Tarih
kokan üniversite
Harap durumdaki Cibali Tütün Fabrikası, 90'ların sonunda restore edilerek
üniversiteye dönüştürüldü. Bugün Kadir Has Üniversitesi'nin öğrencileri
orijinaline sadık kalınarak restore edilmiş kampuslarında tarihle iç içe
yaşıyorlar.
Cibali'de Haliç manzarasına karşı 120 yıl önce işçilerin elleriyle tütün
sardığı binada bugün Kadir Has Üniversitesi'nin öğrencileri tarihle iç içe
eğitim görüyor. Bu yıl, Avrupa Kültürel Miras Federasyonu (Nostra) tarafından
verilen ''Diploma Ödülü'' ne değer görülen Kadir Has Üniversitesi, önümüzdeki
yıl, restorasyonuna yeni başladığı binayla da bu ödüle aday olacak. Üniversitenin
Rektörü Prof. Dr. Yücel Yılmaz , ''Merkezi binanın yanındaki C Blok'u
restore edip Güzel Sanatlar Fakültesi yapacağız. Ve bu ödül için tekrar
aday olup kazanacağız. Çünkü binada 4 ayrı tarihi katman bulunuyor'' dedi.
Bugün Kadir Has Üniversitesi olarak hizmet veren binanın geçmişi yüz yıl
öncesine dayanıyor. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Osmanlı maliyesini
denetleyen ticari bir işletme tarafından 1884 yılında kurulan tütün
fabrikası, Cumhuriyetin ilanıyla TEKEL'e bağlı Cibali Tütün Fabri kası adıyla
faaliyetlerine devam etti. 60-70 yıl kadar ayakta kalan fabrika son dönemlerinde
gereken bakım ve onarım yapılmadığı için harap hale geldi ve terk edildi.
Kadir Has Vakfı, fabrikayı kurulacak üniversitenin merkez kampusu yapmak için
müracaat etti ve TEKEL'e ait eski fabrika, 1997 yılında 29 yıllığına üniversiteye
devredildi.
Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yücel Yılmaz , fabrikanın alındıktan
sonra Mimar Mehmet Alper tarafın dan orijinal tarihsel niteliğine bağlı kalınarak
restore edildiğini belirterek ''Nostra'nın verdiği ödülü almak üzere mayıs
ayında Münih'e gittik. Münih Sarayı'nda görkemli bir kutlama oldu. Kadir
Has bu törenin ardından harap haldeki C Blok'u da restore etmeye karar verdi.
Restorasyon başladı ve kasım ayında tamamlanarak Güzel Sanatlar Fakültesi
olarak hizmet verecek'' diye konuştu. C Blok'ta yapacakları restorasyonla bu yıl
aldıkları ödüle tekrar aday olacaklarını ifade eden Yılmaz şöyle devam
etti:
''Bu ödülü kazanacağız. İddialıyız çünkü binada 4 ayrı tarihi
katman bulunuyor. Binanın en altında 13. yüzyıldan kalma bir Bizans sarnıcı
var. Önümüzdeki yıl uluslararası Bizans Sempozyumu düzenleyip sarnıcı
araştırmaya açacağız ve burayı müze haline getireceğiz. Sarnıcın üstünde
16. yüzyıldan kalma bir Osmanlı hamamı var. Onun üstünde tütün fabrikası,
şimdi de Kadir Has Üniversitesi vücut bulacak bu yapıda.''
Mimari mirasa ödül
Kadir Has Üniversitesi'ne ödül kazandıran mimar Mehmet Alper de, bu ödülü
mimari mirasla ilgili proje ve uygulamalar kategorisinde aldığını söyledi.
Restorasyonun tarihsel araştırmasını Prof. Dr. Füsun Alioğlu ve Doç. Dr.
Berrin Alper 'in yaptığını belirten Mehmet Alper, ''Jüri bu çalışmayı
bir erken endüstri yapısından üniversite kampusu merkez binasına dönüştürülen
yapının, son derece özenli ve kapsamlı restorasyonu ve içinde yer aldığı
tarihi çevrenin rehabilitasyonuna gelişimine katkısı nedeniyle verdi'' dedi.
Alper restorasyon çalışmalarına 1998 yılında başladıklarını, projenin
İstanbul 1 Nol'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nca 2000 yılında
onaylanmasıyla faaliyete geçtiklerini ifade etti. Yapının istenmeyen
eklerden arındırılması, yıkım ve temizlik çalışmalarının 3 ay, güçlendirme
çalışmalarının da 4 ay sürdüğünü dile getiren Alper, binanın 2002 yılında
hizmet vermeye başladığını söyledi.
Yaşayan müze gibi
Cibali'deki Merkez Kampusu'nun bazı oda ve salonlarının, fabrika yıllarında
ne olarak kullanıldığını gösteren, o günlerde çekilmiş fotoğraflar
bulunuyor. Üniversite içinde dolaşırken tarih peşinizi hiç bırakmıyor.
Üniversitenin kantininde öğrenciler fabrikaya ait eski makinelerin etrafında
çay içip sohbet ediyorlar. Fabrikadan kalan daktilolar, teknik aletler, tıbbi
malzelemler de kampusun çeşitli yerlerinde sergileniyor. Bazı yerlerde
orijinal parkeler değiştirilmeden kullanılmaya devam edilirken, çok harap
durumda olan parkelerse orijinaline uygun şekilde yapılarak yeniden döşenmiş.
Tavanlar, kolonlar olduğu gibi dururken duvarlar bile tütün fabrikası dönemindeki
rengin aynısına boyanmış.
Cumhuriyet - Özlem Güvemli |