|
Köy evine Ağa Han
Snohetta Hamza Konsorsiyumu tarafından
tasarlanan ve 218 milyon dolara mal olan Mısır'daki görkemli İskenderiye
Kütüphanesi, 2002 yılında açılmıştı. Cal-Earth Enstitüsü'nün yaptırdığı kum
torbası evleri 1992'den beri mültecilerin barınma sorununa ilaç oluyor.
Han Tümertekin'in tasarladığı
Assos'taki sayfiye köy evi B2, Ağa Han Mimarlık Ödülü kazandı. 'Ağa Han' kazanan
yedi proje arasında Mısır'daki İskenderiye Kütüphanesi, mülteciler için
tasarlanan kum torbasından barınaklar ve Petronas Kuleleri de bulunuyor
Mimar Han Tümertekin'in tasarladığı,
Ayvacık'taki bir sayfiye evi, 2004 Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü aldı. B2 adlı ev,
378 proje arasından ödüle değer bulunan yedi yapıdan biri oldu. Çanakkale'nin
Ayvacık ilçesindeki Büyükhüsun Köyü'nde inşa edilen B2'nin sahipleri Bill's
gömleklerinin de sahibi olan Selman Bilal ve Süha Bilal kardeşler. Hindistan
Başbakanı'nın da katılımıyla, bugün başkent Yeni Delhi'deki Hükümdar Hümayun'un
mezarının tarihsel bahçelerinde yapılacak törende Selman Bilal, Süha Bilal ve
Han Tümertekin ödüllerini Ağa Han'ın elinden alacak.
Üç yılda bir verilen ve dünyanın en
saygın mimari tasarım yarışmalarından Ağa Han Mimarlık Ödülü' nün dokuzuncu
dönemdeki diğer sahipleri şöyle: Mısır'daki İskenderiye Kütüphanesi (Snohetta
Hamza Konsorsiyumu), Burkina Faso'daki Gando İlkokulu (Diebedo Francis Kere),
Cal-Earth Enstitüsü'nün mülteciler için tasarladığı kum torbalarından
barınaklar, Yemen'deki El Abbas Camii restorasyonu (Marylene Barret), Kudüs eski
kent merkezinin yeniden canlandırılması programı (OCJRP Teknik Ofisi),
Malezya-Kuala Lumpur'daki dünyanın en yüksek binası olan Petronas Kuleleri
(Cesar Pelli& Associates). 500 bin dolar tutarındaki para ödülü jürinin ayrı
ayrı belirlendiği oranlarda seçilen yedi proje arasında paylaştırılacak.
Deneysellik ön planda
Ağa Han Mimarlık Ödülü Genel Sekreteri Süha Özkan, bu yılki ödülün
deneyselliği öne çıkarttığını söyledi. Özkan, yedi projeden üçünün farklı
koşullarda uygun mimariyi arayan çalışmalar olduğuna, iki büyük projenin de
dizayn ve yapı bakımından gelişkin örnekler arasında yer aldığına işaret etti.
Ağa Han'ın da isteğiyle daha deneysel çalışmalara ağırlık veren yeni bir jüri
oluşturulmuş. Jüri, modernite karşısında Müslüman dünyanın geliştirdiği mimariyi
anlamaya ve açıklamaya yönelik bir yaklaşımla tercihlerini yaptı. Tarih ve
hafızanın nasıl dışavurulduğu, kamusal alanla özel inisiyatiflerin nasıl bir
ilişki kurduğu, bireyselliğin nasıl ifade edildiği ve teknolojinin, kültürün,
ekonominin küreselleştiği dünyamızda güç ve otoritenin nasıl ifade edildiği Ağa
Han jürisinin yanıt aradığı sorular oldu.
'Çoğulculuk' kavramını da gözeten jüri,
karar aşamasında realizasyon, anlam, malzeme ve fonksiyon gibi mimarinin temel
unsurlarını dikkate aldı. Bu yıl az sayıda yapı ödüllendirilse de jürinin
coğrafya ve üslup bakımından çeşitlilik içeren tercihlerde bulunduğu gözlendi.
Müslüman ülke şartı
1977'den beri üç yılda bir verilen Ağa Han Mimarlık Ödülü, Müslüman
ülkelerin ihtiyaçlarına ve gelişimlerine uygun projelerin cesaretlendirilmesini
amaçlıyor. Yarışmada aday olacak yapılarda ödül dönemi başlangıcından önceki 12
yıllık dönemde inşa edilmiş, Müslüman bir ülkede tasarlanmış ve en az bir yıl
kullanılmış olma kriteri aranıyor.
Ödülü koyan Ağa Han, İsmaili mezhebinin büyük bir servete ve etkinliğe sahip
dini önderi.
'Kendini fark ettirmiyor,
hissettiriyor'
Maliyeti 140 bin dolar olan B2 evinin hikâyesi Bilal kardeşlerin
İstanbul'dan uzun yolculuklar yapmadan doğanın ortasında, sükûnet içinde hafta
sonlarını geçirecek bir ev sahibi olmaya karar vermeleriyle başlıyor. Bilal
kardeşler "Kısa süreli kullanım için de olsa, teknik altyapısıyla bizi
yormayacak, en az kentte yaşadığımız mekânlar kadar donanımlı, günlük
alışkanlıklarımızdan ve zevklerimizden uzaklaşmadan müzik dinleyip, kitap
okuyabileceğimiz ve aynı zamanda sükûneti bulabileceğimiz bir ortam hayal
etmiştik" diyor. Bunun için Assos yakınlarındaki, tarımla uğraşan 450 nüfuslu
Büyükhüsun Köyü'nü seçiyorlar. Köyün güneydoğu sınırındaki arsaya kare biçiminde
inşa edilen B2 evi, ilk bakışta modern mimarisiyle köy evlerinden ayrılıyor.
Ancak, geleneksel, yerel malzemenin ve tekniklerin kullanılmasıyla komşu evlerle
saygılı bir ilişkiye, işbirliğine giriyor. Ev dış alanlarıyla kullanıcılarını
doğayı izlemekle kalmayıp onun içinde yaşamaya sevk ediyor.
B2 evi mükemmellik ve 'iyi yapı'
duyarlılıklarını hayata geçirdiği için ödüle değer görülmüş. Jüri, B2'nin ödül
almasını şöyle gerekçelendiriyor: "Kanımızca bu ev kusursuzluğu, rahatlığı ve
seyredilmeye yaraşır olmayı canlandırıyor. B2 evi, kendi topluluğunun bir
parçası olmaya yönelik gelişmeci bir yaklaşımı hayata geçirdiği gibi,
çevresindeki tarihe, diğer evlere ve araziye uygun 'eşsiz' bir form oluşturuyor.
Ev, güzel ve zarif biçimiyle çevresindeki diğer yapılardan kesinlikle farklı
duruyor, ama gelecekte yeni yapılar onu örnek alabilirler. (...) B2, zengin bir
mimari bilgiyi ama aynı zamanda da mimarın bireysel yaklaşımlarını yansıtıyor.
Hayatla dolup etkinlik kazandığında bu ev toplum içinde özel bir önem ve
referans kaynağı olacak, ziyaretçilerini, önünden geçip gidenleri mutlu edecek.
Boş kaldığında da ziyadesiyle hak ettiği saygıyı toplamayı sürdürecek."
Han Tümertekin ve Mimarlar Tasarım Ofisi'nin B2 eviyle ilgili görüşleri ise
şöyle: "Mimarın istekleriyle işverenin istekleri birbirlerini geliştirdi,
istekler kişiselleştirilmedi, dolayısıyla beklenen işveren-mimar çatışmaları
yaşanmadı. B2 evinin taşları ve betonları başka bir benzersiz ilişkiyi gizliyor.
Bilen birinin rahatlığı, dinginliği, sakınımsızlığı, belki de gururuyla duruyor.
Duruyor, yalnız. Fark ettirmiyor kendini, hissettiriyor; köyde yaşayanlar orada
bir ev olduğunu biliyorlar, eve benzemeyen bir ev, hep gördükleri gibi olmayan,
ama yaşayan, işleyen bir ev, olması gereken gibi..."
2000 yılında, henüz hayata geçemeyen
Çatalhöyük Müze ve Ziyaretçi Merkezi projesiyle Ulusal Mimarlık Ödülleri'nde
proje dalında birincilik ödülü alan Tümertekin, 1982 yılında İTÜ Mimarlık
Fakültesi'ni bitirdi. Tümertekin'in Ömerli Optimum Evleri, Nişantaşı Bil's
Mağazası, Beyoğlu Robinson Crusoe Kitabevi, Çerkezköy ATK Lojmanları, Rolex
dükkânları ve Kemerburgaz Göktürk Aytek Evleri'nin de aralarında olduğu 50'ye
yakın projede imzası var.
Ağa Han Mimarlık Ödülleri'nde
Türkiye hep var
Ağa Han Mimarlık Ödülü'nün 1. döneminde Turgut Cansever'in Ertur Yener'le
hazırladığı Ankara Türk Tarih Kurumu binası, yine Cansever'in projesi
Bodrum'daki Ertegün Evi birinci, Ertan Çakırlar'ın 'Rüstempaşa Kervansarayı' ise
üçüncü seçilmişti. Sonraki yıllarda Nail Çakırhan'ın Akyaka Köyü Çakırhan Evi
ile ödüllendirilen Türk mimarisi, 1984-86'da Sedad Hakkı Eldem'in 'Sosyal
Sigortalar Kurumu' yerleşkesiyle Ağa Han'ın sahibi oldu. 4. dönemde Sedat
Gürel'in Gürel Yazlık Evi, 5. dönemde ise Metin Sözen'in 'Saray Bahçeleri
Projesi' ve Turgut ve Feyza Cansever ile Emine ve Mehmet Ögün'ün Demir Tatil
Köyü projesi aynı ödüle değer bulundu. 1993-95 arası ise, Behruz Çinici'nin oğlu
Can'la hazırladığı Meclis Camisi ve Kemal Kurdaş ile Alaaddin Egemen'in ODTÜ
Ağaçlandırma Projesi Ağa Han'ı kazandı.
8. dönemde ise Cengiz Bektaş, 'Olbia
Sosyal Merkezi' projesiyle Ağa Han'a değer görüldü.
Radikal |
