|
Harflerin Üç Boyutlu Dünyası
Takenobu Igarashi, "UCLA Asya Gösteri
Sanatları Enstitüsü"
Garanti Galeri'de sergilenen "Yazıyapı: Mimari İmge Olarak
Tipografi" Sergisi'nin küratörü, Dr. Andres Janser bir konferans vermek
üzere İstanbul'daydı. 15 Mart 2004 tarihinde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Oditoryumu'nda Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Grafik Bölümü'nün
katkılarıyla gerçekleşen konferansta Janser, yazıyapıyı yani harflerin
iki boyuttan üç boyuta dönüşen dünyalarını anlattı.
Janser, Zürih Tasarım Müzesi Afiş Koleksiyonu'ndan, sinema ve müzik dünyasından
derlediği örneklerle yazının mimari ile olan ilişkisini dinleyicilere
aktardı. Gösterdiği ilk örnek, yazının mimariye en çok girdiği film
olarak sunduğu 1959 tarihli Alfred Hitchcock imzalı North by Northwest
filmiydi. Filmin girişinde yapılan çalışmayı üç aşamalı geçiş olarak
özetledi. Bu geçiş, binanın çizgisel olarak görülen cephesi, cepheye
entegre metin ve en son filmin gerçekliğiydi. İkinci olarak gösterdiği
Desperate Measures isimli filmde de yazının üç aşamalı geçişi söz
konusuydu. Diğer filmden ayrılan yanı, yazıların hareket ediyor olması,
yalnızca hareket etmekle kalmayıp geçtikleri yüzeylerin şekline uyuyor
olmasıydı.
En son örnek ise bir video klipti. 1999 yılında Alex Gopher'e ait The
Child adlı şarkıya çekilen klipte yazı diğer iki filme göre daha fazla ön
plana çıkıyordu. Yazılar, binaları, köprüleri, araçları, insanları
onların şekline bürünmeden taxi ya da people yazarak ifade ediyordu. Diğerlerinden
farklılaşan yanı seslerin ayırd ediciliğiydi.
Janser sunumunda, afişlere geçtiğinde kullanılan anlatım şekillerini,
ikonlar, dolaylı anlatım ve semboller -alfabenin keyfi olarak kullanımı- ile
ifade edilen eserler olmak üzere üç başlık altında topladı.
Mimari ikonların taklitlerinin yapılmasının kolay olduğunu belirten
Janser buna örnek olarak Ivan Chermayeff, "Guggenheim
Müzesi-Salı Akşamları Ücretsiz", "Whitney
Amerikan Sanatı Müzesi-Salı Akşamları Ücretsiz" eserlerini örnek
olarak gösterdi.
Dolaylı anlatımda da mimari imgeler kullanıldığını on sene önce şehir
planı kullanılırken günümüzde daha fazla eğretileme yönteminin seçildiğini
belirtti. 2000 yılına ait Mirco Ilic, "Uluslararası"
isimli çalışması buna iyi bir örnekti.
Yazıyapı çalışmalarının zorluklarına da değinen Janser, fotoğrafın
gerçekçiliği ile yazının çok zor bir araya geldiğini, bu aşamada grafik
anlatımın daha kolay olduğunu, fakat bunun günümüzde bilgisayar programlarıyla
daha da kolaylaştığını söyledi.
Janser'in aktardığı bir diğer zorluk, sembolik yazı ile ikonografik
insanın bir araya getirilmesiydi. Bu yüzden insan figürünün afişlerde sık
kullanılmadığını, kullanıldığı birkaç örnek olarak Viktor
Vsevolodovic Savcenko'nun, "Pravda-İşçilerin
Platformudur-Lenin", Paul Otto Althaus'un, "Havagazı-Ev
Kadınının Sadık Yardımcısı" eserlerini verdi.
Janser konuşmasının sonunda önemli olanın dilin anlam yapısı ile görsel
işaretin yapısının bağdaştırılması olduğunu vurguladı. Konuklar tarafında
ilgiyle izlenen konferansta anlatılan afişleri merak edenler için sergi 20
Mart'a kadar Garanti Galeri'de gezilebiliyor. O tarihe kadar gidemeyecekler için
sergi sanal olarak "Yazıyapı Mimari İmge Olarak Tipografi" dosyasında.
Arkitera
|
