02 Haziran 2004 Çarşamba
Ana Sayfa > Haberler

'Çerçöp' deyip de geçme

Dev kentin, çöpü de büyük oluyor. İstanbul günde 10 bin ton çöp üretiyor. Bir bölümü özel yöntemlerle toprağa gömülüyor, bir kısmı kompost ve geri dönüşüm tesisleriyle gübre, bir kısmı elektrik oluyor. Çöpten otogaz üretilmesi için de çalışılıyor.

Neler var, neler...
İlçe belediyelerinin çöp kamyonları, her gün 10 bin ton atık topluyor. Bu çöpün yüzde 42.97'si geri dönüşümü mümkün olan organik maddeler. Geri kalanını oluşturanlar ise şöyle: Naylon yüzde 9.37, çocuk bezi yüzde 8.46, kâğıt yüzde 7.76, cam yüzde 6.2, metal yüzde 5.8, tekstil yüzde 5.3, plastik yüzde 4.8, kül ve diğerleri yüzde 9.28.

Katı atıkların taşınması ve bertaraf edilmesi Büyükşehir Belediyesi iştiraki olan İstanbul Çevre Koruma ve Atık Maddeleri Değerlendirme A.Ş.'nin (İSTAÇ) görevi. Toplanan organik atıklar ve evsel çöpler, Avrupa yakasında Şişli, Yenibosna ve Halkalı, Anadolu yakasında da Aydınlı, Hekimbaşı ve Küçükbakkalköy'deki çöp aktarma merkezlerine götürülüyor. Burada sıkıştırılan çöpler, depolama alanları ve geri dönüşüm merkezlerine taşınıyor. Bu taşıma için özel kamyonlar günde 400 sefer yapıyor.

Yeşillendiriliyor
Geri dönüşümü mümkün olmayan atıklar, Kemerburgaz ve Karakiraz Köyü yakınlarındaki düzenli depolama alanlarına götürülüyor. Bu alanlar özel maddelerle kaplanıyor. Çöp sızıntı suyu toplama boruları ve gaz toplama bacaları yerleştiriliyor. Dozerle düzleştirilerek, sıkıştırılan çöplerin üzeri bitki yetiştirmeye uygun toprakla kaplanıyor, daha sonra da yeşillendiriliyor.

Organik atıklar ise Kemerburgaz'daki kompost geri kazanım tesisine götürülüyor. Buraya her gün 1000 ton atık geliyor. İşçiler, atıkların içindeki kâğıt, plastik, metal gibi maddeleri ayırıyor. Toprak ve kül gibi maddeler de eleniyor.

Geri kalan organik atık, fermantasyon ünitesine gönderiliyor. Sekiz fermantasyon ünitesinde sekiz haftalık işlem sonunda ortaya bir çeşit gübre olan kompost çıkıyor. Her gün 150 ton kompost üretiliyor. Bu kompost park ve bahçelerde besleyici olarak kullanılıyor. Büyükşehir Belediyesi, daha önce yılda 20 trilyon harcadığı kompost alımı için artık para vermiyor.

Bedava enerji
1995'te kapatılan Kemerburgaz çöplüğü ise şu an elektrik santralı gibi. Toprak altındaki metan gazı, borularla taşındığı tesiste elektrik enerjisine dönüştürülüyor. Burada, şu an 15 yıl boyunca 10 bin konutun enerji ihtiyacını karşılayacak kadar elektrik üretiliyor. Kemerburgaz'daki İSTAÇ tesislerinin elektrik ihtiyacı da buradan karşılanıyor. İSTAÇ'ın hedefi, başka iki çöp depolama alanında da metan gazından elektrik üreterek, 300 bin konutun 15 yıl boyunca enerji ihtiyacını karşılayabilmek.

İSTAÇ, tıbbi atıkları 1995'ten beri ayrı topluyor. Özel araçlarla 174 hastaneden her gün toplanan 23 ton tıbbi atık, Kemerburgaz'daki Tıbbi Atık Yakma Merkezi'nde yüksek ısıda yakılarak yok ediliyor.

'Halk henüz bilinçli değil'
İSTAÇ, son 10 yılda çöpün geri dönüşümünü sağlamak için çalışmalar yapıyor. Ancak kesin çözüm olan çöpün kaynağında ayrıştırılması için halkta gerekli bilinç oluşmuş değil. İnsanlar, çöplerini ayrıştırarak atmıyor.

İstanbulluların cam ve şişeleri atması için kentin dört bir yanına kurulan 'cam kumbaraları' ve 'atık pil kutuları' da çözüm olmadı. Bir çöp konteynırı büyüklüğündeki cam kumbaralarının bazıları çalındı, bazıları da yakıldı. Kullanılabilir durumdaki cam kumbaralardan ise normal çöpler çıkıyor. Atık pil kullanılması için koyulan 3 bin 500 çöp kutusu da sigara izmaritleriyle dolduruluyor.

İSTAÇ Genel Müdürü Abdülalim Karabıyık, çöpün geri kazanımı konusunda çök önemli çalışmalara imza attıklarını belirtti. Karabıyık, şunları söyledi: "Çöpü kaynağında ayrıştırmak en etkili yöntem. Avrupa'da insanlar farklı atıklarını bir arada toplayıp bırakıyor. Böylece her maddenin gideceği ve geri dönüştürüleceği yer belli oluyor.

Ama şimdilik bunun Türkiye'de uygulanması zor. Ülkemizde çöp bilinci gelişmiş değil. Bu bilincin oluşturulması, çok önemli bir maddi getiri sağlayacak. Biz gübre ve elektriği çöpten elde etmeyi başardık. Şimdi otogaz üretimi üzerinde çalışıyoruz. Bunun için yurtdışından uzmanlar getirdik."
Radikal - Timur Soykan