doğuyor. Bienal niçin New York'ta değil de İstanbul'da yapılıyor? Bu ilginç bir denge!
İstanbul Bienali dünya sanat çevresince nasıl algılanıyor?
Charles E.: Önemi gittikçe artıyor. Yalnız diğer bienallerle karşılaştırınca İstanbul en düşük bütçeli bienal. Devlet yeterli parayı vermiyor. İstanbul büyüyen sanat ve bienal sektöründe yerini belirginleştirmek istiyorsa, bunun çözülmesi gerek.
Vasıf K.: Örneğin Kore'nin üçüncü büyük şehri olan Kwangju'daki bienalin bütçesi İstanbul'un 10 misliydi. Sadece devletin verdiği para bile İstanbul bienalinin üç katıydı. Yine de, ilk kez devletten öncesine göre daha çok destek gördük. Bir uyanma, zihin değişikliği var ve artması gerekiyor.