12 Kasım Depremi Ne Değiştirdi?
12 Kasım’da Düzce’de meydana gelen depremin üzerinden 5 yıl geçti. 17 Ağustos
daha sonra bölgenin yaraları sarılmadan meydana gelen Düzce Deprem dikkatleri
tekrar deprem konusuna çekmişti.
Deprem ve depremin etkileri hala tartşılıyor ve Türkiye genelinde önlemler
alınmaya çalışıyor. Bu konuda önemli çalışmalar yapan Türkiye Hazır Beton
Birliği (THBB), dış etkilere ve depreme karşı dayanıklı ve güvenli yapılaşma
için ciddi adımların hızla atılması için yetkilileri ve kamuoyunu uyarıyor.
Yayınladığı basın bülteninde kaliteli beton kullanımının üzerinde önemle
duruyor.
“12 Kasım Düzce depreminin 5 yıldönümünde Deprem veya Konya’da olduğu gibi kendi
kendine binaların yıkılması hem devlet hem vatandaş olarak depremlerden yeterli
dersleri almadığımızı gösteriyor. Geçtiğimiz yıllara baktığımızda, depremlerin
etkisiyle 1999 yılından sonra beton dayanım sınıflarının kullanımında olumlu
artışların yaşandığı gözlenmiştir. 1999 yılında toplam % 41.2 olan C20 ve üstü
beton üretimi 2003 yılında % 80.7’e yükselirken hala bölgelere göre çok büyük
farklılıklar bulunmaktadır. İstanbul. Ankara, İzmir vb. büyük illerde elle
üretilen betonların kullanımı sona ererken diğer illerde hala kullanımı devam
etmektedir. Bu nedenle sağlanan bu olumlu gelişmeler henüz yeterli seviyeye
ulaşmamıştır. Kendi kullanımı için bina yapanlar kaliteli ve yüksek dayanım
sınıflarında hazır beton kullanırken yap-sat şeklinde yapılan binalarda genelde
kalitesiz ve düşük dayanım sınıfında hazır beton veya elle üretilen betonlar
kullanılmaktadır. Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar hakkındaki yönetmelik
deprem bölgelerinde C20 dayanım sınıfının altında beton kullanılmamasını
öngörmektedir. Ancak betonda dayanıklılığın sağlanması için bu sınıf yeterli
olmamakta, en az C30 dayanım sınıfında beton kullanılması gerekmektedir.
Yönetmeliğin tadil çalışmalarına başlandı, beton dayanım sınıfının yükseltilmesi
için THBB olarak başvuru da yapıldı.
Düzce’deki mevcut duruma baktığımızda; yıllık 350 bin metreküplük betonun %
20’sinin elle üretilen betonlar olduğunu görüyoruz. Düzce’de faaliyet gösteren 8
hazır beton firmasının sadece 3’ü Kalite Güvence Sistemi (KGS) denetimlerinden
geçiyor. Yurdumuzun heryerinde olduğu gibi Düzce’de de mutlaka C30 dayanım
sınıfı üstündeki betonlar kullanılmalıdır.
Devlet ve vatandaş olarak yapmadığımız çok şeyin olduğuru görüyoruz. İnşaatlarda
Kalite Güvence Sistemi (KGS) Belgeli hazır beton kullanılıp kullanılmadığına
bakılmıyor. Uygulamada betonun yerleştirilmesine ve bakımına özen gösterilmiyor.
Belediyelerin teknik kadroları yetersiz. Ruhsat dosyalarında hazır beton fatura
ve irsaliyesi aranmıyor. Hala elle üretilen beton kullanılıyor. İnşaatlardaki
beton kalitesizliği hala önemli bir sorun olmaya devam ediyor. Bir yapının can
damarını oluşturan betonarme, taşıyıcı iskeletin ana malzemesi olan beton,
yapının genel maliyetinde yüzde 10’u bile bulmadığı halde, çoğunlukla inşaatın
en az özen gösterilen ve en çok “tasarruf edildiği sanılan” bölümünü
oluşturuyor. Yapılan araştırmalar yüksek dayanım sınıflarında hazır beton
kullanıldığında yapı maliyetinin yükselmediğini aksine tasarruf sağlandığını
kanıtlıyor. C14 yerine C35 dayanım sınıfında beton kullanılması durumunda 1.
derece deprem bölgesinde % 4, 2. derece deprem bölgesinde % 6 oranında tasarruf
sağlanıyor.*
Beton konusunda uzman bir mesleki kuruluş olarak depreme ve dış etkilere
dayanıklı yapılaşmanın bir dizi önlemle sağlanabileceğini savunuyoruz.
- Standardlarda kullanılması öngörülmeyen ama herhangi resmi bir karar ile de
yasaklanmayan elle üretilen betonun taşıyıcı sistemlerde kullanılması artık
yasaklanmalıdır.
- İnşaatlarda kullanılması zorunlu en düşük beton dayanım sınıfı C30 olmalıdır.
- Standart dışı - Kalite Güvence Sistemi (KGS) belgesi olmayan beton kullanımı
yasaklanmalı. KGS Sistemi, bütün üreticileri kapsayacak şekilde onaylanmış bir
belgelendirme kuruluşu yapılmalıdır.
- Yapı Denetimi güçlendirilmeli ve sigorta sistemiyle denetlenmelidir.
- Belediyeler hazır beton tesislerine ruhsat verirken sadece çevre koşullarına
bakıyor. Standartlara uygun beton üretilip üretilmediğine bakıp ona göre ruhsat
vermeli. İnşaat ruhsatlarında KGS belgeli hazır beton kullanılıp kullanılmadığna
bakmalı irsaliye ve fatura istenmelidir.
- Eğitimsiz ve sertifikasız inşaat kalfası çalıştırılmamalıdır.
*
Karaesmen, E., Erkay C. , “Beton Basınç Mukavemetindeki Değişikliklerin Yapı
Maliyetine ve Kalitesine Etkileri”, Türkiye Hazır Beton Birliği Araştırma
Projesi, 1998.”
Arkitera |