Zeugma'ya İstanbul
yolu açıldı
Çevrecilerin ve sivil toplum örgütlerinin karşı çıktığı
"Zeugma mozaiklerinin taşınması ve sergilenmesi" konusundaki tartışmaya,
mahkeme son noktayı koydu. Mahkeme, Zeugma mozaiklerinin taşınması ve
sergilenmesi konusunda tek yetkilinin Kültür Bakanlığı olduğunu hükme bağladı.
Böylece, Zeugma mozaiklerinin NATO Zirvesi'nde sergilenmesinin de önü açılmış
oldu.
Gaziantep 1. Asliye Hukuk Mahkemesi, Zeugma Platformu ile sivil toplum kuruluşlarının
Zeugma mozaiklerine müdahalenin önlenmesiyle ilgili olarak açtığı davada,
mozaikler üzerindeki ihtiyati tedbir kararının kaldırılmasına karar verdi.
Zeugma mozaiklerinin, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından İstanbul'da
yapılacak olan NATO Zirvesi sırasında Topkapı Müzesi'nde sergilenmesi amacıyla
götürülmek istenmesi nedeniyle, Gaziantep'te oluşturulan Zeugma Platformu ve
çeşitli sivil toplum örgütlerinin, eserlere müdahalenin önlenmesiyle
ilgili açtığı duruşmaya, tarafların avukatlarının yanı sıra sivil
toplum kuruluşlarının temsilcileri katıldı. Arkeolog Roberto Nardi'nin
avukatları Figen Peri ve Ebru Gümüşburun, davanın görev yönünden reddine
karar verilmesini istediler.
Kültür ve Turizm İl Müdür Vekili Mehmet Aykanat da Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nü
temsilen mahkemeye geldiğini, husumetin kendisine değil, Bakanlığa yöneltilmesini
isteyerek davanın reddini talep etti.
Gaziantep Arkeoloji Müzesi Müdürü Hamza Güllüce ise paketlemesi yapılan
ve hakkında tedbir kararı verilen kültür varlıklarıyla ilgili eserlerin
kendisine yediemin olarak teslim edildiğini söyledi. Daha sonra Gaziantep 1.
Asliye Hukuk Mahkemesi'nin, yaklaşık 2,5 ay kapalı olan Zeugma mozaiklerinin
bulunduğu Arkeoloji Müzesi'nin açılmasına vesandıklarda bekletilen
mozaiklerin tekrar teşhir yerlerine konulmasınakarar verdiğini hatırlatan Güllüce,
''Bu eserlerden bir kısmını, sergilenmek üzere açtık. Ancak paketlemelerde
yanlış işlem olduğunu gördüm. Yetkili kişilerin huzurunda diğer
paketlerin açılmasını talep ediyorum'' diye konuştu.
Davacı vekillerinden Mete Sayın ise kültür ve tabiat varlıklarınınkorunmasıyla
ilgili kanunun 20. ve 6. maddesinde, kültür varlıklarınınnasıl bir işleme
göre veya nerede sergileneceğinin açıkça belirtildiğini ifade ederek, şöyle
konuştu:
''Kanun hükümlerine uymayan ve üst makamlardan verilen bir emir olsa dahi,
ilgili memurların bunu uygulamaması gerekir. Kaldı ki ortada usulen verilmiş
yasal bir karar da yoktur. Usulsüz işlemler yapılmaktadır. Davaya bakmaya,
mahkemeniz görevlidir. Anayasa'nın 137.maddesi de bu şekilde usulsüz ve
kanunsuz işlem yapanların sorumlu olacağını öngörmüştür. Tüm talep ve
isteklerimiz ile beyanlarımız dikkate alınarak, davamızın kabulü yönünde
karar verilmesini talep ediyoruz.''
''Davacıların temsil yetkileri yok''
Hakim Yakup Şafak, tarafları dinledikten sonra, gerekçelerini de açıklayarak,
ihtiyati tedbir kararının kaldırılmasına karar verdi.
Kararda, 2863 Sayılı Kanun kapsamında olan menkul veya gayrimenkulniteliğindeki
kültür eserlerinin bulundukları yerden yurtiçi veya başka yerlere taşınıp
taşınamayacağı konusunda karar verme yetkisinin,genel yetkili mahkeme olan
Asliye Hukuk Mahkemesi'nde olduğu belirtildi.
2863 Sayılı Kanun'un 5. maddesinde, kanun kapsamındaki kültür varlıklarının
devlet malı olduğunun açıkça belirtildiği ifade edilen kararda, şunlar
kaydedildi:
''Devlet organlarının her haliyle bu konuda görevde olmasına, hukuk
devleti olan Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde ve mahkemelerinde
kimsenin dayanağı ve kanun olmayan ya da yetki verilmeyen bir konuda devlet adına
veya ilgili kuruluş adına yetki kullanamayacağına, bu nedenle özellikle
davacı durumundaki kuruluşların ve şahısların bu davada, davacı olarak
temsil yetkilerinin bulunmamasına karar verilmiştir.''
''Yurtdışında dahi teşhiri, açık kanun hükmü...''
Kararda, aynı kanunun 24. maddesinin de menkul niteliğindeki kültür varlıkları
ve eserlerinin teşhir ve taşınmasıyla ilgili konuları kapsadığı, bu
eserlerin gerektiğinde yurtdışında dahi teşhir edilmesinin, açık bir
kanun hükmü olduğu vurgulanan kararda, mozaik veheykellerin, Birecik
Vadisi'nden kazı sırasında bulunup müze merkezinetaşındığı ve bu
haliyle de menkul bir kültür varlığı olduğu dikkate alındığında, esas
olaylarda uygulanması gereken maddenin 24. madde olduğu görüşüne yer
verildi.
Hakim Şafak, taşıma ve teşhir konusunda yetkili makamın devlet adına Kültür
ve Turizm Bakanlığı olduğunu, ''uzmana ambalajlatma ya dasigorta için
tespit yapılması'' gibi işlemlerin de başlatıldığını belirterek, davanın
reddedilmesi ve 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin tedbir kararının hemen kaldırılması
yönünde karar verdi.
Davanın gelişimi
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gaziantep'teki sivil toplum kuruluşları
arasındaki anlaşmazlık, Zeugma mozaiklerinin kapısı kilitli bir salonda
korumaya alınması ve eserlerin İstanbul'da yapılacak NATO Zirvesi'ne katılacak
yabancı konuklar için Topkapı Müzesi'nde sergileneceğine ilişkin haberler
üzerine başladı. Zeugma mozaiklerinin bir başka ile götürülmesine karşı
çıkan sivil toplum kuruluşları temsilcileri güçbirliği yaparak Zeugma
Platformu'nu oluşturdu.
Platform, eserlerin İstanbul'a taşınmak üzere sandıklara yerleştirildiği
11 Mart'ta, taşınmaz eserlerin naklinin suç olduğu iddiasıyla Nöbetçi
Asliye Hukuk Mahkemesi'ne başvurarak ihtiyati tedbir kararı aldırdı.
Platform, mozaiklere müdahalenin önlenmesi amacıyla Gaziantep 1. Asliye Hukuk
Mahkemesi'nde dava açmıştı.
Gaziantep 1. Asliye Hukuk Mahkemesi, 12 Mayıs 2004 tarihinde, yaklaşık 2,5
aydır kapalı olan Zeugma mozaiklerinin yer aldığı arkeoloji müzesinin açılmasına
ve sandıklarda bekletilen mozaiklerin tekrar teşhir yerlerine konulmasına
karar vermişti.
Hürriyet
|