'Kız Kulesi'nin imajı bitmiş'
İstanbul 3. İdare Mahkemesi, Kız Kulesi'nin restorasyon projesine onay
veren 3 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun (KTVKK) kararını
iptal etti. Mahkeme, İstanbul'un simgesi olarak nitelediği Kız Kulesi'nde,
restorasyon projesinin bilimsel olmadığını, işlevinin değiştirildiğini
ve yapılanların kulenin tarihsel, kültürel ve estetik değerlerinin önüne
geçtiğini vurguladı. Mahkeme, tarihi eserlerin korunmasına yönelik misal
oluşturacak 4 sayfalık kararında, restorasyonda iç mekanlarda, yeniden
kullanım gayesiyle malzeme ve yapım tekniği değişikliklerinin gerçekleştirildiğine
işaret etti. Mahkeme, kararında "Yeni işleve ilişkin tercihlerin Kız
Kulesi'nin tarihsel, kültürel ve estetik değerlerin önüne geçtiği bir
anlayışın hakim olduğu bir uygulama" yapıldığını belirtti.
Hantal olmuş
Kız Kulesi'nin şehir içi, kıtalararası, uluslararası deniz yollarında bir
"nirengi noktası" olduğuna dikkat çekilen kararda, "Kız
Kulesi, kentlinin ortaklaşa belleğinde, hakkında efsaneler üretilen, görsel
açıdan dışsal nitelikleri estetik, zarif ve hoş duygular uyandıran beyaz
boyalı deniz feneri olarak yer etmiş; İstanbul'u simgeleyen bir yapı olarak
bugüne gelmiştir" ifadesine yer verildi. Restorasyon sonrası Kız
Kulesi'nin bu imajını kaybettiği, dönüşüme uğrayarak bir sur veya kale
parçası niteliğine büründüğü anlatılan kararda, eskiden kıyıdan
belirgin biçimde ayrılan kulenin artık kıyının bir uzantısı gibi göründüğü
belirtilerek şöyle denildi:
"Belleklerde yer eden İstanbul kent imajının olumsuz etkilendiği ve
değişime uğradığı, üzerinde yerleştiği kayalıklardan oluşan adanın
doğal görünümü, ada yüzeyinin betonlaşarak yaklaşık 600 metrekare büyütülmesi
sonucu kayalıkların yok olduğu, deprem sonrası çevresine uygulanan çelik
kuşaklamayla onarım öncesindeki estetik, zarif görünümünü olumsuz yönde
etkileyerek hantal görünüm almasına sebep olduğu, bayrak direği, beden
duvarları ve çatının yükseltilmesiyle binanın parça parça algılanarak
siluetini olumsuz etkilediği belirlendi." Mahkeme kararına dayanak oluşturan
bilirkişi raporunda ise restorasyonda "danışma kurulu" gerekliliğine
dikkat çekildi, anlatılan hatalar sebebiyle "3 No'lu KTVKK'nin Kız
Kulesi restorasyonuna izin veren kararı, kulenin tarihsel ve kültürel
boyutunu olumsuz etkilediği ve kanunun kurula verdiği koruma gayesine uygun
olmadığı kanaatine varılmıştır" denildi.
Dünya mirası
Davayı açan Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi
Sami Yılmaztürk, kararın, Kız Kulesi'nin eski hale getirilmesi manasına
geldiğini söyledi. Yılmaztürk, "Çünkü Kız Kulesi, anıt niteliği
olan bir simge. Dünya mirasına geçmiş bir anıt, ticari bir meta değil. Özel
mülkiyetten alınıp ticari bir meta olmaktan çıkarılarak Türkiye'ye, dünyaya
kazandırılması lazım. Dünya mirası olarak korunmaya alınmalı" dedi.
2500 yaşında
Yapımı M.Ö. 341 yılına uzanan Kız Kulesi, 49 seneliğine Hamoğlu Turizm
şirketine kiraya verildi. 1998'de başlayan restorasyon çalışmaları sırasında
Mimarlar Odası ile şirket arasında karşılıklı iddialar ortaya atıldı.
Dava sürerken inşaatı biten Kız Kulesi, bugün gündüzleri kafeterya,
geceleri ise restoran olarak işletiliyor. Hamoğlu Turizm şirketi, Kız
Kulesi'nin bu hale getirebilmek için 3 milyon dolar harcadığını açıkladı.
Türkiye
|