Enerjide yol haritasını belirleyen
YPK kararı
Yüksek Planlama Kurulu (YPK) enerji sektörünün yol
haritasını belirleyen kararı imzaladı. Resmi gazetede yayımlanmayacak bu
YPK Kararında, elektrik enerjisi sektörü reformu, özelleştirmesi ve bunun için
belirlenen takvim yeralıyor.
Geçtiğimiz hafta sonunda Abant'ta yapılan toplantıda da parça parça
tartışılan, YPK Kararında yeralan bazı unsurları özetleyelim.
Elektrik enerjisi sektörü reformu ve özelleştirmelerden beklenen temel
faydalar:
Elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının etkin ve verimli bir şekilde
işletilmesi suretiyle maliyetlerin düşürülmesi
Elektrik enerjisi arz güvenliğinin sağlanması ve arz kalitesinin artırılması
Dağıtım sektöründeki teknik kayıpların OECD ülkeleri ortalamalarına
indirilmesi ve kaçakların önlenmesi
Gerekli yenileme ve genişleme yatırımlarının kamu tüzel kişilerine
herhangi bir yükümlülük getirilmeden özel sektörce yapılabilmesinin sağlanması
Elektrik enerjisi üretimi ve ticari faaliyetlerinde oluşacak rekabet
yoluyla ve hizmet kalitesinin düzenlenmesiyle sağlanan faydanın tüketicilere
yansıtılmasıdır.
Özelleştirme sürecinde uygulanacak ilkelerin de yeraldığı YPK kararında
özelleştirmeye hazırlık çalışmaları detaylarıyla belirtiliyor. Türkiye
genelinde 21 dağıtım bölgesi oluşturulmasını öngören YPK kararında dağıtım
bölgelerinin özelleştirilmesinde uyulacak kurallar ise şöyle belirleniyor:
Lisans süresi 49 yıl olarak uygulanacak.
Birden fazla yılda oluşan tarife dönemleri için, ilk tarife uygulama dönemi
5 yıl olacak.
İlk tarife uygulama dönemine ilişkin tarifeler ve hizmet kalitesi
hedeflerine ilişkin hususlar özelleştirme öncesi belirlenmiş olacak.
Dağıtım bölgelerinde bulunan, serbest olmayan tüketiciler için tahmin
edilen yük talebinin en az yüzde 85'ine karşılık gelen miktarda elektrik
enerjisi alımı sözleşmesi yapılacak.
İhale dökümanları ilk tarife uygulama dönemi için belirlenmiş gelir
gereksinimi ve onaylanmış tarife kapsamında düzenlemeye ilişkin olarak aşağıdaki
asgari koşulları içerecek ve değerlendirme teklif edilen bedel üzerinden
yapılacaktır:
Hedefler ve cezaları da kapsayan ayrıntılı hizmet kalitesi yükümlülükleri
Önceden belirlenmiş kayıp-kaçak azaltma programı
Gerekli yatırımlara ilişkin ayrıntılar
Tarife gözden geçirmelerinde uygulanacak metodoloji
Serbest olmayan tüketicilere sadece dağıtım şirketleri satış yapacaktır
Serbest tüketici limiti 2009 yılı başına kadar 7,8 GW-saat olarak sabit
kalacaktır.
Belirlenecek bir takvim dahilinde 2009 yılı başından itibaren arz güvenliği
dikkate alınmak suretiyle piyasaya açıklık oranının 2011 yılına kadar yüzde
100 oranına ulaştırılması hedefi çerçevesinde serbest tüketici limitleri
indirilecektir. Görüldüğü gibi sektörde tam serbesti 2011 yılına kalırken,
dağıtım özelleştirmesi için de ayrıntılı bir takvim YPK kararında
yeralıyor. Özelleştirmelerin 2006 yılı sonuna tamamlanması öngörülüyor.
Üretim varlıkları grup halinde satılacak
YPK kararında üretim varlıklarının yeniden yapılandırılması ve
gruplandırma yoluyla özelleştirilmeleri öngörülüyor. DSİ tarafından inşa
edilmiş, işletmeye alınmış ve alınacak hidroelektrik üretim tesislerinin
enerji üretimi ile ilgili kısımlarının ve bunların ayrılmaz parçaları
olan taşınmazlarının, gerçek maliyetler dikkate alınarak 2004 Mayıs ayına
kadar DSİ'ye, herhangi bir bedel ödenmeksizin EÜAŞ'a devrinin sağlanması
öngörülüyor.
Özelleştirilecek üretim tesislerinin belirlenmesinde ve gruplandırılmasında
‘piyasada hakim güç oluşturulmaması’ ve ‘mali açıdan güçlülük’
temel kriterler olarak alınacak.
Piyasa uygulaması, geçiş dönemi uygulamalarının da detaylarıyla yeraldığı
YPK kararıyla geçiş dönemi sözleşmelerinde uyulacak esaslar da
belirleniyor. Talep projeksiyonu ve arz güvenliği başlığı altında öngörülen
konulardan biri de; ‘üretim kapasite projeksiyonunda esas alınan talep
tahminlerinin güvenilir şekilde yeniden belirlenmesi için ETKB, DPT, Hazine
ve EPDK’nın katılımlarıyla yapılacak çalışmaların 30 Nisan 2004
tarihine kadar tamamlanması' Arz kapasitesini artırmak ve risk yönetimini güçlendirmek
için yapılacaklar da ayrıca sıralanıyor.
Dünya Bankası kamu bankalarını bekliyor
Dünya Bankası ile üzerinde uzun zamandır çalışılan ‘Elektrik
enerjisi sektörü reformu ve özelleştirme stratejisi belgesi’ Hükümet
tarafından YPK kararı yapılıp, bağlayıcı hale getirildi. Dünya Bankası'nın
bu kararla birlikte, yarım kalmış daha önceki kredinin yaklaşık 375 milyon
dolarlık son dilimini serbest bırakması bekleniyor.
Dünya Bankası'yla yapılan müzakerelerde sıra, şimdi kamu bankalarına
geldi. 900 milyon dolarlık yeni kredinin biran önce dizayn edilebilmesi ve
kullandırılabilmesi için Dünya Bankası, kamu bankaları reformu konusunda
acele ediyor. IMF'in bu konuyu tümüyle Dünya Bankası'na devrettiği gözlenirken,yapısal
tedbirlerin devamı açısından bu husus büyük önem taşıyor.
Kamu bankaları ve Vakıfbank için Dünya Bankası ve IMF uzun zamandır
ekonomi yönetiminden bir eylem planı istiyor. Kamu bankalarında başlatılan
reformun geriye gitmesi, kamu bankalarının yeniden büyüyüp, sübvansiyonlu
kredi kullanımına başlamasından büyük kaygı duyan IMF ve Banka, Ankara'da
kurulan ortak komite yoluyla geçen kez geldiğinde birçok öneri sundu.
Dünya Bankası'nın 2 Mart’ta bu önerilere son şeklini verip hükümete
bir mektup gönderdiği ve hükümetten bu konuda acil yanıt beklediğini
belirttiğini öğrendik. Yetkililer, Hükümetten beklenen yanıtın acil olduğunu
belirterek, Nisan ayında bu yanıtın beklendiğini, bu yanıtın hemen ardından
Dünya Bankası'ndan yeni bir Heyetin gelip detayları tartışacağı
kaydediliyor.
Hürriyet - Erdal Sağlam
|