|
Dicle
Nehri S.O.S veriyor
 Sadece
Güneydoğu’nun değil Ortadoğu’nun da en önemli su kaynaklarından olan
Dicle Nehri, son 30 yılda yaşanan değişimlerin sonucu önemli ölçüde
kirlendi.
Özelilkle kıyıdaki pamuk tarlalarının kirlettiği nehirdeki balık türlerinin
tehlike altında olduğu belirtildi. Nehirde, 20’si bölgeye özgü, 40’tan
fazla çeşit balık yaşarken, son zamanlarda bazı balık türlerine rastlanmıyor.
Uzmanlara göre kalan türlerin de koruma altına alınması gerekiyor.
Yüzyıllardan beri Diyarbakır’ın yanıbaşında usul usul akan Dicle
Nehri, Mezopotamya’nın adeta hayat damarı durumunda. Ama Dicle’de, diğer
bir çok su kaynağı gibi, son yıllarda kirlenmeye başladı. Uzmanların adına
değişim dediği ancak içinde kirliliği de barındıran olaylar, barajların
yapılması ile başladı.
Barajlar Hem İyi Hem de Kötü
Dicle Nehri’ndeki değişimleri son yıllarda mercek altına alan Dicle Üniversitesi
Fen ve Edebiyat Fakültesi Zooloji Bölüm Başkanı Prof.Dr. Erhan Ünlü’ye
göre, barajların yarattığı değişim iki yönlü ele alınabilir.
Bazı balık türlerinin baraj göllerinde daha çok gelişmesini, barajların
olumlu yönü olarak gösteren Prof. Dr. Ünlü, “Barajların olumsuz etkisi
olarak ta, balık göçlerini engellemesi gösterilebilir. Nehrin alt ve üst
havzaları arasında, üremek ve beslenmek üzere göçeden balıkların göç
eylemleri önemli ölçüde engellenmektedir” dedi.
Kum Ocakları
Diyarbakır’da nüfusun artmasıyla birlikte, inşaat sektörü gelişti,
buna bağlı olarak ta nehir kenarındaki kum ocaklarının sayısı arttı.
Nehirde bilinçsizce açılan kum ocakları, balıkların en önemli düşmanlarından
sayılıyor.
Kum ocaklarının düzensizliğine dikkat çeken Ünlü, “Kum ocakları,
balık türlerinin üreme alanlarını tahrip etmektedir. Çünkü bir çok balık
kumluk alanda üremektedir”diye konuştu.
Pamuk Tarlaları
Dicle Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi Zooloji Bölüm Başkanı
Prof.Dr. Erhan Ünlü nehir kenarında bulunan onlarca pamuk tarlası, kirliliğin
en önemli nedenlerinden olarak gösteriliyor. Tarlalarda yapılan bilinçsiz
sulama, erozyona neden oluyor. Tarlalardan nehire akan toprak balıkların üreme
alanları kapattığını belirten Ünlü, “Nehire paralel değil de dik yapılan
sulama neticesi, çok önemli ölçüde toprak ve çamur nehre akmakta. Bu da
balıkların üreme alanlarını yoketmekte. Eskiden nehirde çok rahatlıkla yüzülürken,
şimdi nehrin yanına yaklaşamıyorusunuz” şeklinde konuştu.
Balıklar Yok Oluyor
Tüm bu ‘değişimlerin’ sonucu olarak, nehirde balık türleri tehlike
sinyali veriyor. 20’si sadece bölgede bulunan, 40’ün üzerinde balık çeşidinin
yaşadığı nehirde, bazı türlere artık rastlanmıyor. Değişimlerin sürmesinin
balık türlerin soyunu tehdit ettiğini vurgulyan Ünlü, “Balıkların üreme
alanları sınırlanmakta, balıkların göçleri engelenmekte. Nehirde meydana
gelecek değişikler, balık türlerinin neslini yok olmayla karşı karşıya
gelmesine yol açacaktır. Geçmiş yıllarda görülen balık türlerini artık
sıklıkla göremiyoruz. Belli bölgelere çekilmiş olabilirler. Daha ileriki aşamalarada
bir çok balık türüne rastlayamayabiliriz” dedi.
Tedbirler
Dicle Nehri için acil önlem alınması gerektiğini belirten Ünlü, “İleride
yapılması düşünülen barajlarda balık geçitleri kurulması, göçlerin
engellenmemesi, tarımsal faaliyetlerin daha bilinçli yapılması, daha modern
sulama sistemleri kullanılarak erozyonun önlenmesi, kum ocakları
faaliyetlerinin daha denetimli yapılması gerekir” diye konuştu.
Adına şarkılar, şiirler yazılan, ağıtlar yakılan, kadim Diyarbakır’ın
kadim sırdaşı Dicle Nehri, kirlilik devam ederse, yanına kimseyi yaklaştırmayacak
galiba. Erhan Hoca’nın da dediği gibi, 20 yıl öncesine kadar nehir yüzeyinden
bakıldığı zaman altı görünürdü. Ama artık çamurdan yanına yaklaşılmıyor.
Yerel yönetimlerin cebinde sürekli bulunan Dicle ıslah projeleri tam anlamıyla
hayata geçirilse, belki de Dicle eski Dicle olur bir gün.
NTVMSNBC |
